گفتاردرمانی کودکان و نحوه درمان

گفتاردرمانی کودکان یک از رشته های وسیع و پایه‌ای توانبخشی اختلالات گفتار و زبان است. به همین علت درصد بالایی از جامعه گفتاردرمانی به درمان تخصصی کودکان می‌پردازند. این دسته از کودکان با اختلالات گوناگونی درگیر هستند و با ویژگی‌های خاص و  منحصر به فرد خود به گفتاردرمانگر نیاز دارند. کودک و ویژگی‌های والدین کودکان نیازمند به گفتاردرمانی برای آسیب شناسان گفتار و زبان، چالش‌ها و‌ مزیت‌های متفاوتی به همراه دارند. در این مقاله به گفتاردرمانی تخصصی برای کودکان، تمرین های کاربردی در منزل و گفتاردرمانی ویژه کودکان در غرب تهران می پردازیم.

گفتاردرمانی کودکان چیست؟

گفتاردرمانی کودکان یکی از بخش های بسیار مهم در حیطه توانبخشی است. مشکلات گفتاری اغلب در کودکی آغاز می شوند و به این ترتیب شروع گفتاردرمانی هم ازدوران کودکی بایستی آغاز شود. بیماری هایی نظیر اوتیسم از کودکی آغاز می شوند، در نتیجه اهمیت شروع گفتاردرمانی برای کودکان از سنین خیلی کم بسیار مهم است.

قابل ذکر است متخصصینی که در این حوزه فعالیت می کنند اغلب به علوم مختلف مانند روانشناسی، فیزیولوژی، تکنیک های منحصر به فرد برای گفتاردرمانی تخصصی کودکان و دیگر علوم تسلط کامل دارند. خوشبختانه در طی سال های اخیر، گفتاردرمانان Sdeach therapist (SLP) متخصص بخش اطفال در مرکز تخصصی توانبخشی تهرانسر (غرب تهران)، با اتکاء به علم و تجربه در بسیاری از مشکلات گفتاری کودکان بسیار موفق عمل کرده اند.

چه کودک هایی به گفتاردرمانی نیاز دارند؟

عموما گفتاردرمانگرها یک یا دو مورد از اختلالات دوران کودکی را انتخاب کرده و به صورت تخصصی در همان حیطه کار می‌کنند. کودکانی که نیار به گفتاردرمانی دارند دارای طیف گسترده‌ای از اختلالات هستند. از جمله می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

کودکان مبتلا به اوتیسم

اگر در اطراف خود کودکی را می شناسید که به اوتیسم مبتلا است حتماً می دانید این کودکان مشکلات بسیاری را تجربه می کنند. کودکان اوتیسم دارای اختلالاتی در عملکرد مغز هستند. همچنین این کودکان در عملکردهای خود از جمله کلام مشکلاتی دارند. درمان های گفتاردرمانی کودکان در کنار کاردرمانی کودکان یکی از درمان های ضروری است. این درمان ها در گفتارها و گفتارهای هدفمند بسیار اثرگذار است. بهتر است پس از تشخیص اتیسم در کودک برای دریافت گفتاردرمانی اقدام کنبد.

اختلالات تلفظ

ادای صحیح کلمات یا تلفظ در سن رشدی کودکان الگوی کاملاً مشخصی دارد. البته این الگو می تواند تا حدی انعطاف پذیر باشد. پس اگر پس از سن مشخصی کودک کلمات را نادرست تلفظ کند نیاز به گفتاردرمانی ضروری است. به این ترتیب این اختلال بستگی به عوامل مختلفی دارد و می تواند حتی درمان، زمان و نتیجه درمان را تحت تاثیر قرار خواهد داد. تمرین هایی که در گفتاردرمانی توسط مشاوره های گفتاردرمانی برای کودکان در توانبخشی طراوت تهرانسر توصیه می شود امکان اختلال یادگیری در دوران مدرسه و در نتیجه اختلال در پروسه آموزش را تا زیادی کاهش می دهد.

فلج مغزی یا CP

در فلج مغزی، کودکان نوعی اختلال حرکتی دارند و هوش و کلام کودک به طور اساسی درگیر می شود. در این کودکان، در هنگام زایمان یا حتی قبل از زایمان یا بعد از آن به علت نرسیدن اکسیژن به مغز، بخشی از مغز کودک می میرد و از بین می رود. کودکان سی پی معمولاً علاوه بر درگیری هوش و کلام، درگیری هایی در یک اندام، دو یا چهار اندام خود هم دارند. سفتی دست ها و پاها یا تنه بسته به شدت اختلال و مقدار زمانی که خون به مغز کودک نرسیده است می تواند متفاوت باشد. در نتیجه خدمات گفتاردرمانی کودکان یکی از اصلی ترین درمان ها در این گروه از کودکان با فلج مغزی است.

