فلج مغزی چیست
گفتاردرمانی در فلج مغزی از جمله حیطه های مداخلات گفتار درمانی می باشد. فلج مغزی به گروهی از اختلالات گفته می شود که بر توانایی فرد در حرکت و حفظ تعادل و حالت بدن اش تأثیر می گذارد. فلج مغزی، شایع ترین ناتوانی حرکتی در دوران کودکی محسوب می شود. فلج مغزی گروهی از اختلالات است که بر توانایی فرد در حرکت و حفظ تعادل و حالت بدن تأثیر می گذارد. این بیماری شایع ترین ناتوانی حرکتی در دوران کودکی است. این افراد ممکن است از مشکلاتی مانند ناتوانی ذهنی، تشنج، مشکلات بینایی، شنوایی یا گفتار، اختلال در ستون فقرات و یا مشکلات مفصلی رنج ببرند. گفتاردرمانی می تواند به بهبود ارتباط، غذا خوردن و بلع کمک کند. هم چنین می تواند اعتماد به نفس، یادگیری و اجتماعی شدن کودک را تقویت کند. در ادامه بیشتر در این زمینه مطالعه خواهیم کرد.
فلج مغزی در نوزادان
تشخیص فلج مغزی در سنین پایین برای پیشرفت کودک و خانواده های آنها مهم است. تشخیص می تواند چندین مرحله زیر را شامل شود:
نظارت بررشد:
نظارت بر رشد به معنای ردیابی رشد و نمو کودک در طول زمان است. در هر ویزیت مطب کودک، درمانگر رشد کودک را زیر نظر دارد. پزشک با کاردرمانی جسمی و گفتاردرمانی فلج مغزی در ارتباط است و با آنها مکاتبی انجام می دهد. درمانگر این اطلاعات را از والدین می پرسد که آیا در مورد رشد فرزند خود نگرانی دارند ، سابقه رشد کودک را در نظر می گیرند و کودک را در طول ارزیابی مشاهده می کند تا ببیند چگونه حرکت می کنند. برای درمانگران مهم است که بر رشد همه کودکان نظارت کنند ، اما به ویژه آنهایی که به دلیل زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد در معرض خطر بیشتری برای مشکلات رشدی هستند. اگر در حین نظارت نگرانی هایی در مورد رشد کودک ایجاد شد ، باید در اسرع وقت یک آزمایش غربالگری رشدی انجام شود. اهمیت گفتاردرمانی فلج مغزی درغرب‌تهران در تهرانسر در روند رشد این کودکان قابل انکار نیست.
غربالگری رشدی:
در طول غربالگری رشد، یک آزمایش کوتاه داده می شود تا مشخص شود آیا کودک دارای تاخیرهای رشدی خاصی مانند تأخیر حرکتی است یا خیر. اگر نتایج آزمایش غربالگری نگران کننده باشد ، پزشک برای ارزیابی رشدی و پزشکی ارجاع می دهد. برخی از آزمون های غربالگری رشدی به صورت مصاحبه یا پرسشنامه ای است که توسط والدین تکمیل می شود ، برخی دیگر آزمایشاتی هستند که پزشک به کودک می دهد. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که همه کودکان از نظر تأخیر رشد در طول ملاقات های منظم در ۹، ۱۸ و ۲۴ یا ۳۰ ماهگی بررسی شوند. اهمیت گفتاردرمانی فلج‌مغزی در غرب‌تهران در تهرانسر در روند رشد این کودکان قابل انکار نیست.
ارزیابی های رشدی و پزشکی:
هدف از ارزیابی رشد ، تشخیص نوع خاصی از اختلال است که بر کودک تأثیر می گذارد. برای ارزیابی تأخیرهای حرکتی، پزشک مهارت های حرکتی کودک ، تون عضلانی ، رفلکس ها و حالت بدن را از نزدیک بررسی می کند و یک تاریخچه پزشکی دقیق از والدین می گیرد. پزشک سعی می کند اختلالات دیگری را که می توانند باعث مشکلات مشابه شوند رد کند.
فلج مغزی
فلج مغزی یا Cerebral Palsy که به صورت مخفف cp به عنوان یک اختلال عصبی که در اثر ناهنجاری یا آسیب مغزی غیر پیشرونده که در طی رشد مغز کودک (قبل از تولد، در حین تولد یا بلافاصله بعد از تولد) اتفاق می افتد، در نظر گرفته می شود. فلج مغزی حرکات بدن، کنترل ماهیچه ها، هماهنگی ماهیچه ها، تون عضلانی، رفلکس ها، وضعیت بدنی (طرز ایستادن یا قرار گرفتن) و تعادل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.گفتاردرمانی در فلج مغزی لازم و ضروری است زیرا رشد گفتار و زبان دراین کودکان تاخیر دارد و اممکن است در کودکان دارای فلج مغزی طبق انتظار پیشرفت نکند
گفتار درمانی در فلج مغزی
رشد گفتار و زبان در این کودکان دارای تاخیر است و از یک الگوی خاص تبعیت می کند که ممکن است در کودکان دارای فلج مغزی طبق انتظار پیشرفت نکند و نیازمند مداخلات گفتاردرمانی در فلج مغزی هستند.
