گفتاردرمانی کودک ۳ ساله می تواند به علت های گوناگونی انجام بشود. کودک در این سن به حد مناسبی از گفتار و زبان رسیده است. کودکان در این سن با توجه به تجربه و آموخته های خود می توانند در مورد خود، محیط و اتفاقات صحبت کنند. هر چند که هنوز در مواردی دارای نارسایی های جزئی هستند. همین رسش اولیه و نسبی می تواند باعث شود که کودکان در این سن علائم پاتولوژی متفاوت خودشان را نشان بدهند. همچنین نکته مهم دیگری که در گفتار درمانی کودک سه ساله وجود دارد بحث مربوط به مداخلات زودهنگام است.
هر چه کودکان زودتر به گفتار درمانی مراجعه کنند درمان سریع تر و با احتمال موفقیت بیشتری انجام می شود. این سن برای کودکان می تواند نقطه ای طلایی و پر رنگ در آغاز درمان های توانبخشی است. در ادامه به اهمیت و نقش گفتار درمانی در کودکان سه ساله می پردازیم، روش ها و متدهای جدید مورد استفاده در گفتاردرمانی را هم بررسی می کنیم. پس لطفاً تا پایان مطلب همراه ما باشید.
اهمیت گفتاردرمانی برای کودکان ۳ ساله: چرا باید پیگیری کنیم؟
گفتار درمانی، توسط آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتاردرمانگر انجام می شود، یکی از رشته های دانشگاه علوم پزشکی است. گفتاردرمانگر می توانند اختلالات مربوط به گفتار و ربان در کودکان و بزرگسالان را مورد ارزیابی قرارداده و برنامه های تمرینی و جلسات گفتاردرمانی را تنظیم کند. توجه داشته باشید که اگر کودکی دارید که مشکل گفتاری دارد یا مبتلا به اختلالاتی مانند کم شنوایی، اوتیسم، بیش فعالی و فلج مغزی است، بدون شک بایستی تحت نظر آسیب شناس گفتار و زبان درمان او پیگیری شود.
چرا کودک ۳ ساله شما به گفتاردرمانی نیاز دارد؟
دلایل بسیاری وجود دارند که نیاز کودک به گفتار درمانی در سنین ۳۶ تا ۴۸ ماهگی را نشان می دهند. ممکن است فرزند شما قادر به بیان چند کلمه باشد و شما بخواهید که دامنه لغات او را گسترش دهید. حتی ممکن است کودک شما کلمات زیادی بلد نباشد، اما شما نگران تلفظ صحیح آن کلمات توسط کودک خود هستید. همچنین ممکن است پزشک متخصص به شما توصیه کتد که به دلیل تاخیر در گفتار، فرزند شما نیاز به گفتاردرمانی دارد. بدون شک، گفتاردرمانگر می تواند به رفع مشکلات شما کمک کند. اقدام زودهنگام در روند بهبودی و ارتقای کیفیت گفتار و زبان کودک ۳ ساله اهمیت فراوانی دارد.
نقش گفتاردرمانی در تقویت زبان و ارتباطات کودک ۳ ساله
گفتار و زبان در کودکان سه ساله به حدی از رسش رسیده است که می توانند ارتباط کلامی برقرار کنند. حتی آن ها در محیط های گوناگون وارد مکالمه می شوند و سعی می کنند با گفتار خود توجه دیگران را به خود جلب کنند. گفتاردرمانی کودک ۳ ساله زمانی الزامی می شود که رشد گفتار و زبان کودک از محدوده طبیعی منحرف شده است. کودک در این سن باید توانایی های زیر را داشته باشند:
- اشیاء مانند غذا، میوه ها و موارد اشنا را بتواند دسته بندی کند.
- گفته های کودک باید به سطوح چهار الی پنج کلمه ای رسیده باشد.
- کودک مواردی مانند رنگ ها و اعضای بدن را بیان می کند. (به شرط آن که این موارد را از محیط کسب کرده باشد.)
- غالب صداهای گفتاری (تمام واکه ها و اکثر همخوان ها) را به درستی بیان می کند.
- وضوح گفتاری بالا است و افراد غریبه متوجه کلام کودک می شوند.
- گفتار کودک به اندازه کافی روان است.
- می تواند کاربرد اشیاء را توصیف و از آن ها استفاده کند.
- به انواع سوالات با کلمات پرسشی متفاوت پاسخ می دهد.( هر چند که هنوز کاملاً حرفه ای نشده است)
- نسبت به موارد علل و معلولی نسبتاً اگاه است.
- می تواند جملات را تکرار کند.
- به داستان گوش می دهد و بعد از آن می تواند در مورد داستان صحبت کند.
تشخیص طبیعی بودن یا نبودن برای آغاز گفتار درمانی تاخیر زبانی کودک سه ساله را می توان با مقایسه بین یک کودک طبیعی و غیر طبیعی هم انجام داد. اما خیلی مهم است که در این مقایسه سخت گیر نبود. نباید کودکی طبیعی را برای مقایسه با کودک خود انتخاب کنید. کودکان به علت ژن و محیط متفاوت می توانند سرعت رشد متفاوتی داشته باشند. اما اگر از حد درج شده در کارت رشد پایین آمدند زنگ خطر به صدا در می آید.
