فلج مغزی آتاکسیک (Ataxic Cerebral Palsy) نوعی فلج مغزی است که در اثر آسیب به مخچه که مسئول هماهنگی بین حرکت و تعادل است اتفاق می افتد. این نوع فلج مغزی مشکل نادری است و نسبت به انواع دیگر کمتر رخ می دهد. در هنگام بروز فلج مغزی آتاکسیک مشکلاتی در تعادل، هماهنگی حرکتی و دقت حرکات ایجاد می شود. در کودکان این عدم هماهنگی منجر به مشکل در زندگی روزمره کودکان مانند نوشتن، غذا خوردن یا راه رفتن می شود.
در این مقاله ما قصد داریم بیشتر در مورد این معضل صحبت نماییم و چالش ها و درمان های آن را بررسی نماییم. در ادامه با ما همراه باشید و در صورت نیاز به مشاوره بیشتر با متخصصین می توانید با شماره های موجود در صفحه با کلینیک تخصصی توانبخشی کودکان و بزرگسالان طراوت در تهرانسر تماس بگیرید و در صورت لزوم نوبت گفتاردرمانی کودک تهرانسر یا روانشناسی کودک غرب تهران بگیرید. در ادامه همراه ما باشید.
فلج مغزی آتاکسیک چیست؟
فلج مغزی آتاکسیک در اثر آسیب در مخچه اتفاق می افتد و فرد نمی تواند حرکات خود را کنترل کند و هماهنگ با هم از دست ها و پاها استفاده کند و همچنین در انجام کارها دقت داشته باشد. کودکانی که دچار فلج مغزی آتاکسیک می شوند هنگام راه رفتن یا انجام حرکات دقیق، لرزش عمدی (intention tremor) دارند و به سختی می توانند حرکات خود را کنترل کنند. همچنین در کنار حرکت بر روی گفتار، نوشتن، غذا خوردن و … تاثیر می گذارد.
این نوع فلج در کودکان و بزرگسالان نوع نادری است و علائم آن نیز متفاوت تر از دیگر انواع فلج مغزی می باشد. فلج آتاکسیک یک اختلال غیرپیشرونده است و به مرور آسیب های مغزی بیشتر نخواهد شد اما امکان تغییر آن در هنگام رشد کودک وجود دارد.
فلج مغزی آتاکسیک معمولاً در دوره پیش از تولد، حین تولد یا بلافاصله پس از تولد رخ می دهد و می توان گفت به دوران جنینی تا ۲ سالگی اشاره دارد. زیرا مغز در این دوره همچنان در حال رشد و تکامل است. دلایل اصلی این نوع فلج مغزی عبارتند از:
آسیب به مغز در دوران بارداری می تواند ناشی از عفونت ها (مانند سرخجه یا سیفلیس)، اختلالات ژنتیکی یا مشکلات رشد مغز باشد.
نقص در تأمین اکسیژن به مغز نوزاد در حین زایمان (مانند انسداد بند ناف یا زایمان طولانی مدت) می تواند منجر به آسیب مغزی و فلج مغزی شود.
در برخی موارد آسیب به مغز در دوران نوزادی یا کودکی (مانند ضربه به سر یا عفونت های مغزی) می تواند موجب ایجاد فلج مغزی آتاکسیک شود.
مشکلاتی مانند زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و سابقه خانوادگی بیماری های نورولوژیک نیز می توانند احتمال بروز فلج مغزی را افزایش دهند.
علائم و نشانه‌های فلج مغزی آتاکسیک
فلج آتاکسیک علائمی دارد که می توان با بررسی آن ها و انجام درمان سریع آن ها را به حداقل رساند. این علائم عبارتند از:
- اختلال در تعادل و هماهنگی حرکتی
- حرکات ناهماهنگ و لرزش عمدی هنگام انجام کارهای دقیق
- دشواری در راه رفتن به دلیل عدم تعادل (راه رفتن با قدم های نامنظم و فاصله زیاد پاها)
- ضعف عضلانی و کاهش قدرت در حرکات روزمره
- گفتار نامفهوم و دشواری در کنترل عضلات مرتبط با گفتار
- تأخیر در رشد مهارت های حرکتی ظریف مانند نوشتن یا بستن دکمه لباس
- مشکلات در کنترل حرکات چشم و تمرکز بصری
- خستگی سریع به دلیل تلاش زیاد برای انجام حرکات هماهنگ
- حساسیت بیش از حد یا کمتر از حد طبیعی به تحریکات حسی
راهکارهای درمانی بیماران فلج مغزی
بیماری فلج مغزی آتاکسیک یک بیماری قابل کنترل است که می توان با کمک روش های درمانی زیر به بهبودی کودک کمک نمود. این راهکارها را می توان در خانه با توجه به نظر متخصص نیز انجام داد. البته باید توجه داشت که موارد تخصصی تر تنها زیر نظر متخصص انجام میشود و انجام بیش از حد و غیراصولی می تواند نتایج منفی در بر داشته باشد. این راهکارها عبارتند از:
فیزیوتراپی برای فلج مغزی آتاکسیک (Physical Therapy)
فیزیوتراپی یک راهکار موثر درمانی برای این مشکل است که هدف از انجام آن بهبود توانایی حرکتی، تعادل و قدرت عضلانی است. این درمان با توجه به نیازهای فردی کودک یا بزرگسال صورت می گیرد و می توانند با انجام این روش مهارت های حرکتی خود را تقویت کنند و توانایی راه رفتن یا استفاده از اندام ها را بهبود بخشند. در صورت شدید تر بودن فیزیوتراپی به حفظ تحرک و پیشگیری از عوارضی مانند کوتاهی عضلات یا تغییر شکل مفاصل کمک می کند.