مشکلات گفتاری در کودکان فلج مغزی
- اختلالات تولیدی: بیماران فلج مغزی معمول دارای اختلالات تلفظ هستند و ممکن است کنترل دهانی- حرکتی ضعیف و ضعف عضلانی را در سر، گردن، صورت و گلو تجربه کنند. این شرایط می توانند توانایی کودک را در تولید صداها، شکل دهی هجاها و گفتن کلمات مختل کنند. مشکلات تولیدی و تلفظی می توانند باعث شوند که فهم دیگران از صحبت کودک، سخت یا غیر ممکن شود.
- اختلالات روانی گفتار: وقفه هایی همچون لکنت، قطع جریان گفتار، ممانعت از ارتباط و ناامیدی و ناکامی افراد تحت تاثیر اختلالات روانی گفتار قرار می گیرند.
- اختلالات صوتی: زمانی که بیماران فلج مغزی کنترل ناهماهنگی از زیر و بمی، بلندی صدا و کیفیت صوت را تجربه کنند، اختلالات صوتی و مشکلات در تشدید (Resonance) را شاهد خواهیم بود. این شرایط باعث می شوند کودک به سختی ارتباط برقرار کند و حتی ممکن است باعث ایجاد احساس درد یا ناراحتی موقع صحبت کردن در کودک شوند.
- اختلالات دیزآرتری: بیماران فلج مغزی گاهی اوقات حرکات آسیب دیده در عضلات تولیدی گفتار را تجربه می کنند. این نواحی شامل زبان، لب ها و تارهای صوتی می باشند. برخی علائم اختلال دیزآرتری عبارتند از:
- ناواضح صحبت کردن که می تواند باعث نامفهوم شدن گفتار برای دیگران می شود
- کاهش سرعت گفتار
- حرکات محدود در صورت
- زیر و بمی و ریتم غیر طبیعی گفتار
- اختلالات دیسفاژی: مشکل در بلع یا هضم مواد غذایی از دهان تا معده. علائم دیسفاژی عبارتند از:
- آبریزش دهان
- تهوع یا بازگشت مواد غذایی
- درد یا سوزش معده
- اختلالات آفازی: مربوط به آسیب به بخشی از مغز است که زبان و گفتار را تحت تاثیر قرار می دهد. آفازی باعث مشکلاتی در درک گفتار، صحبت کردن و خواندن و نوشتن می شود.
علاوه بر مشکلاتی که بیماران فلج مغزی در تولید صدا، هجاها و عبارات دارند ممکن است با مشکلات زبانی از قبیل زیر نیز روبرو شوند:
- چالش های درکی
- اختلالات بیانی
- اختلالات شناختی- ارتباطی
گفتاردرمانی در فلج مغزی روش های متعددی را برای بهبود مشکلات بلع، افزایش کارکرد دهانی – حرکتی، کنترل عضلانی صورت و دهان، افزایش درک و تسهیل برقراری ارتباط بکار می گیرد.
گفتاردرمانی در کودکان فلج مغزی
- اسپاستیک – کودکان مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک معمولاً با حرکات آهسته و نامشخص دهانی که به تلاش زیادی نیاز دارند دست و پنجه نرم می کنند. گفتار آن ها اغلب نامنظم به نظر می رسد و صدای آن ها خشن است.
- آتاتوئید – کسانی که فلج مغزی آتتوئید دارند اغلب در کنترل ماهیچه های صورت و زبان خود مشکل دارند. آن ها همچنین در کنترل تنفس و تارهای صوتی خود مشکل دارند. به علاوه در خوردن و آبریزش مشکل دارند.
- آتاکسیک – این کودکان که با صدای یکنواخت و صوت نفس گیر صحبت می کنند. در بین کودکان مبتلا به فلج مغزی نوع آتاکسیک رایج است. گفتار آن ها اغلب با مکث و شتاب مشخص می شود و همچنین در بلع مشکل دارند.
