فلج مغزی آتتوئید یا فلج مغزی دیس کینتیک یک نوع فلج است که ناحیه ای از مغز که کنترل حرکات عضلات را بر عهده دارد دچار آسیب می شود. نشانه بارز این مشکل حرکات غیرعادی و نامنظم عضلات است که شامل حرکات پیچشی، پرشی و لرزشی می باشد. افراد مبتلا به فلج مغزی آتتوئید در انجام حرکات دقیق، راه رفتن، صحبت کردن یا بلع مشکل خواهند داشت و شدت آن بستگی به آسیب وارده دارد. در ادامه با مرکز گفتاردرمانی کودک تهرانسر همراه باشید.
فلج مغزی آتتوئید چیست؟ و تفاوت آن با انواع دیگر فلج مغزی
فلج مغزی آتتوئید در صورتی اتفاق می افتد که بخش هایی از مغز مانند گلوبوس پالیدوس و هسته های قاعده‌ای دچار آسیب شوند. این نوع فلج مغزی با حرکات غیرارادی و حرکات پیچشی، پرشی و لرزشی در عضلات مشخص می شود و قادر به کنترل عضلات خود نیستند. در این نوع ضعف عضلانی زیادی نسبت به فلج مغزی اسپاستیک یا فلج مغزی آتاکسیک دیده می شود و تعادل کودک به هم می ریزد.
به طور کلی فلج مغزی آتتوئید در مقایسه با انواع دیگر فلج مغزی تفاوت های زیادی دارد در فلج مغزی اسپاستیک عضلات دچار سفتی و محدودیت حرکت می گردند شوند در صورتی که در فلج مغزی آتتوئید به جای سفتی عضلانی فرد با حرکات پیچشی و غیرارادی دست و پا مواجه می شود. همچنین در فلج مغزی آتاکسیک مشکلات تعادل و هماهنگی حرکتی بیشتر دیده می شود و کودک نمی تواند به طور هماهنگ از عضلات خود استفاده نماید. هر کدام از این روش ها بر زندگی کودک تاثیرات زیادی می گذارند و برای درمان باید روش های متفاوتی را انجام داد.
نقش اختلالات حرکتی در فلج مغزی آتتوئید
اختلالات حرکتی در فلج مغزی آتتوئید به این دلیل رخ می دهد که بخش هایی از مغز که عضلات را کنترل می کردند دچار آسیب شده اند. همانطور که گفته شد هسته های قاعده ای و گلوبوس پالیدوس وقتی دچار آسیب شوند به اختلالات حرکتی می انجامد و کودک حرکات غیرعادی ای از خود نشان می دهد. این اختلالات حرکتی در عضوهای مختلف بدن ظاهر می شود و بر روی حرکات ارادی تاثیر می گذارد. در این صورت کودک نمی تواند حرکت های روزانه خود را انجام دهد و همچنین در گفتار، بلعیدن و حتی نفس کشیدن با مشکل مواجه شود. این نوع فلج مغزی باید حتما درمان شود و از روش های صحیح درمان استفاده نمود.
چگونه فلج مغزی آتتوئید باعث مشکلات حرکتی غیرارادی می‌شود؟
وقتی آسیب به هسته های قاعده ای و گلوبوس پالیدوس وارد شود سیگنال های عصبی از مغز به درستی به عضلات منتقل نمی شوند که منجر به مشکلات حرکتی غیر ارادی خواهد شد. این سیگنال ها که به عضلات کمک می کنند تا دقیق و هماهنگ عمل کنند با آسیب های وارده غیرقابل کنترل خواهند بود و پیام نادرست به عضلات ارسال می نمایند و در نتیجه حرکات پیچشی و ناهماهنگ را مشاهده می کنید.
این حرکات غیرارادی که در دست، پا و … اتفاق می افتد با علائمی چون لرزش های شدید، حرکات پرشی یا حتی انقباض های عضلانی ظاهر می شوند. این اختلالات توانایی فرد در انجام فعالیت های روزمره مانند غذا خوردن، نوشتن یا حتی صحبت کردن را به شدت محدود می کنند. همچنین در برخی موارد این حرکات غیرارادی به آسیب های عضلانی و مفصلی منجر می شوند و این به دلیل وضعیت نادرست عضلات می باشد.
