درمان چرخش پنجه پا به داخل (پنجه کبوتری)

در این مقاله می خواهیم در رابطه با درمان چرخش پنجه پا به داخل و نقش ارتوپد فنی در تهرانسر صحبت کنیم. چرخش پنجه پا  یکی از شایع ترین اختلالات در کودکان است. در واقع وقتی کودک می دود یا راه می رود، پایش از راستای مستقیم به سمت داخل منحرف می شود. برای بیشتر کودکان، این انحراف داخلی پا بدون درد است و ممکن است طبیعی باشد. چرخش داخلی پنجه پا می تواند در اثر انحراف داخلی انگشتان پا یا چرخش استخوان ران ایجاد شود. این مسئله معمولاً با رشد کودک بهبود می یابد. همچنین اکثر کودکان مبتلا، دویدن و ورزش کردن را درست مانند سایر کودکان یاد می گیرند. اما به هرحال مشکلات خاص خود را نیز ایجاد می کند.

چرخش پنجه پا به داخل چیست؟

چرخش پنجه پا به داخل یعنی اینکه انگشتان پا به جای اینکه در سمت جلو قرار گرفته باشند چرخش آنها به سمت داخل می باشد. این وضعیت در کودکان بسیار مشهود است و به دلایل مختلفی رخ می دهد که می توان به مشکلات ساختاری استخوان ها و وضعیت نامناسب پا در هنگام رشد جنین اشاره کرد. این مشکل بدون درد است و با رشد کودک کم کم برطرف می شود و در صورت شدید بودن احتیاج به درمان تخصصی دارد.

درمان چرخش پنجه پا به داخل سخت نیست و با رشد و تقویت عضلات و استخوان‌ ها بهبود حاصل می گردد. البته در موارد شدید که مشکلاتی اعم از عدم راه رفتن درست، درد یا اختلال در فعالیت‌ های روزمره ایجاد شود مراجعه به متخصص ارتوپد و فیزیوتراپ توصیه می گردد و درمان‌ هایی مانند تمرینات کششی، استفاده از کفش‌ های طبی یا استفاده از بریس یا جراحی پیشنهاد می شوند.

چرخش پنجه پا به داخل معمولاً با علائم زیر همراه است:

• چرخش غیرطبیعی انگشتان پا به داخل در هنگام ایستادن یا راه رفتن که در یک یا هر دو پا دیده می شود.
• کودکان هنگام راه رفتن پای خود را بیش از حد به داخل می چرخانند که باعث می شود پاها به یکدیگر برخورد کنند و راه رفتن نامتعادلی داشته باشند.
• برخی کودکان در انجام فعالیت‌ های فیزیکی دچار خستگی زودرس می شوند و یا اینکه سرعت کمتری در راه رفتن نسبت به همسالان خود دارند.
• احتمال عدم تعادل و زمین خوردن در این کودکان وجود دارد.
• با پوشیدن کفش های استاندارد دچار مشکل می شوند و احتیاج به ساخت کفی طبی است تا پاها در کفش اذیت نشوند.

دلایل بروز انحراف پنجه به داخل

انحراف پنجه به داخل به دلایل مختلفی ایجاد می شود که با نحوه رشد و توسعه استخوان ‌ها، عضلات و مفاصل مرتبط هستند.در ادامه مقاله درمان چرخش پنجه پا به داخل به دلایل شایع این مشکل می پردازیم:

چرخش داخلی استخوان ران (Femoral Anteversion)

یک علل شایع چرخش داخلی استخوان ران است که استخوان ران (فمور) بیش از حد به سمت داخل میچرخد و باعث می شود تا زانوها و پنجه پا نیز به داخل متمایل شوند. این مشکل بیشتر در دوران جنینی به دلیل موقعیت جنین در رحم ایجاد می ‌شود و اگر در رحم مادر فضای کافی برای جنین وجود نداشته باشد بیشتر این اختلال ایجاد می گردد. چرخش داخلی استخوان ران در کودکان بین ۳ تا ۶ سال مشاهده می ‌شود و با رشد کودک و رسیدن به سن ۸ سالگی تا ۱۰ سالگی اصلاح می ‌شود.