استفاده از ابزارهای فیزیوتراپی برای فلج مغزی آتاکسیک مانند واکر یا بریس ارتوپدی از تغییر شکل مفاصل و همچنین کوتاهی عضلات جلوگیری می کند. استفاده از تردمیل های مجهز به سیستم تعلیق وزن و تجهیزات مدرن دیگر به روند درمان سرعت می بخشند. تمرین های فیزیوتراپی توسط فیزیوتراپیست انجام می گیرد و طریقه استفاده درست از تجهیزات(واکر، بریس، ویلچر ) را به افراد می آموزند.
برنامه های درمانی به صورت کاملاً شخصی سازی شده و با توجه به توانایی ها و نیازهای هر بیمار طراحی می شود. هدف اصلی فیزیوتراپی در بیماران آتاکسیک، افزایش کیفیت زندگی و توانایی انجام وظایف روزمره بدون وابستگی به دیگران است.
کاردرمانی برای فلج مغزی آتاکسیک (Occupational Therapy)
کاردرمانی نیز یک روش درمانی دیگر است که به تقویت مهارت های حرکتی ظریف می پردازد و بر توانایی عملکردی برای فعالیت های روزانه تمرکز دارد. با انجام تکنیک ها و تمرینات کاردرمانی کودک می تواند کارهایی چون غذا خوردن، لباس پوشیدن، نوشتن یا … را با کمترین وابستگی انجام دهد.
متخصص کاردرمانی فلج مغزی تمریناتی برای تقویت هماهنگی بین دست و چشم، تقویت عضلات ظریف و بهبود کنترل حرکات به کودک می آموزد و می خواهد که به صورت مکرر آن ها را انجام دهد. کاردرمانگران از ابزارهای خاصی به بهبود وضعیت بیمار کمک می کنند استفاده می نمایند. تمرینات کاردرمانی شامل تمرینات کنترل لرزش، تمرین افزایش دقت و … می شود و همچنین عملکرد کودک را در محیط های آموزشی و اجتماعی بهتر می نمایند.
با انجام کاردرمانی می توان به فردی که دچار فلج مغزی آتاکسیک می شود وظایفی را محول کرد و به افزایش کیفیت زندگی او منجر شد. همچنین والدینی را که با چنین کودکانی زندگی می کنند راهنمایی خواهند نمود تا محیطی آرام و به دور از فشار فراهم آورند.
گفتاردرمانی برای فلج مغزی آتاکسیک (Speech Therapy)
گفتار درمانی فلج مغزی برای کسانی که در اثر فلج مغزی آتاکسیک مشکلات بلع و گفتاری شده اند مناسب ترین راه درمان است. گفتار درمانگر در جلسات درمانی به بهبود وضوح گفتار، کنترل عضلات دهان و گلو و توانایی بلع می پردازد.
این بیماران به دلیل اینکه عضلات گفتاری آن ها دچار ضعف شده است و یا اینکه نمی توانند به صورت هماهنگ عضلات را با هم حرکت دهند دچار گفتار نامفهوم و مشکل در بلع می شوند. تمریناتی که در گفتاردرمانی انجام می شود شامل تمرین تقویت عضلات، آموزش تنفس صحیح و … می شود.
در برخی افراد که قادر به صحبت نیستند از ابزارهای ارتباطی جایگزین مانند دستگاه های تولید صدا یا زبان استفاده می شود. این درمان همچنین در مدیریت مشکلات بلع، پیشگیری از آسپیراسیون و بهبود تغذیه بیمار نقش مهمی دارد.
گفتاردرمانی در کنار اینکه به بهبود بلع و گفتار کودک کمک می کند اعتماد به نفس او را نیز افزایش می دهد و از تنهایی او جلوگیری می نماید.
درمان دارویی و جراحی
در صورتی که کودک دچار علائم شدید فلج مغزی آتاکسیک شود برای مدیریت علائم از درمان دارویی و جراحی استفاده یم شود. داروهایی مانند باکلوفن یا تزریق بوتاکس به کاهش اسپاسم عضلانی و بهبود حرکتی کمک می کنند. این داروها مناسب برای کسانی است که دچار اسپاسم شدید هستند و به دلیل سفت بودن عضلات درد دارند.
