درمان تلفظ اشتباه حروف و کلمات

درمان تلفظ اشتباه حروف و کلمات روی زندگی فرد تاثیر بسزایی دارد. تلفظ اشتباه در بین کودکان رایج است و در صورتی که درمانی صورت نگیرد به صورت مداوم در زندگی کودک ادامه خواهد داشت. این اختلال تاثیر مخربی در گفتار و زندگی کودک به جای خواهد گذاشت. به صورتی که باعث کاهش عملکرد و اعتماد به نفس کودک میشود. با افزایش سن کودک فرد به عنوان بزرگسال در جامعه حضور می‌یابد و نیاز به گفتار صحیح و واضحی خواهد داشت. پس در صورتی که این اختلال درمان نشود فرد در زندگی اجتماعی دچار مشکلات فراوانی می شود. هرچه زودتر فرد به گفتار درمانی  جهت درمان تلفظ اشتباه حروف و کلمات مراجعه کند؛ نتایج بهتری خواهد داشت.

 تلفظ اشتباه حروف و کلمات

با رشد کودکان و مهارت‌های زبانی یادگیری تلفظ نیز در آنها آغاز می‌شود. برخی از حروف و صداها راحت‌تر توسط کودکان یاد گرفته می‌شوند. در حالی که یادگیری و تلفظ دسته ای دیگر از حروف برای کودکان سخت تر است.

در ۴ سالگی کودکان می توانند اغلب آواهای گفتاری را به صورت صحیح و واضح تلفظ کنند. وقتی کودکی که در تلفظ حروف و کلمات مشکل دارد و این اختلال ادامه دار باشد کودک دچار اختلال در تلفظ حروف و کلمات تشخیص داده میشود. در درمان تلفظ اشتباه حروف و کلمات  توجه میشود که این اختلال می تواند در سر هم بندی کلمات نیز باشد.

انواع رایج تر این اختلالات شامل اختلال در آواها و اختلال در سرهم بندی کلمات و آوا ها می باشد.

اختلال در سر هم بندی  روی گفتار کودک در یک صدا یا سطح حرکتی دچار مشکل می شود. این بدین معنا می باشد که آنها در تلفظ جدا و تنهایی صداها مانند حروف صدادار و بی صدا دچار مشکل می‌شوند. برای مثال وقتی کودک نمی‌تواند حرف ل را تلفظ کند در حالی که از نظر رشدی و سنی سن زبانی باید قادر به تلفظ آن باشند و  از نظر درمان تلفظ اشتباه حروف و کلمات مشکل الگوهای سیستماتیک ندارد؛ پس کودک به این نوع اختلال دچار می باشد

نوع دیگر این اختلال، اختلال در آواها می باشد. این اختلال زمانی اتفاق می افتد که سطوح شناختی زبانی و تلفظی کودک دچار مشکل باشد‌. این کودکان اختلال الگوهای سیستماتیک را در تلفظ های اشتباه نشان می‌دهند. برای مثال کودک به جای رب می‌گوید ب. وقتی این ویژگی ها باسن زبانی و رشد کودک متناسب نباشد؛ کودک به این اختلال تشخیص داده میشود.

 علل تلفظ اشتباه حروف و کلمات

این اختلال در بزرگسالان هم می‌تواند اتفاق بیفتد، اما  در درمان تلفظ اشتباه حروف و کلمات  توجه میشود که معمولاً این اختلال در دوره کودکی شروع می شود. در بزرگسالان بعد از سکته ی آسیب مغزی به طور معمول این اختلال اتفاق  می‌افتد. اغلب اوقات علت دقیق این اختلال مشخص نیست. اما برخی از اختلالات که منجر به آن می شوند عبارتند از:

• اختلال اوتیسم و سایر اختلالات رشدی
• سندروم های ژنتیکی مانند سندروم داون
• مشکلات شنوایی از جمله عفونت های گوش و…
• آسیب های مغزی یا شرایطی مانند فلج مغزی

گفتار درمانی صدا و حروف

گفتار درمانی صدا و حروف تولیدی یکی از حیطه های حساس و تخصصی آسیب شناسی گفتار و زبان است. افرادی که مبتلا به اختلال تولید میباشند تحت عنوان SOUND SPEECH DISORDER شناسایی میشوند؛ که به اختصار به آن SSD می گویند. این عنوان خود به چند دسته ریز تر تقسیم بندی میشود. برای مثال ما انواع اختلالات آوایی و واجی را داریم. همچنین اختلال میتواند با ثبات  یا بی ثبات باشد. این اختلال میتواند در اثر عوامل متعددی به وجود بیاید. یکی از مهم ترین علت های ابتلا به اختلال تولید، بحث مربوط به ناهنجاری های ساختاری و آناتومیکی است. عموما در گفتار درمانی صدا و حروف در سه مورد نحوه تولید، نوع تولید و جایگاه تولید مورد بررسی قرار میگیرند. افراد میتوانند در هر یک از این سه شاخص درگیر اختلال شوند. همچنین ممکن است فرد در جایگاه های تولید اوایی دچار اختلال باشد که این مسئله توسط گفتار درمانگر باید بررسی شود.

