کودکانی که تازه شروع به حرف زدن می کنند و حتی بزرگسالانی که دچار سکته و … شده اند در تلفظ برخی از حروف دچار مشکل می شوند و حرف چ از حروفی است که تلفظ آن سخت می باشد. با گفتاردرمانی حرف چ تکنیک هایی را برای تلفظ این حرف می آموزید و به شما کمک می شود تا رفتارهای درستی با کودک داشته باشید تا برای تلفظ صحیح کلمات انگیزه داشته باشد.
حرف چ یکی از حروف فارسی است که در دسته صامت ها قرار دارد و در هنگام تلفظ آن تارهای صوتی دچار ارتعاش نمی شود و با ساییدگی زبان اتفاق می افتد. به طور کلی صدای چ از برخورد سریع نوک جلوی زبان به پشت دندان های بالایی و سپس آزاد شدن ناگهانی جریان هوا صورت می گیرد. در هنگام تلفظ هوا در داخل دهان مسدود می شود و سپس به صورت یک دفعه آزاد می گردد.
در ادامه با گفتاردرمانی کودک در غرب تهران همراه باشید تا بیشتر این عارضه را مورد بررسی قرار دهیم و در مورد چالش ها و نحوه درمان صحبت کنیم.
چرا برخی کودکان در تلفظ حرف “چ” مشکل دارند؟
کودکان در سنی هستند که توانایی تلفظ این کلمه را ندارند و به صورت های زیر این حرف را به کار می برند.
در جایگزینی حرف “چ” با صدای “ش” کودک به اشتباه صدای “چ” را با صدای “ش” جایگزین می کند. این مشکل به دلیل شباهت آوایی و محل تولید صداها (صداهای نرم و سایشی) اتفاق می افتد. حرف “چ” یک حرف انسدادی-سایشی است در حالی که صدای “ش” فقط یک صدای سایشی است و بدون انسداد تولید می شود. این مشکل معمولاً در کودکانی که در ابتدای یادگیری زبان هستند رخ می دهد زیرا نمی توانند تفاوت این دو حرف را درک کنند.
جایگزینی حرف “چ” با صدای “ج” به این صورت که کودک حرف “ج” را به جای حرف “چ” تلفظ می کند که به دلیل شباهت صدایی که دارند اتفاق می افتد. البته تفاوت آن در این است که در هنگام تلفظ حرف”ج” تارهای صوتی می لرزند و در کودکان جایگزینی این دو حرف بسیار اتفاق می افتد.
همچنین برخی کودکان این حرف را کامل در کلمه حذف می کنند و بدون حرف چ آن را تلفظ می کنند. ایجاد این تغییرات معمولاً به دلیل راحتی در تولید صداها یا به علت وجود مشکل در کنترل دقیق حرکت زبان و دهان است. با حذف کردن حرف از کلمات هماهنگی کلمه به هم می ریزد و همچنین کودک گفتار مشخصی نخواهد داشت و دچار مشکلات گفتاری و زبانی می شود و احتیاج به گفتاردرمانی حرف چ دارد.
دلایل مشکلات تلفظ حرف “چ” در کودکان
در کودکان مشکلات تلفظ حرف “چ” به دلایل مختلفی اتفاق می افتد و ابتدا باید به دلایل این مشکل پی برد و سپس به گفتاردرمانی حرف “چ” پرداخت. این دلایل عبارتند از:
رشد نامتوازن گفتاری و زبانی
در کودکی باید مهارت های گفتاری را به ترتیب به کودک آموخت و چگونگی تلفظ آن را به کودک آموزش داد. کودک به طور طبیعی کم کم حروف را یاد می گیرد و در کلمه استفاده می کند و حرف “چ” یک حرف پیچیده است که در آخر کودک آن را یاد می گیرد. برای تلفظ این حرف احتیاج به هماهنگی بین عضلات زبان، لب ها و همچنین جریان هوا است و اگر کودک نتواند این هماهنگی را انجام دهد نمی تواند این حرف را بر زبان جاری کند.
این تأخیر و ضعف در گفتار اکثرا با رشد کودک برطرف می‌شود، اما در برخی موارد نیاز به گفتاردرمانی حرف ج وجود دارد. با کودک تلفظ این حرف را تمرین کنید و با تمرین و تکرار این مشکل برطرف می شود.