اختلالات بلع

دسته ای دیگر از بیمارانی که به مراکز گفتاردرمانی مراجعه می کنند، کودکانی هستند که مشکلاتی در بلع دارند. این کودکان در خوردن و قورت دادن غذا مشکل داشته و غذا در گلوی آن ها می پرد. حتی افراد بزرگسالی که به دلایل مختلفی مانند ضربه مغزی و یا تومورهای مغزی مشکلاتی در بلع دارند هم به گفتاردرمانی نیازمند هستند. گفتاردرمان با تمرین های مخصوص عضلات را بالانس و تقویت کرده و در بهبود این بیماران اثربخشی بالایی دارد.

گفتاردرمانی کودکان مبتلا به سندروم داون

گفتاردرمانی برای کودکان مبتلا به سندرم داون بسیار مفید است. این کودکان تاخیراتی در گفتار دارند و همچنین این کودکان به دلیل مشکلات ذهنی و شل بودن عضلات به درستی نمی توانند صحبت کنند. در چنین بیمارانی با استفاده از گفتاردرمانی، پیشرفت های قابل توجهی حاصل می شود. در کنار گفتاردرمانی به این کودکان خدمات کاردرمانی هم بسیار سودمند است.

در بالا سعی شده به اختصار در مورد کودکانی که نیازمند خدمات گفتاردرمانی هستند توضیح داده شود اما فقط کودکانی که در بالا به این اختلالات مبتلا هستند نیازمند گفتاردرمانی نبوده و بسیاری دیگر از افراد جامعه هم نیازمند دریافت خدمات گفتاردرمانی هستند که در ادامه به صورت تیتر وار به آن ها اشاره خواهیم کرد.

اختلالات و علائم شایع در کودکان نیازمند به گفتاردرمانی

اگر بخواهیم به طور کلی بیماران نیازمند به گفتاردرمانی تخصصی کودکان را تقسیم بندی کنیم می‌توانیم به موارد زیر هم اشاره کنیم:

• کودکان مبتلا به اختلالات زبانی
• کودکان همراه با تاخیر زبانی
• کودکان مبتلا به اختلال تولید
• کودکان مبتلا به تاخیر در کسب صدا‌های گفتاری
• کودکان دیجیتال بیبی
• کودکان با سندرم‌های متفاوت (سندرم داون، ایکس شکننده و…)
• کودکان مبتلا به کلاتر
• کودکان مبتلا به شکاف کام و لب
• کودکان مبتلا به اختلالات صدا
• آپراکسی دوران کودکی
• آفازی دوران کودکی
• دیزارتری دوران کودکی
• کودکان کم شنوا
• دیسلکسیا ( و دیگر اختلالات خواندن و نوشتن)
• دیسفاژی کودکان

هر کدام از موارد فوق را می‌توان به دسته‌های گوناگون نیز تقسیم بندی کرد. در گفتاردرمانی کودکان در هر کدام از این موارد مداخلات و ملاحظات تخصصی صورت می گیرد.

 

گفتاردرمانگر کیست و چه کاری انجام می دهد؟

گفتاردرمان، آسیب شناس زبان فردی، نطق و متخصص در گفتاردرمانی است که کار بررسی، شناخت و راه های بهبود اختلالات مربوط به زبان، گفتار و بلع را به عهده دارد. همان طور که می دانید قسمتی از ارتباط ما در گفت و گو کردن است و همچنین با نوشتن و خواندن، زبان بدن، حالات چهره و حتی با تماس های چشمی ما می توانیم با یکدیگر ارتباط سالم برقرار کنیم. پس گفتاردرمانی فقط به صحبت کردن نمی پردازد بلکه به کودکان با اختلالات مختلف یا افرادی که به علت آسیب های مغزی و حوادث نمی توانند صحبت کنند کمک می کند تا از برقراری ارتباط محروم نمانند.

این نکته را فراموش نکنید که گفتاردرمانگر اشراف کامل به وظایف دستگاه های بدن و شرح وظایف و عملکرد زبان، دهان، حنجره، حلق و عملکرد بلع داشته و به بزرگسالان و کودکانی که در بلعیدن مشکل دارند کمک می کند. علاوه بر این درمانگر به بهتر شدن و بازسازی فضای زندگی فرد بیمار هم کمک می کند تا محیط مناسب تری برای بهبود بیمار فراهم شود.