علائم فلج مغزی آتتوئید
فلج مغزی آتتوئید در کودکان از سنین ابتدایی زندگی به وجود می آید و شامل مشکلات حرکتی غیرارادی و پیچشی می‌شود. علائم اصلی فلج آتتوئید عبارتند از:
- حرکات غیرارادی و پیچشی شامل انقباضات ناگهانی عضلات دست، پا یا صورت
- مشکل در حرکت های ارادی مانند دست زدن، گرفتن اشیاء، راه رفتن یا نشستن
- لرزش و حرکات تکراری بدن
- مشکلات گفتاری و بلع
- اختلال در تنش عضلانی(سفت شدن و شل شدن عضلات)
- اختلالات تعادلی و هماهنگی
- مشکل در کنترل عضلات صورت (لبخندهای غیرارادی، فشردگی فک ها و …)
دلایل ایجاد فلج مغزی آتتوئید
آسیب های مغزی در دوران جنینی که در اثر مشکلاتی مانند عفونت های مادرزادی، خونریزی های مغزی یا اختلال در جریان خون مغز جنین ایجاد می شوند. عوامل مختلفی مانند عفونت های ویروسی (سرخچه)، زردی شدید نوزاد یا مشکلات ژنتیکی به نواحی خاص مغز آسیب می رسانند.
کمبود اکسیژن در مغز نوزاد در هنگام تولد نیز مهم است. هیپوکسی یا کمبود اکسیژن در طول زایمان وقتی بند ناف گیر کند یا مشکلات مربوط به جفت رخ دهد اکسیژن و خون به مغز نمی رسد و در نتیجه هیپوکسی شدید این مشکل را رخ می دهد.
عفونت های مغزی و التهاب های ایجاد شده در نوزادی نیز باعث آسیب به نواحی مختلف مغز می شوند. عفونت هایی مانند مننژیت (التهاب غشاهای مغزی) یا انسفالیت (التهاب مغز) باعث تخریب بافت مغزی می شوند.
ضربه به سر یا آسیب های تروماتیک مغزی در دوران نوزادی یا کودکی نیز موجب بروز این مشکل می شود که در اثر سقوط، تصادف یا دیگر حوادث فیزیکی ایجاد می شوند.
به دلیل اختلالات ژنتیکی یا مشکلات کروموزومی نیز ممکن است این مشکل ایجاد شود. این اختلالات بر توسعه مغز و سیستم عصبی تأثیر می گذارند و باعث بروز آسیب های حرکتی می شوند.
بیماری های متابولیک یا کمبودهای تغذیه‌ا ی در دوران بارداری یا نوزادی نیز می‌توانند منجر به ایجاد فلج مغزی آتتوئید شوند. کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی، به ویژه ویتامین B12، می‌تواند باعث مشکلات عصبی و آسیب به بافت مغزی شود.
زایمان زودرس نیز می تواند خطر ایجاد فلج مغزی آتتوئید را افزایش دهد. نوزادانی که زودتر به دنیا می آیند مغز آنها رشد کاملی نداشته و با مشکلات مغزی و حرکتی رو به رو می شوند
عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض سموم، مواد شیمیایی یا داروهای خاص در دوران بارداری نیز می توانند بر توسعه مغز تأثیر بگذارند.
تشخیص فلج مغزی آتتوئید در کودکان
تشخیص این بیماری فقط با توجه به علائم صورت نمی گیرد و کودک زیر نظر متخصص باید ارزیابی شود. متخصص مغز و اعصاب با بررسی تاریخچه پزشکی کودک، معاینه فیزیکیس و همچنین ارزیابی علائم بالینی به تشخیص فلج مغزی آتتوئید می پردازد. پزشک با بررسی تاریخچه تولد کودک و عوامل خطر مانند زایمان زودرس، مشکلات بارداری یا کمبود اکسیژن در هنگام تولد تشخیص اولیه خود را می دهد. سپس علائم کودک را مورد بررسی قرار می دهد تا به تشخیص درستی برسد.