مداخلات گفتاردرمانی در درمان تلفظ اشتباه حروف و کلمات

بعد از ارزیابی اگر تشخیص داده شود که کودک نیاز به خدمات توانبخشی گفتاردرمانی دارد، مداخلات  جهت درمان تلفظ اشتباه حروف و کلمات شروع می شود. گفتار درمانگر تشخیص می دهد که کدام صداها نیاز به تصحیح دارند. همچنین این که کودک در کدام بخش از کلمات (بخش آغازین، بخش میانی، بخش پایانی) مشکل دارد و اینکه کودک تلفظ طبیعی و غیرطبیعی دارد مورد ارزیابی و تشخیص قرار می گیرد. با توجه به این موارد و مشکلات گفتاردرمانگر برنامه درمانی را آغاز می‌کند. پس از آن مداخلات به شیوه های زیر انجام می گیرد:

• تلفظ منفرد: تمرین اینکه فرد صداها را خودش را بدون اضافه کردن چیزی انجام دهد صورت می‌گیرد.
• تلفظ سیلابی: به تلفظ منفرد، حروف صدادار جهت درمان تلفظ اشتباه حروف و کلمات اضافه می‌شود.
• تلفظ کلمات: بعد از تلفظ سیلاب‌ها، کم کم تلفظ کلمات با کودک کار میشود.
• تلفظ عبارات و اصطلاحات: بعد از موفقیت کودک در تلفظ کلمات، این بخش شروع می شود.
• گفتن داستان: تمرین آواها در حین گفتن این داستان‌ها، به پیشرفت کودک کمک فراوانی می کند.

گفتار درمانی حرف ب

صدای ب از جمله صداهای لبی در زبان فارسی است. برای تولید این صدا نیاز است که:

• لب ها در جایگاه درست قرار بگیرند.
• حالت اندام های گفتاری متفاوت به سمت تولید این صدا هدایت شود.
• هوا به حجم مناسب وارد دهان شود.
• هوا به صورت انفجاری و با حجم مناسب از دهان خارج شود.

غالبا این صدا در ماه های ابتدایی اغاز رشد گفتار و زبان در کودکان ایجاد میشود. گفتار درمانی صدا و حروف مربوط به این صدا، نیار به تخصص دارد. همچنین امکان دارد کودکانی که با شکاف کام در گیر هستند قادر به تولید این صدا نباشند. بنابرین در صورتی که کودک شما در تولید این صدا مشکل دارد؛ حتمی به گفتار درمانی مراجعه کنید.

گفتار درمانی حرف پ

یکی دیگر از سه صدای لبی زبان فارسی، صدای پ هست. این صدا نیز نحوه تولید اسانی دارد. عموما این صدا در ماه های ابتدایی تولد و اغاز رشد گفتار و زبان تولید میشود. برای تولید این زبان، هوا باید به صورت انفجاری از لب ها خارج شود.

گفتار درمانی حرف ت

در گفتار درمانی صدا و حروف، صدای ت از جمله صداهایی است که موسوم به «زبانی – دندانی» هستند. در تولید این صدا استفاده درست از زبان و دندان مهم است. از دست دادن دندان های قدامی، اپراکسی و همچنین عدم توانایی قرار گیری زبان در جایگاه درست از عواملی است که باعث میشود کودک نتواند صدا را به شیوه درست تولید کند. این صدا همراه با انفجار هوا تولید میشود. در صورتی که سیستم تنفسی نتواند به خوبی هوای مورد نیاز برای تولید این صدا را تامین کند ما با درجاتی از تولید اشتباه مواجه میشویم.

گفتار درمانی حرف ج

صدای ج از جمله صداهایی است که با قرار گیری زبان در جای درست در کام تولید میشود. این دسته ای صدا ها، گفتار درمانی صدا و حروف تحت عنوان صدا های زبانی – کامی شناخته میشوند؛ نیاز به مهارت های بالای حرکتی دارند. برای تولید این صدا فرد باید بتواند جایگاه درست را در کام پیدا کند. و بعد از ان صدا را با اغاز یک انسداد و ادامه یک سایش تولید کند.