متخصصین گفتاردرمانی تخصصی کودکان تهرانسر به کار با کودک علاقمند بوده و علاوه بر ویژگی های تخصصی، از صبر و شکیبایی لازم هم برخوردار هستند. درمانگر متخصص باید بتواند با صبر و شکیبایی مواردی مانند:

• همکاری نکردن کودک
• عدم همراهی خانواده
• نبود ارزیابی‌های بومی سازی شده
• تفاوت های زبانی مربوط به بافت اجتماعی و حتی چالش‌های بالینی دیگر را هم حل و فصل کند.

فراموش نکنید در گفتاردرمانی تخصصی کودکان درمانگر به خوبی می داند که یک کودک به چه مواردی نیاز دارد. همچنین آسیب شناس به روند طبیعی رشد کودک طبیعی آشنا است. خوب است بدانید در صورتی که درمانگر از نیاز‌های کودک و ویژگی های پاتولوژیک کودک اطلاع داشته باشد می‌تواند به روند درمان سرعت ببخشد.

تاثیر گفتاردرمانی بر کودکان

در گفتاردرمانی، ارزیابی یکی از بخش‌های مهم جلسات درمانی را تشکیل می‌دهد. با انجام ارزیابی درمانگر می‌تواند متوجه خلا‌های موجود در روند رشد کودک بشود و مطابق با این کمبودها برنامه درمانی خود را تنظیم کند. بخش مهم دیگری از روند جلسات، مشاوره به والد، پرستار و به طور کلی مراقب کودک است که مفصل به آن پرداخته می شود.

عموماً در طی این جلسات به خانواده تمرین‌هایی داده می‌شود تا در خانه با کودک خود انجام دهند. همچنین روند پیشرفت کودک در هر جلسه درمان و به صورت دوره‌ای هم سنجیده می‌شود. در مواردی هم نیاز است این جلسات به آموزش به والدین اختصاص پیدا کند. این جلسات می توانند شامل نحوه برقراری ارتباط، نحوه رفتار با کودک، تغییر محیط خانه و تغییر در شرایط زندگی شوند. به طور کلی گفتاردرمانی تخصصی برای کودکان به تغییر و بهبود تمام جنبه های زندگی و در نتیجه به درمان بیمار می پردازد.

گفتاردرمانی کودکان در منزل

اگر شما به عنوان والدین قصد دارید گفتاردرمانی تخصصی کودکان را در خانه برای کودک خود انجام دهید، می‌توانید از روش ها و توصیه های زیر استفاده کنید:

• ایجاد محیطی غنی از زبان: ایجاد یک محیط غنی از زبان در منزل می‌تواند به کودک کمک کند تا مهارت‌های زبانی خود را تقویت کند. برای این منظور، می‌توانید از کتاب‌ها، بازی‌ها، پازل‌ها و اسباب‌بازی‌هایی که بر روی زبان، کلمات و مفاهیم تمرکز دارند، استفاده کنید. همچنین، در گفتگوهای روزمره با کودک، سوالات باز و محاوره را ترجیح دهید تا کودک بتواند به طور فعال شرکت کند و مهارت‌های زبانی خود را تمرین کند.
• توجه به تقویت مهارت‌های شنیداری: تقویت مهارت‌های شنیداری کودک می‌تواند اساسی برای بهبود گفتار و زبان وی باشد. می‌توانید از فعالیت‌هایی مانند خواندن کتاب‌ها برای کودک، گوش دادن به داستان‌ها و موسیقی، و تماشای فیلم‌ها و برنامه‌های آموزشی برای تقویت مهارت شنیداری او استفاده کنید.
• تشویق به بیان و ارتباط: تشویق کودک به بیان خود و برقراری ارتباط باسایر اعضای خانواده می‌تواند در تقویت مهارت‌های گفتاری و زبانی او مؤثر باشد. برای مثال، به کودک فرصت دهید تا داستان‌ها و تجربیات خود را با شما به اشتراک بگذارد، سوالاتی بپرسد و در گفتگوها شرکت کند. همچنین، توجه و تمرکز خود را به کودک اختصاص دهید و به صورت فعال به او گوش دهید.
• استفاده از بازی‌های گفتاری: بازی‌ها و فعالیت‌های گفتاری برای تمرین مهارت‌های زبانی و گفتاری کودک مفید هستند. برای مثال، می‌توانید با کودک بازی‌هایی مانند تشابه کلمات، لغت‌بازی و بازی‌های نقش‌آفرینی انجام دهید.

بهتر است قبل از انجام هرگونه گفتاردرمانی خانگی، با یک متخصص گفتاردرمانی مشورت کنید تا بتوانید نیازها و مشکلات خاص کودک خود را بررسی کنید و راهنمایی های دقیق تری دریافت کنید. همچنین، به یاد داشته باشید که صبر و پشتکار در انجام تمرین ها و فعالیت های گفتاردرمانی بسیار مهم است.