در ادامه برای از تشخیص خود مطمئن شود آزمایش های تصویربرداری مانند MRI یا CT (سی تی اسکن) انجام می شود تا آسیب های مغزی و اختلالات ساختاری مغز را شناسایی کند. با انجام این آزمایش می توان نواحی آسیب دیده را مشاهده کرد. لازم به ذکر است تست های نوروپسیکولوژیک و ارزیابی گفتار و حرکت به تشخیص دقیق تر کمک می کنند. تشخیص به موقع از اهمیت بالایی برخوردار است و می توان درمان های مناسبی را برای این مشکل کودک انتخاب نمود.
روش‌های درمان فلج مغزی آتتوئید
بعد از آنکه با این عارضه مغزی آشنا شدیم بهتر است تا با روش های درمان آن نیز آشنا شویم و ببینیم بهترین راهکارهای مبارزه با این عارضه چیست. در ادامه با ما همراه باشید تا این روش ها را بررسی نماییم.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی فلج مغزی آتتوئید به بهبود قدرت عضلانی، انعطاف پذیری و هماهنگی حرکات کمک می کند و یک روش درمانی برای تعادل بدنی و تقویت عضلات است. در این روش از تکنیک های خاصی استفاده می شود و باعث می شود تا کودک دچار انقباضات غیر ارادی و پیچشی عضلات نگردد.
این تمرینات فیزیوتراپی شامل کشش عضلات، تمرین های تقویت عضلات خاص و استفاده از دستگاه ها و ابزارهای فیزیوتراپی مانند بریس ها یا کفی های ویژه برای حمایت از پاها و بدن می باشد. با انجام این تمرینات کودک حرکات پیچیده را می تواند با هماهنگی انجام دهد.
مشکل در راه رفتن، نشستن یا استفاده از دست‌ها با کمک فیزیوتراپی برطرف می شود و به اصلاح الگوهای حرکتی و بهبود توانایی های حرکتی کودک می انجامد. جلسات فیزیوتراپی باید به طور مکرر انجام شود تا کیفیت زندگی کودک بیشتر شود.
دارو درمانی
دارو درمانی نیز روش موثری است و به کاهش انقباضات غیرارادی می انجامد. بوتاکس (سم بوتولینوم) سفتی عضلات را کاهش می دهد و حرکت های غیرارادی را در برخی از نواحی بدن از بین می برد. بوتاکس فلج موقت عضلات را در پی دارد و در نتیجه انقباضات غیرارادی کاهش می یابد.
داروهای آرامبخش عضلات، داروهای ضد اسپاسم و داروهای ضد اضطراب نیز برای کاهش تنش عضلانی و بهبود حرکت کودک تجویز می شوند. برای کودکانی که در هنگام فلج مغزی دچار تشنج می شوند داروهای ضد تشنج استفاده می گردد.
در برخی موارد داروهای ضد درد نیز تجویز می شود تا درد ناشی از انقباضات عضلانی و حرکت های پیچشی کاهش یابد. دارو درمانی به صورت سرخود خطرناک است و زیر نظر پزشک باید مصرف گردد تا از بروز آسیب ها و عوارض آن جلوگیری شود.
کار درمانی
کار درمانی در فعالیت های روزمره تاثیرگذار است و کودک مبتلا به فلج مغزی آتتوئید دیگر از غذا خوردن، لباس پوشیدن، نوشتن و استفاده از ابزارهای دیگر مشکلی نخواهد داشت. متخصص کاردرمانی فلج مغزی برنامه های فردی را تدوین می کنند تا مهارت های حرکتی ظریف و بزرگ کودک تقویت شود. کاردرمانی در هماهنگی دست و چشم بسیار موثر است.
در کار درمانی از تکنیک هایی مانند تمرینات دستی برای تقویت عضلات دست و انگشتان، استفاده از وسایل کمکی مانند ابزارهای ویژه برای نوشتن یا غذا خوردن و تمرینات خود مراقبتی برای کمک به استقلال کودک استفاده می شود. با انجام کاردرمانی مهارت های اجتماعی و ارتباطی کودک افزایش پیدا می کند و کودک از نظر روانی و اجتماعی مستقل می شوند.