مشکلات شنوایی
برای اینکه کودک یادگیری خوبی داشته باشد باید شنوایی او نیز خوب باشد و به صورت واضح بشنود. یکی از دلایل دیگر عدم تلفظ درست این حرف مشکلات شنوایی است. مشکلات شنوایی در هنگام گفتاردرمانی حرف چ در کودکان به دلایلی چون عفونت های گوش میانی، کم شنوایی مادرزادی یا کاهش شنوایی ناشی از آسیب‌های محیطی می باشد و کودک صدای دیگری را می شنود.
در صورتی که کودکان مشکلات شنوایی داشته باشند باید سریعا برای سنجش شنوایی و درمان آن اقدام نمود و در صورت عدم درمان در شنوایی همه ی کلمات دچار مشکل می شود و گفتار او تحت تاثیر قرار می گیرد. کودکانی که اختلال شنیداری دارند با سمعک و ابزارهای شنیداری دیگر می توانند این مشکل را برطرف نمایند و همچنین با گفتاردرمانی حرف”چ” این مشکل را برطرف نمایند.
مشکلات ساختاری در دهان و دستگاه گفتاری
شکاف کام، کوتاهی بند زبان (آنکیلو گلوسیا) یا ناهنجاری دندانی از مشکلات ساختاری می باشد که در تلفظ حرف “چ” مشکل ایجاد می کند. همانطور که گفته شد برای اینکه این حرف از دهان خارج گردد باید بین زبان، سقف دهان و دندان ها ارتباط دقیقی صورت گیرد و اگر هر کدام از این قسمت ها دچار مشکل باشند کودک گفتار درستی نخواهد داشت.
کودکان با مشکل شکاف کام نمی توانند جریان هوا را درست مدیریت کنند و همچنین کوتاهی بند زبان از قرارگیری زبان در محل مورد نظر جلوگیری می نماید. وقتی فک های کودک تطابق نداشته باشند و فاصله بین دندان ها نیز زیاد باشد این مشکل رخ می دهد. گفتاردرمانی نقش موثری در بهبود این اختلالات دارد و بسیار کمک کننده می باشد.
تأثیر محیط و زبان
ما در ایران لهجه ها و گویش های متفاوتی داریم و کودکان در محیط های متفاوتی زندگی می کنند که به تلفظ حرف “چ” کمتر پرداخته شده است و در گویش ها تلفظ های جایگزین استفاده می شود. همچنین کودک در محلی که رشد می کند تلفظ درست را یاد می گیرد.
همچنین در برخی موارد والدین در خانه با کودک صحبت نمی کنند و کلمات را واضح بیان نمی کنند تا کودک از آنها تقلید کند و این حرف را اشتباه به کار می برد. داستان خوانی و بازی های کلامی گفتاردرمانی حرف چ در بهبود تلفظ حرف “چ” بسیار کمک کننده است.
مشکلات یادگیری یا گفتاری
برخی از کودکان دچار اختلالات گفتاری و زبانی مانند آپراکسی گفتار یا اختلالات واج شناسی هستند که توانایی تلفظ حرف “چ” را ندارند. آپراکسی گفتار نوعی اختلال عصبی است که در آن مغز برنامه ریزی لازم برای حرکات دهان و زبان را انجام نمی دهد و در نتیجه در تلفظ این حرف کودک با مشکل مواجه می شود.
در اختلالات واج شناسی کودک در درک و استفاده از الگوهای صدا دچار مشکل می باشد و به جای “چ” صداهای دیگری را به کار می گیرد. درمان این اختلالات احتیاج به برنامه های تخصصی گفتاردرمانی دارد و گفتاردرمان تمرینات تقویتی و تکراری برای تولید صدای صحیح برای کودک طراحی می کند.
تمرینات خانگی برای تقویت تلفظ حرف “چ”
تمرینات خانگی می توانند نقش مؤثری در تقویت تلفظ حرف “چ” ایفا کنند. این تمرین ها باید با بازی و فعالیت های جذاب همراه شوند تا کودک به طور طبیعی و با علاقه شرکت کند. در صورت عدم درمان با روش های زیر به انجام گفتاردرمانی حرف چ توسط گفتاردرمانگر احتیاج است.