گفتاردرمانی کودکان در تهران

در مرکز گفتاردرمانی کودکان در غرب تهران (تهرانسر) شاهد استفاده از تکنیک هایی برای بهبود تاخیر و اختلالات در زبان بیانی و زبان ادراکی خواهید بود. در این مرکز علاوه بر بهبود expressive و receptive، مشکلاتی مانند تولید گفتار، کنش پریشی گفتار، اختلال در عملکرد حرکتی دهان، لکنت زبان، تغذیه، بلع و دیگر مهارت های شناختی هم بهبود خواهند یافت. در مرکز گفتاردرمانی کودکان در غرب تهران واقع در تهرانسر، آسیب شناسان زبان گفتار یا گفتاردرمانگران با بررسی عملکرد فرزند شما می توانند ارزیابی دقیقی حتی قبل از جلسات درمانی ارائه کنند. در این صورت است که بر اساس اهداف گفتاری و زبانی منحصر به فرد کودک، توانایی و امکان صحبت کردن و درک صحیح بهبود خواهد یافت. ارائه خدمات گفتاردرمانی برای کودکان در مرکز غرب تهران برای تمام سنین به صورت جداگانه برنامه ریزی شده است.

۳بازی مناسب برای گفتاردرمانی کودکان

بازی‌های مناسب می‌توانند به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های زبانی و گفتاری خود را تقویت کنند. در ادامه ۳ بازی از انواع بازی‌های گفتاردرمانی را ذکر می کنیم:

1. بازی تشابه کلمات: در این بازی، به کودک کلماتی با نقاط مشترک از نظر صداها و حروف مشابه داده می شود و از او خواسته می شود که تشابه بین آن‌ها را بیابد. به عنوان مثال، کلماتی مانند “گربه”، “گل”، “گوسفند” و “گیاه” به کودک داده شده و از وی خواسته می شود تشابه‌هایی که بین این کلمات وجود دارد را بیابد.
2. لغت‌بازی: در این بازی، یک لغت انتخاب و به کودک گفته می شود. سپس از او خواسته می شود لغت‌های مشابه و متضاد را بیابد. به عنوان مثال، اگر لغت “گرم”  انتخاب شده، کودک می‌تواند لغت‌هایی مانند “سرد”، “آب”، “تابستان” و “سوختن” را به عنوان متضادها و لغت‌هایی مانند “خوابیدن”، “خوردن”، “لباس” و “آتش” را به عنوان مشابه‌ها پیشنهاد کند.
3. بازی نقش‌آفرینی: در این بازی، کودکان می‌توانند نقش‌های مختلفی را بازی کنند و در آن نقش‌ها از طریق گفتار و زبان تعامل کنند. با کودک نقش بازی‌هایی مثل “پزشک و بیمار”، “معلم و دانش‌آموز”، “آشپز و مشتری” و “پلیس و دزد” را انجام داده و از طریق گفتگوها و تعامل در نقش‌ها، مهارت‌های زبانی و گفتاری او تمرین می شود.

مهم است که بازی‌ها به طور سرگرم‌کننده و مناسب با سطح توانایی کودک انتخاب شوند. همچنین، در هنگام بازی، تمرکز و توجه بایستی به کودک اختصاص داده شده و کودک تشویق شود. همچنین بازی‌های گفتاردرمانی می‌توانند به عنوان بخشی از فعالیت‌های روزمره در خانه هم انجام شوند و به کودکان کمک کنند تا با لذت و بهبود مهارت‌های زبانی و گفتاری خود را تمرین کنند.

جمع بندی

آن چه در این مقاله به آن اشاره شد در واقع گوشه ای از توانبخشی های ضروری برای کودکان و افرادی است که نیاز به گفتاردرمانی تخصصی دارند. گفتاردرمانی برای کودکان و البته برای همه افرادی که با مشکل بلع روبرو هستند یک ضرورت است. همان طور که یادآور شدیم اختلالات گفتاری بسیار متنوع بوده و هر یک نیاز به درمان با تکنیک های خاص دارند. پس بهتر است برای بهبود اختلالات گفتاری و نحوه گفتار بیماران از یک گفتاردرمانگر مجرب کمک بگیرید.

به این ترتیب با مراجعه به کلینیک گفتاردرمانی تهرانسر و درخواست خدمات، درمان عارضه اختلال در تکلم و گفتار کودک و یا فرد بزرگسال و تقویت مهارت های ارتباطی در زمینه کلام امکان پذیر خواهد بود. خدمات کلینیک طراوت در مناطق غرب و جنوب تهران با سابقه ای درخشان همراه است.