گفتار درمانی حرف چ

صدای چ نیز از جمله صداهای کامی زبانی است. این صدا که به صورت انسایشی و یا انسدادی سایشی تولید میشود نیاز به مهارت های ذهنی و حرکتی بالایی دارد. تنها تفاوت این صدا با صدای ج در جایگاه تولید است. یعنی در صورتی که زبان در جایگاه اشتباه قرار بگیرد؛ فرد میتواند این دو صدا را به صورت جا به جا و یا همراه با خراب گویی تولید کند. در گفتار درمانی صدا و حروف، گفتار درمانگر با بررسی انواع خطای تولیدی و … این نوع از خرابگویی را تشخیص و درمان میکند.

گفتار درمانی حرف خ

تولید صدای خ یکی از دشوار ترین صدا های فارسی است. این صدا در خلف دهان تولید میشود. برای تولید این صدا انتهای زبان باید به دیواره حلق برخورد کند و بعد از ان حجم مناسب از هوا با سایش از حلق و زبان خارج شود. در صورتی که هر کدام از موارد فوق در کوچکترین بعدی تغییر کند صدا همراه با خراب گویی تولید میشود. در گفتار درمانی صدا و حروف، صدای خ یکی از سخت ترین صدا ها برای درمان است.

گفتار درمانی حرف د

صدای د خود انواع روش های تولید را دارد. در زبان های متفاوت حداقل سه نوع صدای د تولید میشود. اما در زبان فارسی تنها یکی از این سه نوع وجود دارد. تولید این صدا همراه با انسدادی است که بین زبان و دندان ایجاد میشود. بعد از تولید انسداد، خروج هوا باعث تولید صدا میشود.

گفتار درمانی حرف ر

صدای ر از جمله صداهایی است که به صورت غلتان تولید میشود. در گفتار درمانی صدا و حروف گفته میشود در مواردی باید تا ۶ سالگی برای تولید این صدا صبر کرد. برای تولید صدای ر زبان باید به حالت آویخته در دهان قرار بگیرد و این اویختگی همراه با تمایل زبان به سمت سقف دهان میباشد.

گفتار درمانی حرف ز

صدای ز از ان دسته صدا هایی است که فقط با کمک زبان تولید میشود. وقتی که زبان در جایگاه مخصوص خود در زبان قرار بگیرد؛ و هوای مناسب به صورت سایشی از دهان خارج شود ما صدای ز را میشنویم. در گفتار درمانی صدا و حروف ، بیان میشود برای تولید این صدا درست قرار گرفتن زبان از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورتی که تون عضلانی زبان فرد به اندازه کافی بالا نباشد فرد در تولید این صدا دچار ایراد میشود. هممچنین در صورتی که تون عضلانی خیلی زیاد باشد، صدا همراه با خرابگویی تولید میشود.

گفتار درمانی حرف ژ

صدای ژ از دیگر صداهایی است که فقط با کمک زبان تولید میشود. برای تولید این صدا فرد باید بتواند زبان را در جایگاه درست و به شیوه درست در دهان قرار بدهد. بعد از ان هوا را همراه با سایش از دهان خارج کرده و صدای ژ را بیان کند. عموما کودکان صدای ژ را با صدای ج اشتباه گرفته و ان را نادرست تولید میکنند. در گفتار درمانی صدا و حروف، آسیب شناس، گفتار و زبان با توجه به نوع خطا و انواع مشکلات کودک، در مورد نحوه درمان و شیوه تولید صدا تصمیم گیری میکند.

گفتار درمانی حرف س

برای تولید صدای س زبان میتواند در دو جایگاه قرار بگیرد. این که فرد کدام جایگاه را برای تولید صدای س انتخاب کند به عوامل متفاوتی بستگی دارد. در مواردی فرد میتواند این صدا را در جایگاه فوقانی ایجاد کند. در موارد دیگر افراد صدا را در جایگاه تحتانی تولید میکنند. این که فرد در کدام جایگاه صدا را تولید کند به عوامل متعددی مربوط است.

گفتار درمانی حرف ش

در گفتار درمانی صدا و حروف، گفته میشود حرف ش مانند حرف س همراه با سایش هوا تولید میشود. این صدا نسبت به صدای ش جایگاه خلفی تری برای تولید دارد. برای تولید این صدا ما فقط از زبان و حجم تنفسی استفاده میکنیم. در صورتی که حجم تنفسی کافی نباشد و یا زبان در جایگاه درست قرار نگیرد؛ فرد نمیتواند به خوبی صدا را تولید کند.

گفتار درمانی حرف ف

صدای ف با کمک لب و دندان تولید میشود. برای تولید این صدا ما از زبان استفاده نمی کنیم. به این گونه صدا ها، لبی- دندانی گفته میشود. برای تولید صدای ف بعد از ایجاد و تولید جایگاه مناسب هوا همراه با سایش خارج میشود.