کودکانی که دچار چرخش داخلی استخوان ران می شوند درد یا ناراحتی احساس نمی کنند و در دویدن و راه رفتن مشکلی ندارند. درمان خاصی برای این وضعیت توصیه نمی ‌شود و باید به مرور استخوان ها رشد کنند و عضلات پا تقویت گردند.

چرخش داخلی استخوان ساق پا (Tibial Torsion)

چرخش داخلی استخوان ساق پا از دلایل دیگر چرخش است که بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال دیده می ‌شود و به درمان چرخش پنجه پا به داخل نیاز دارد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که استخوان ساق پا (درشت‌ نی) به سمت داخل چرخیده باشد. این مشکل نیز به وضعیت جنین در رحم برمی ‌گردد و اگر پاها در رحم فشرده شده باشند این مشکل اتفاق می افتد.

چرخش داخلی ساق پا وقتی که کودک شروع به راه رفتن می کند قابل تشخیص است. والدین اولین کسانی هستند که به این مشکل پی می برند و متوجه می شوند که پای کودک به‌ طور غیرطبیعی به داخل متمایل است و الگوی راه رفتن او با کودکان دیگر متفاوت است. این وضعیت بدون درد است و عملکرد حرکتی کودک را تحت تأثیر قرار نمی ‌دهد.

این مشکل در اکثر مواقع خود به ‌خود و با رشد استخوان ‌ها اصلاح می‌ شود و تا سن ۴ سالگی چرخش داخلی ساق پا برطرف می گردد. در صورت شدید بودن مشکل و رفع نشدن آن در این سن متخصص استفاده از کفش های طبی، بریس و … را توصیه می نماید. همچنین امکان انجام جراحی نیز وجود دارد.

انحراف متاتارس یا پای خمیده (Metatarsus Adductus)

انحراف متاتارس یا پای خمیده یک اختلال در شکل جلوی پا است که باعث می ‌شود انگشتان پا به سمت داخل متمایل شوند. این وضعیت نیز به دلیل موقعیت جنین در رحم ایجاد می‌ شود و در نوزادانی که فضای رحم برای آنها کوچک است و پاهای جنین بر دیواره رحم فشار وارد می کند بیشتر این مشکل دیده می شود.

این مشکل در ابتدای تولد توسط پزشک یا والدین تشخیص داده می شود و در هنگام معاینه متوجه خواهند شد که قسمت میانی یا جلوی پا به جای قرارگیری در یک خط مستقیم، به سمت داخل منحرف شده است. انحراف متاتارس معمولاً بدون درد است و تأثیری بر توانایی راه رفتن کودک ندارد.

این وضعیت خود به ‌خود در چند ماه اول زندگی نوزاد اصلاح می ‌شود. اما اگر برطرف نشد و مشکل شدید بود برای درمان چرخش پنجه پا به داخل می توان از ماساژ، تمرینات کششی یا گچ ‌گرفتن استفاده نمود. اگر این اقدامات نیز موفقیت ‌آمیز نبودند از کفش ‌های طبی یا حتی جراحی برای درمان چرخش پنجه پا به داخل استفاده می‌ شود.

ژنتیک

عوامل ژنتیکی نیز در انحراف پنجه پا به داخل نقش دارند و در صورتی که یکی از اعضای خانواده در کودکی با این مشکل مواجه شده باشند احتمال بروز ان وجود دارد. این ارتباط ژنتیکی می ‌تواند بر رشد و توسعه استخوان ‌ها و مفاصل تأثیر بگذارد.