آموزش جایگاه تولید صدای “چ”
برای درست تلفظ کردن حرف “چ” باید کودک جایگاه زبان را در هنگام تلفظ بداند و این حرف در هنگام قرارگیری زبان در سقف دهان و خارج کردن یکدفعه هوا اتفاق می افتد. با تلفظ حرف ش به کودک کمک می کنید تا حرف “چ” را نیز بهتر تلفظ نماید. با آینه کودک بهتر می تواند حرکت زبان و لب ها را ببیند و تلفظ صحیح داشته باشد. تمرینات روزانه تلفظ حرف “چ” بسیار کمک کننده می باشد.
تمرینات تقویتی عضلات گفتاری
ضعف عضلات دهان و زبان می تواند تولید صدای “چ” را دشوار کند. تمرینات گفتاردرمانی حرف چ که به تقویت این عضلات کمک می کنند تأثیر بسزایی در بهبود تلفظ دارند. یکی از تمرینات خانگی موثر حرکت دادن زبان به جهات مختلف (بالا، پایین، چپ و راست) است. از کودک بخواهید زبان خود را به آرامی به سقف دهان بزند و برای چند ثانیه نگه دارد.
همچنین تمرین دیگری که به تقویت لب ها و جریان هوا کمک می کند تولید صداهای ساده مانند “پُف” یا “سوت زدن” می باشد. باد کردن بادکنک یا فوت کردن شمع نیز مفید می باشد. با بازی کردن کودک بیشتر به تمرین علاقه پیدا می کند و عضلات دهانی خود را تقویت می کند.
تکرار و تقویت از طریق بازی و داستان
بازی و داستان در کنار اینکه یک سرگرمی است درمان کننده نیز می باشد و با داستان و بازی کردن می توان به کودک کمک نمود تا تلفظ حرف “چ” را به خوبی انجام دهد. در گفتاردرمانی حرف چ بازی پیدا کردن کلمه، تفاوت حرف”چ” را به او می آموزد و همچنین داستان گویی نیز تاثیر گذار است و کلماتی که حرف “چ” دارند را از کودک بخواهید تکرار کند. با تمرین کلماتی که دارای حرف “چ” هستند در کنار اینکه سرگرم می شود می تواند بدون هیچ گونه تنشی تمرین کند. حتما داستان هایی را انتخاب نمایید که حرف “چ” در آن زیاد وجود داشته باشد.
کودک را در محیطی آرام و بدون استرس به تمرین وا دارید و او را در پیروزی های کوچک نیز تشویق کنید و اعتماد به نفس او را افزایش دهید.
نقش گفتاردرمانگر در اصلاح تلفظ حرف “چ”
تشخیص مشکلات تلفظی حرف “چ” توسط متخصص گفتار درمانی کودکان انجام می شود که یک امر تخصصی است و هر پزشکی از عهده آن بر نمی آید. در گفتاردرمانی حرف چ روش های متفاوتی با توجه به نیاز کودک انجام می شود و باید در ابتدا ارزیابی به صورت درست انجام گیرد.
در اولین جلسه گفتاردرمانگر اطلاعات دقیقی از والدین یا مراقبین کودک جمع آوری می کند. این اطلاعات شامل تاریخچه رشد گفتار، شنوایی و محیط زبانی کودک است. همچنین برای شناخت بهتر مشکل سوالاتی درباره سابقه مشکلات گفتاری در خانواده، مشکلات شنوایی یا تأخیرات رشدی پرسیده می شود.
برای تلفظ صحیح باید شنوایی خوبی کودک داشته باشد و توسط متخصص باید بررسی شود. در ادامه با تمرین های تشخیص صدا قابلیت کودک را در تشخیص صدا می سنجد. گفتاردرمانگر نحوه قرارگیری زبان، لب ها و جریان هوا در هنگام تولید صدای “چ” را مشاهده و تحلیل می کند و در ادامه از لحاظ لهجه، گویش و تقلید از دیگران نیز مورد بررسی قرار می گیرد و تشخیص درست انجام می شود و درمان را آغاز می کند.
گفتاردرمانگر با شناسایی دقیق مشکل، برنامه ای شخصی سازی شده تهیه می کند که شامل تمرینات و فعالیت های موثر برای بهبود تلفظ است. این مرحله پایه و اساس درمان را تشکیل می‌دهد و به والدین کمک می‌کند تا درک کنند مشکل کودک از کجا ناشی می‌شود.