گفتار درمانی حرف ق

برای تولید صدای ق نیز مانند صدای خ انتهای زبان باید به دیواره حلق برخورد کند. برای گفتار درمانی صدا و حروف این شکلی، عموما از تحریک حسی استفاده میشود. گاهی در کودکان این صدا به اشتباه ک تولید میشود. در صورتی که این خطا توسط کودک اصلاح نشد نیاز است که کودک به گفتار درمانگر مراجعه کند. در مورادی امکان دارد که این صدا به صورت های دیگری به جز سایشی تولید شود که خود باعث خراب گویی میشود.

گفتار درمانی حرف ک

صدای ک جز صداهای زبانی – نرم کامی است. در این صدا زبان باید در جایگاه درست در نرم کام قرار بگیرد. برای گفتار درمانگران خیلی مهم است که فرد بتواند زبان خود را کنترل کند. همچنین تولید این صدا باید همراه با سایش باشد.

گفتار درمانی حرف گ

صدای گ نیز مانند صدای ک همراه با سایش است. برای گفتار درمانی صدا و حروف مربوط به گ، درمانگر سعی میکند که فرد جایگاه درست زبان را در نرم کام پیدا کند. در موارد زیادی دیده میشود که افراد مبتلا به اختلال تولید در پیدا کردن جایگاه ک و گ دچار اشتباه میشوند.

گفتار درمانی حرف ل

صدای ل در دسته صداهای زبانی – سخت کامی قرار میگرد. در تولید این صدا زبان باید جایگاه خود را در ابتدای کام، که سخت کام قرار دارد پیدا کند. تولید این صدا در کودکان میتواند اسیب دیده باشد. همچنین در صورتی که فرد جایگاه را به خوبی پیدا نکند و یا هوا را به درستی از دهان خارج نکند میتواند درجاتی از خرابگویی را تجربه کند.

گفتار درمانی حرف م

در گفتار درمانی صدا و حروف، به طور کلی صدا ها به سه دسته، خیشومی، دهانی و حلقی تقسیم میشوند. صدای م از معدود صداهای زبانی فارسی است که به صورت Nasal یا همان به صورت خیشومی تولید میشود. به بیانی دیگر میتوان گفت که در تولید این صدا ساختار دهانی( به جز لب ها و ملاز)  نقشی در تولید صدا ندارد. به طور کلی این صدا را از لحاظ جایگاه تحت عنوان صدا های خیشومی دسته بندی میکنند.

گفتار درمانی حرف ن

صدای ن دیگر صدایی است که در زبان فارسی  به صورت خیشومی و یا همان نیزال تولید میشود. در تولید این صدا زبان و دندان ها نیز نقش دارند. زبان باید در جایگاه درست دندانی قرار بگیرد و هوا به تواند به درستی از بینی خارج شود.

گفتار درمانی حرف و

صدای و از جمله صداهای لبی- دندانی است. برای تولید این صدا دندان ها و لب ها باید در جایگاه درست قرار گرفته؛ و بعد از ان هوا همراه با سایش از دهان خارج شود. بخث مربوط به سایش هوا در گفتار درمانی صدا و حروف به طور کامل بررسی و اصلاح میشود. در صورتی که دندان ها در جایگاه درست قرار نگیرند صدای ف و یا صداهایی تولید میشود که گفتاری نیستند.

گفتار درمانی حرف ه

تولید صدای ه میتواند به شیوه های گوناگونی انجام شود. اما نکته مهم در تولید این صدا بحث عدم دخالت ساختار های لب، دندان و زبان است. برای تولید این صدا در چاکنای یا گلوت یک سایش هوا صورت میگیرد و بعد از ان صدای ه تولید میشود. عموما صدای ه را به بی واکی میشناسند. اما در مواردی این صدا واکدار میشود.

گفتار درمانی حرف ی

در گفتار درمانی صدا و حروف ، به صداهایی مانند صدای ی، صدای انسایشی نیز گفته میشود. برای تولید صدای ی باید در ابتدا یک انسداد و بعد از ان سایش یک صدا اتفاق بیافتد. دسته از ای از افراد مبتلا به اختلالات تولید توانایی کافی برای تولید درست این صدا را ندارند. یکی از دلایل عدم تولید درست این صدا میتواند قرار گیری زبان در جایگاه اشتباه باشد. در مواردی دیگر فرد هوا را به درستی خارج نمیکند. همچنین در دسته ای از افراد. فرد نمیتواند توالی درست جایگاه را تشخیص دهد. برای تولید این صدا زبان باید به حالت اویخته در دهان قرار بگیرد و بعد از ان به سمت پایین متمایل شود.