اگر علت انحراف پنجه پا ژنتیکی باشد اصلا نگران کننده نیست و در بسیاری از موارد بدون درد است و تأثیر چندانی بر زندگی روزمره ندارد. شدت علائم این مشکل در هر کودک متفاوت ظاهر می شود و در خانواده ‌هایی که سابقه مشکلات اسکلتی-عضلانی داشته اند، مراجعه به پزشک متخصص ارتوپدی برای ارزیابی وضعیت کودک و بررسی نیاز به درمان چرخش پنجه پا به داخل توصیه می ‌شود. این مشکل نیز با توجه به وضعیت کودک ممکن است خود به خود رفع گردد و در صورت شدید بودن احتیاج به استفاده از بریس و انجام جراحی است.

مشکلات عصبی-عضلانی

مشکلات عصبی-عضلانی مانند فلج مغزی کمتر باعث انحراف پنجه پا به داخل می شود اما دور از ذهن نیست و باعث ضعف یا عدم هماهنگی در عضلات پا می‌ شوند و می ‌توانند بر نحوه حرکت پا و پنجه تأثیر بگذارند.

در صورت فلج مغزی و آسیب به مغز در دوران پیش از تولد یا اوایل تولد عملکرد عضلات و کنترل حرکتی با مشکل مواجه می شود و در کودکان به جز انحراف پنجه پا، علائم دیگری مانند اسپاسم عضلانی یا دشواری در حفظ تعادل نیز دیده می شود.

درمان چرخش پنجه پا به داخل به این دلیل پیچیده‌ است و احتیاج به یک تیم متخصص اعم از پزشکان ارتوپدی، فیزیوتراپیست ‌ها و متخصصان نورولوژی است.

روش های درمان چرخش پنجه پا به داخل

برای درمان چرخش پنجه پا به داخل باید ابتدا شدت مشکل و علت اصلی مشکل را پیدا کرد. زیرا در موارد خفیف احتیاجی به مداخلات درمانی نیست و به مرور بهبودی حاصل می گردد. در موارد شدید که انحراف پیش آمده بر روزانه تأثیر بگذارد می ‌توان از روش ‌های درمانی زیر استفاده کرد:

آتل

آتل‌ ها از ابزارهای مفید در ارتوپدی فنی است که مناسب برای درمان چرخش پنجه پا به داخل است. آتل ‌از پا محافظت می کند و آن را در وضعیت ثابت قرار می دهد تا استخوان در زاویه مناسبی قرار گیرند. این ابزار معمولاً برای کودکانی استفاده می ‌شود که انحراف پای آن‌ ها شدید است یا بهبود خود به ‌خودی حاصل نمی ‌شود. از آتل‌ در شب استفاده می شود تا در هنگام خواب که از پاها استفاده نمی شود و حرکتی وجود ندارد اصلاحیات صورت گیرد.

اسپلینت

اسپلینت‌ نیز از ابزارهای ارتوپدی است که برای اصلاح وضعیت پا و درمان چرخش پنجه پا به داخل طراحی شده‌ است و برای کودکانی که دچار انحرافات شدید شده اند و پای خمیده دارند استفاده می شوند. این ابزار پای کودک را در زاویه مناسب نگه می دارد و از انحراف بیشتر جلوگیری می‌ کند و حتی کودک قادر به راه رفتن با این ابزار نیز می باشد.  لازم به ذکر است که استفاده طولانی‌ از اسپلینت باعث حساسیت پوستی می شود.

کفی طبی

کفی ‌های طبی که در کفش قرار می گیرند و همچنین کفش های طبی به اصلاح زاویه پا در هنگام راه رفتن کمک می کنند و برای کودکانی که چرخش پنجه پا خفیفی دارند مناسب است.

ساخت کفی‌ طبی و ساخت کفش طبی به ‌صورت سفارشی انجام می ‌شوند و با فرم پای کودکان ساخته می شوند تا توزیع وزن به درستی انجام گیرد و فشار زیادی به پاها وارد نشود. استفاده آسان، مقرون ‌به ‌صرفه بودن و تأثیر مثبت بر تعادل و الگوی راه رفتن کودک از جمله مزایای این کفی ها می باشد.