گفتار درمانی
گفتار درمانی فلج مغزی برای کودکانی است که در اثر فلج مغزی آتتوئید دچار مشکلات گفتاری و بلع شده اند. کودکی که نتواند عضلات صورت و دهان خود را کنترل کند در بیان کلمات و تولید صدا با مشکل مواجه می شود. گفتار درمانگر تنها کسی است که به بهبود توانایی گفتار و بهبود اختلال بلع کمک می نماید.
در جلسات گفتار درمانی تمرینات مختلفی برای تقویت عضلات دهانی، زبان و حنجره استفاده می شود که کمک می کند کودک واضح صحبت کند و دچار مشکل بلعیدن غذا نشود. گفتاردرمان با آموزش هایی که می دهند دیگر مشکلاتی چون اختلالات تنفسی یا آسپیراسیون غذا رخ نمی دهد.
خدمات ارتوپد فنی
تجویز بریس ، ساخت کفش طبی ، ساخت کفی طبی و استفاده از وسایل کمکی مانند واکر و ویلچر از گزینه های دیگر درمان است.
جراحی برای درمان فلج مغزی آتتوئید
جراحی آخرین گزینه است برای بهبود کودکانی که مبتلا به این عارضه هستند. جراحی معمولاً برای اصلاح مشکلاتی مانند انقباضات عضلانی یا تغییرات ساختاری بدن که به دلیل فلج مغزی ایجاد می شود، انجام می گیرد. جراحی کاهش تنش عضلانی یکی از جراحی های معمول است که به کاهش انقباضات عضلانی و بهبود حرکت می انجامد.
در صورت مشکل در استخوان ها و مفاصل جراحی اصلاحی اتفاق می افتد و منجر به کاهش درد و بهبود عملکرد عضلات می شود. در برخی موارد جراحی های نورولوژیک نیز انجام می گیرد تا مشکلات عصبی و حرکتی درمان شود. جراحی در صورتی انجام می شود که روش های قبلی که گفته شد تاثیری نداشته و شدت مشکل بیشتر باشد.
تاثیر گفتار درمانی فلج مغزی آتتوئید
گفتار درمانی کودکان در کنار بهبود گفتار و واضح صحبت کردن به کودک در بلع غذا کمک می کند و تمریناتی ارائه می دهد که فرآیند بلع آسان گردد. همچنین توانایی های ارتباطی کودک را نیز افزایش می دهد. فلج آتتوئید مانع از کنترل عضلات صورت، دهان و زبان می شود و در نتیجه در وضوح گفتار، تولید صدا و بلع با هم تاثیر می گذارد. گفتار درمان چگونگی مدیریت این مشکلات را آموزش می دهد و کودک مهارت های خود را می تواند تقویت کند.
تمرینات گفتاردرمانی شامل تقویت عضلات دهانی، زبان و حنجره است تا کیفیت و وضوح صدا بهبود یابد و همچنین کودک می تواند با استفاده از تکنیک های خاص بلع، غذا و مایعات را به راحتی و بدون خطر آسپیراسیون (ورود غذا به ریه) مصرف کند. گفتار درمانی همچنین به بهبود مهارت های ارتباطی کودک به ویژه در محیط های اجتماعی و تحصیلی کمک می کند. کودک با مشکلات شدید گفتاری نیازمند دستگاه ها و ابزارهای خاص گفتاردرمانی است تا راحت تر بتواند ارتباط برقرار کند.
مرکز گفتار درمانی فلج مغزی آتتوئید
مرکز گفتار درمانی طراوت یکی از مراکز تخصصی است که خدمات گفتاردرمانی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی آتتوئید و سایر اختلالات عصبی و حرکتی ارائه می دهد. در این مرکز، متخصصین مجرب و متخصص با استفاده از تکنیک ها و روش های روز دنیا به بهبود توانایی های گفتاری، بلع و مهارت های ارتباطی کودکان کمک می کنند. هدف این مرکز ارتقاء کیفیت زندگی کودکان مبتلا به مشکلات گفتاری و حرکتی است تا آن ها بتوانند به طور مؤثرتر و راحت با محیط اطراف خود ارتباط برقرار کنند.
در مرکز توانبخشی طراوت تهرانسر درمان ها به صورت فردی و با توجه به نیازهای خاص هر کودک تنظیم می شود و والدین در بهبود این مشکل باید با متخصصین گفتاردرمانی همکاری نمایند.
بدون دیدگاه