گفتاردرمانی تخصصی برای تلفظ “چ” در کودکان
در آموزش تولید صدا متخصص گفتار درمانی تلفظ به کودک آموزش می دهد که زبان را در کجا قرار دهد و چگونه جریان هوا را تنظیم کند. او در جلسات درمانی از بازی و روش های خلاقانه که کودک را جذب کند استفاده می کند. به این صورت که از کودک می خواهد تمرینات عملی مانند قرار دادن زبان پشت دندان ها و آزاد کردن سریع هوا برای تولید صدای “چ” را انجام دهد.
در ابتدای آموزش فقط به حرف چ پرداخته می شود و در ادامه با صداها و کلمات دیگر این حرف ترکیب می شود. کودک در جلسات گفتاردرمانی تمرین می کند و گفتاردرمان با بازخورد مداوم او را تشویق می کند. همچنین به او می آموزد تا بتواند تفاوت این صدا را با دیگر صداها تشخیص دهد.
گفتاردرمانگر در جلسات درمان شنوایی کودک را تقویت می کند و همچنین با او آموزش واج شناسی می دهد. کودک باید بتواند صدای “چ” را واضح بشنود و تفاوت آن با صداهای دیگر مانند “ش” و “ج” را بداند. این روش نیز با بازی همراه است و کودک در زمانی که حرف “چ” را می شنود باید عکس العمل نشان دهد. همچنین در این جلسات به تجزیه و تحلیل حرف “چ” پرداخته می شود تا بتواند جایگاه و نحوه تولید صدا را بهتر درک کند.
در گفتاردرمانی حرف چ برای اینکه کودک تلفظ درستی داشته باشد باید عضلات دهان، زبان و فک کودک را تقویت کرد. برخی از کودکان دچار ضعف عضلانی هستند و به این علت در بیان این حرف مشکل دارند. از جمله اقدامات موثر در این زمینه می توان به تمرین حرکت زبان به سمت بالا، پایین یا کنار دهان اشاره کرد. همچنین تمرین های دمیدن و مکیدن به کنترل جریان هوا کمک می کنند که برای تولید صدای “چ” ضروری است. با تقویت عضلات گفتاری با بازی و روش های خلاقانه می توان به بهبود تلفظ و تولید صدای دقیق کمک کرد.
راهنمایی والدین برای تمرین در منزل برای گفتاردرمانی حرف چ
گفتاردرمانگر نقش مهمی در آموزش والدین دارد تا آنها بتوانند در محیط خانه به درمان کودک کمک کنند. او به والدین تمرینات ساده و جذابی را آموزش می دهد که کودک راغب به تمرین روزانه آن باشد. این تمرینات شامل بازی های شناسایی کلمات، تکرار هجاها و داستان گویی با کلمات که حاوی صدای “چ” هستند می باشد. همچنین نحوه بازخورد دادن را به والدین آموزش می دهند و از آن ها می خواهند که کودک را در کوچکترین مسائل نیز تشویق کنند تا انگیزه داشته باشند. والدین با همکاری با گفتاردرمان به تسریع فرآیند یادگیری و تثبیت تلفظ صحیح کمک می کنند.
گفتاردرمانی حرف چ کار سخت و پیچیده ای است که باید توسط گفتاردرمان انجام شود و در صورتی که به صورت اصولی و منظم کودک در جلسات گفتاردرمانی شرکت نکند در آینده دچار مشکل خواهد شد.
مرکز توانبخشی طراوت در تهرانسر یکی از مراکز معتبر در زمینه اختلالات گفتاری، زبانی، شناختی و ارتباطی است که به طور موثر به کودکان و حتی بزرگسالان خدمات ارائه می دهد و مشکلاتی چون ترس و اضطراب در کودک، تلفظ کلمات پیچیده و … را در کودک برطرف می کند. در این مرکز علاوه بر گفتاردرمانی حرف چ روانشناسی کودک نیز انجام می شود و فقط کافیست برای رزرو نوبت به شماره موجود در این صفحه تماس حاصل نمایید و وقت خود را از قبل رزو کنید. در این مرکز برای کودکان خجالتی و … محیطی آرام در نظر گرفته شده است تا بتوانند از درمان خود پاسخ مثبتی دریافت کنند.
بدون دیدگاه