جراحی نیز برای رفع و اصلاح مشکلات اسکلتی یا مفصلی انجام می شود و جراحی هایی مانند رفع سفتی عضلات، تغییر شکل مفاصل یا قرار دادن ایمپلنت‌ها برای بهبود تعادل و کاهش درد، معمولاً توسط متخصصین ارتوپدی صورت می گیرد که اغلب به همراه کاردرمانی و فیزیوتراپی است و تا اثر بیشتری بر رفع مشکل داشته باشد.
هدف از درمان دارویی و جراحی کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی است تا به راحتی با انجام اصلاحیات بتوانند از روش های توانبخشی دیگر استفاده کنند.
خدمات ارتوپدی فنی
ساخت کفش طبی ، ساخت کفی طبی ، استفاده از بریس و وسایلی مانند ویلچر و واکر از گزینه های دیگر است.
حمایت روانی-اجتماعی و آموزشی
حمایت روانی-اجتماعی و آموزشی نیز از راهکارهای درمانی فلج مغزی آتاکسیک می باشد که به والدین کودک می آموزند که چگونه از کودک حمایت کنند و چالش های عاطفی و روانی را با کمک مشاوره های روانشناختی برطرف نمایند. کودکان به حمایت های والدین احتیاج بیشتری دارند و در روند درمان تشویق والدین به کودک بسیار کمک می کند.
همچنین در مراکز آموزشی امکاناتی را فراهم می کنند که کودکان فلج مغزی بتوانند در محیط های آموزشی با همسالان خود مشارکت کنند. حمایت روانی-اجتماعی و آموزشی علاوه بر کاهش فشار روانی به بیمار و خانواده او کمک می کنند تا با اعتماد به نفس بیشتری به زندگی ادامه دهند.
چه زمانی نیاز مراجعه به پزشک برای فلج مغزی آتاکسیک داریم؟
اگر والدین دچار تاخیر در رشد یا مشکلات حرکتی در کودکان شوند مراجعه به پزشک حتما ضروری خواهد بود. کودکی که نتواند بنشیند یا راه برود باید مورد بررسی قرار گیرد. همچنین کودکانی که نتوانند اشیا شامل اسباب بازی و … را نگه دارند دچار اختلال فلج مغزی آتاکسیک شده اند و باید زیر متخصص ارزیابی گردند. مشاهده علائمی چون لرزش، عدم تعادل و حرکات ناهماهنگ نیز نیازمند بررسی دقیق است. گفتار نامعلوم و مشکل در بلع باید توسط گفتاردرمان مورد بررسی قرار گیرد و همچنین مشکلات عضلانی باید توسط فیزیوتراپیست ارزیابی شود.
علاوه بر این، اگر کودک پس از تشخیص فلج مغزی آتاکسیک مشکلات حرکتی او تشدید شد و دچار دردهای غیر طبیعی یا تغییرات در فعالیت ها و توانایی های روزمره شد مراجعه فوری به پزشک باید صورت گیرد. پزشکان با استفاده از ابزارهای تشخیصی مانند ارزیابی های عصبی، تصویربرداری (MRI یا CT) و آزمایش های دیگر، علت مشکلات را شناسایی کرده و برنامه درمانی مناسب را ارائه می دهند. هر چه مشکلات را زودتر تشخیص دهید و شروع به درمان کنید از بروز عوارض این بیماری جلوگیری خواهید نمود.
مرکز درمان فلج مغزی آتاکسیک در غرب تهران
مرکز طراوت در تهرانسر یک مرکز توانبخشی در غرب تهران است که خدمات ویژه ای برای بیماران مبتلا به فلج مغزی از جمله فلج مغزی آتاکسیک ارائه می دهد. این مرکز با کمک تیمی مجرب شامل فیزیوتراپیست ها، کاردرمانگران و گفتاردرمانگران برنامه های درمانی جامعی را برای بهبود توانایی های حرکتی، گفتاری و عملکردی بیماران طراحی می کند.
ویژگی بارز مرکز گفتاردرمانی تهرانسر، استفاده از روش های نوین درمانی و تجهیزات پیشرفته برای کمک به بیماران در بهبود تعادل، هماهنگی و استقلال در فعالیت های روزمره است. در این مرکز تمرینات فردی بر اساس نیازهای خاص هر بیمار انجام می شود تا درمان اثر بخش باشد. همچنین، خدمات مشاوره و آموزش برای والدین فراهم است تا بتوانند بهترین حمایت را از بیمار خود به عمل آورند. موقعیت مکانی مناسب مرکز در تهرانسر دسترسی آسان را برای ساکنان غرب تهران فراهم می کند.
در صورت نیاز به دریافت نوبت به شماره های موجود در صفحه مراجعه نمایید و نسبت به دریافت نوبت اقدام نمایید.
بدون دیدگاه