تمرینات فیزیوتراپی نیز برای پاها بسیار کارآمد می باشند و در این روش برای درمان چرخش پنجه پا به داخل حرکات کششی و تقویتی انجام می گیرد که به تقویت عضلات پا و اصلاح زاویه استخوان ‌ها کمک می ‌کند. همچنین در انحراف متاتارس یا پای خمیده، ماساژ و تمرینات کششی بسیار مؤثر می باشد.

جراحی نیز روش آخری است که در هنگام جواب نگرفتن از روش های گفته شده و شدید بودن انحراف انجام می گیرد. جراحی برای اصلاح زاویه استخوان ‌ها انجام می ‌شود.

درمان چرخش پا با ارتوپد فنی

ارتوپد فنی برای درمان چرخش پنجه پا به داخل و مشکلات حرکتی و اصلاح اختلالات اسکلتی-عضلانی مناسب است که در ابتدای درمان تشخیص و دلایل بروز مشکل را مورد بررسی قرار می دهد و سپس از وسایل و ابزارهای خاص برای بهبود وضعیت بدن و عملکرد حرکتی استفاده می ‌کند که این ابزارهای کمکی عبارتند از:

کفی‌ های طبی سفارشی که توسط متخصص ساخته می شود و می تواند زاویه پا در هنگام راه رفتن را تنظیم کند و همچنین فشار وارده به پا را به صورت یکسان توزیع نماید. استفاده از کفی طبی به تدریج انحراف پا را برطرف می نماید.

همچنین در ارتوپد فنی از بریس ‌ها و آتل ‌های مخصوص برای اصلاح چرخش پا استفاده می کنند تا پا را در موقعیت صحیح قرار دهند و به بهبود زاویه استخوان‌ ها و مفاصل کمک ‌کنند. معمولاً در هنگام خواب یا زمان استراحت استفاده می ‌شوند تا تأثیر بیشتری داشته باشند. مواد مصرفی این ابزارها سبک و مقاوم می باشند تا کودک احساس راحتی داشته باشد.

کفش ‌های طبی که توسط ارتوپد فنی ساخته می ‌شوند نیز در اصلاح الگوی راه رفتن نقش دارند. این کفش ‌ها دارای طراحی خاصی هستند که مانع از چرخش پا به داخل می‌ شود و همچنین به تثبیت وضعیت پا کمک کرده و فشار روی مفاصل را کاهش می‌ دهند. کفش های طبی را می ‌توان همراه با کفی ‌های طبی یا به‌ صورت جداگانه استفاده نمود.

در موارد شدید تر ارتوپد فنی برای درمان اسپلینت‌ های ثابت را پیشنهاد دهد. این روش پا را در موقعیت صحیح ثابت نگه می ‌دارد و معمولاً برای نوزادان یا کودکانی که انحراف شدید دارند استفاده می‌ شود.

در ادامه ارتوپد فنی علاوه بر استفاده از ابزار شروع به آموزش تمرینات فیزیکی و حرکات کششی به بیمار و والدین می کند. این تمرینات به تقویت عضلات پا و بهبود کنترل حرکتی کمک می‌ کنند.

مرکز ارتوپد فنی طراوت در غرب تهران

مرکز توانبخشی طراوت در تهرانسر که در غرب تهران واقع است از مراکز تخصصی در زمینه ارتوپدی فنی است که خدمات متنوعی را در ارائه می دهد و می توان برای ساخت کفش طبی، ساخت کفی طبی با اسکن های سه بعدی و … اختلالاتی چون چرخش پنجه پا به داخل و … را برطرف نمود. در این مرکز متخصصین مجربی اعم از فیزیوتراپیست، کاردرمانگر، گفتاردرمان و … گرد هم جمع آمده اند تا مشکلات گفتاری، حرکتی، روانی و … را با کمک به روزترین متدهای روز جهان و ابزارهای پیشرفته درمان نمایند.

برای درمان چرخش پنجه پا به داخل در کودکان می توانید به مرکز توانبخشی طراوت مراجعه نمایید و می توانید از طریق شماره های درج شده در این صفحه یا مراجعه حضوری برای درمان مشکل فرزند خود اقدام نمایید.