مزایای مراجعه به گفتاردرمانی
گفتاردرمانی می تواند برای کودکان مبتلا به فلج مغزی بسیار مفید باشد. با بهبود گفتار و ارتباط کودکان، آن ها بهتر می توانند نیازهای خود را بیان کنند. افکار خود را به اشتراک بگذارند و با دیگران ارتباط برقرار کنند. کودکان مبتلا به فلج مغزی که در خوردن، جویدن و بلعیدن مشکل دارند نیز ممکن است با رشد طبیعی و حفظ وزن سالم مشکل داشته باشند. گفتاردرمانی می تواند به این مسائل کمک کند. هم چنین تغذیه مناسب مورد نیاز را برای کودک آسان تر می کند. این درمان ها در گفتاردرمانی فلج مغزی خلیج فارس در تهرانسر می تواند کیفیت کلی زندگی آنها را افزایش بدهد. گفتاردرمانی می تواند به موارد زیر کمک کند:
- فن بیان
- تلفظ
- روان بودن/لکنت زبان
- صوت و واژه سازی
- استماع
- توسعه زبان و واژگان
- حجم گفتار
- درک کلمه
- ارتباط کلمه-شیء
- پشتیبانی و کنترل تنفس
- جویدن
- قورت دادن
- هماهنگی و قدرت عضلات گفتاری
مزایای گفتاردرمانی فراتر از بهبود توانایی کودک در درک و استفاده از زبان است. ارتباطات برای سایر زمینه های رشدی مانند رشد شناختی و رشد اجتماعی و عاطفی بسیار مهم است. همانطور که کودک یاد می گیرد حال خود را بهتر بیان کند، این مزایا را می توان در بسیاری از جنبه های دیگر زندگی و رشد آنها مشاهده کرد.
تمرینات مورد استفاده در گفتاردرمانی فلج مغزی
تمرینات مختلف زیادی در گفتاردرمانی استفاده می شود. برنامه درمانی هر کودک بر اساس چالش ها و نیازهای فردی آنها متفاوت خواهد بود.
- تلفظ درمانی (Articulation therapy)
استفاده از کارتهای زبان برای کمک به تمرکز بر روی صداهای خاص. تشویق کودکان برای توجه به صدا در حالی که به آینه نگاه می کنند تا به آنها در درک نحوه حرکت دهان کمک کند.
- تمرینات تنفسی (Breathing Exercises)
این تمرینات شامل کار بر روی دم وبازدم برای تقویت عضله دیافراگم اند.
- تمرینات فک
خوردن غذاهایی که نیاز به جویدن بیشتری دارند مانند کرفس، سیب و هویج برای تقویت عضلات فک. تمرین باز و بسته کردن دهان تنها با استفاده از ماهیچه های فک.
- ارتباط بین زبان و کلمه (Language and Word Association) که برای گفتاردرمانی فلج مغزی خلیج فارس در تهرانسر اهمیت ویژه ای دارند.
- تمریناتی برای لب ها
برای افزایش قدرت لب های کودک، از فشار آوردن به لب ها اطراف آبنبات چوبی استفاده می کنند. لذا برای بهبود کشیدگی لب، لب های خود را جمع می کنند.
- تمریناتی جهت بلع
- تمرینات زبانی (Tongue Exercises)
تقویت زبان با بیرون کشیدن آن و هل دادن آن به قاشق برای مدتی.
فلج مغزی معمولا توسط متخصص اطفال یا متخصص مغز و اعصاب کودکان تشخیص داده می شود. این تشخیص به دنبال بررسی دقیق اسکن مغزی و ارزیابی حرکتی و رفتاری کودک است. قبل از تشخیص گذاری، موارد زیر در کودک قابل مشاهده است:
- اندام هایش را یا حرکت نمی دهد، یا اگر هم حرکت دهد به صورت غیر معمول حرکت می دهد.
- تاخیر در دستیابی به مایلستون یا عدم رسیدن به آنها. برای مثال؛ مشکل در بالا نگه داشتن سر، نشستن، غلت زدن یا گرفتن دو دستی
- مشکلات تغذیه ای در نوزادی به دلیل ضعف عضلات دهانی؛ ناتوانی در مکیدن شیر.
- مشکل در تعویض پوشک یا پوشیدن لباس به دلیل سفتی اندام ها.
- یک یا هر دو دست خود را محکم مشت می کند.
منابع گفتاردرمانی در فلج مغزی :
ترجمه و گردآوری: فاطمه طرفی گفتاردرمانگر
کاردرمانی فلج‌مغزی غرب تهران در تهرانسر
با سلام
بچه من فلج مغزی داره کاردرمانی میبریمش مشکل غذا خوردنم داره گفتن باید ببریمش گفتار درمانی خواستم بدونم با گفتار درمانی درست میشه؟
سلام
بله گفتاردرمانی برای بهبود اختلال بلع کودکان فلج مغزی بسیار موثر هست