نشانه‌های تأخیر در گفتار کودکان ۳ ساله: چه علائمی را باید جدی بگیریم؟
اختلالات متفاوت گفتار و زبان علائم متفاوتی دارند. عموم مواردی که نیاز به گفتاردرمانی کودک ۳ ساله در این سن قابل تشخیص هستند. حتی در صورتی که نتوان آن ها را تشخیص داد، می توان آن ها را تا حد قابل قبولی پیش بینی کرد. اما به طور کلی درصد بالایی از مبتلایان مشکلات زیر را تجربه می کنند:
- تاخیر در رشد گفتار و زبان: این دسته از کودکان از لحاظ رشدی عقب مانده اند. در عموم این کودکان با بررسی و اصلاح محیط، درمان انجام می شود.
- اختلالات زبانی: این دسته از کودکان در پنج جنبه زبانی مشکل دارند. به طور کلی عدم جمله بندی با ساختار درست یا تعداد کلمات پایین، واضح ترین نشانه های این اختلال و نیاز به گفتاردرمانی کودک ۳ ساله است.
- اختلالات تولیدی: دسته ای از اختلالات که باعث می شوند کودک نتواند به صورت واضح صحبت کند. این گونه از مراجعان حروف را اشتباه و یا جا به جا می گویند.
- شکاف کام و لب: شکاف های کام و لب درمان نشده و یا شکاف های درمان شده که کودک را درگیر اختلال تشدید می کند، نیاز به گفتار درمانی دارند.
- ناروانی های گفتاری: دسته ای از کودکان به صورت ناروان صحبت می کنند. این کودکان دارای تکرار، توقف و کشیده گویی هستند. برای تشخیص لکنت نیاز به ارزیابی دقیق گفتار درمانگر وجود دارد.
- مشکلات بلع: عدم توانایی در بلع صحیح غذا ها میتواند یکی از آسیب شناسی های گفتار درمانی کودک سه ساله باشد.
- به هم ریختگی یکپارچگی درون دهانی: این دسته از کودکان می توانند به اختلالات تولیدی هم مبتلا شوند. همچنین عموماً درگیر بد غذایی هستند.
- گرفتگی صدا: موارد متعددی می تواند باعث گرفتگی صدا در کودکان شود. اگر گرفتگی همیشه باشد نیاز به بررسی جدی دارد.
- ابتلا به بیماری های ویروسی مانند پاپیلوما
- ابتلا به بیماری های نورولوژی
- ابتلا به فلج مغزی
- ابتلا به اوتیسم
اگر هر کدام از موارد بالا در کودک وجود داشت، مراجعه به گفتار درمانگر ضروری است. اما این موارد تنها دلیل های گفتاردرمانی برای کودک سه ساله نیستند. اختلالات و بیماری های زیادی هستند که بر روی گفتار، زبان، تولید و… تاثیر گسترده ای دارند. بنابرین هر زمان که به موردی شک بر انگیز برخورد کردید به گفتار درمانگر مراجعه کنید.
-
چگونه مشکلات گفتاری در کودکان ۳ ساله شناسایی می‌شوند؟
برای این که بتوانیم مشکلات گفتاری در کودکان سه ساله را بشناسیم بایید به نقاط کلیدی رشد زبانی در این سن توجه و دقت کنیم. این کودکان باید قادر باشند بین ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ کلمه را استفاده کنند. همچنین باید بتوانند جملات ساده بسازند. اگر متوجه شدید که کودک شما نمی تواند به طور منظم گفتار دیگران را درک کند یا از تعداد محدودی از کلمات استفاده می کند، یا حتی نمی تواند جملات ساده بسازد، ممکن است نشانه این باشد که مشکلات گفتاری دارد.
در مواردی هم که تلفظ کودک بسیار نامفهوم است یا در بیان صداهای خاص هم مشکل دارد، می تواند نشانه ای از مشکلات گفتاری کودک باشد. از دیگر نشانه های احتمالی در مشکلات گفتاری هم، ناتوانی در تقلید اصوات و استفاده نکردن از ضمایر است. از موارد دیگر هم این که کودکانی با مشکلات گفتاری، در درک و دنبال کردن دستورها هم مشکل دارند.
ارزیابی هایی که توسط والدین صورت می گیرد و مشورت با متخصصین گفتاردرمانی یا پزشک اطفال در این موارد بسیار کمک کننده است. دقت کنید که تشخیص و مراجعه زودهنگام می تواند در درمان و حمایت کودکان ۳ ساله برای بهبود گفتارشان بسیار موثر باشد. چرا که از بروز مشکلات بیشتر در رشد اجتماعی و تحصیلی کودک در آینده جلوگیری خواهد شد.
-
تفاوت بین تأخیر طبیعی و مشکلات گفتاری جدی در کودکان ۳ ساله
مشکلات گفتاری جدی و تاخیر طبیعی در کودکان ۳ ساله به عوامل مختلفی بستگی دارد. گاهی تاخیرهای طبیعی می توانند از تفاوت های فردی در سرعت رشد نشات بگیرند. مثلاً برخی کودکان دیرتر از همسالان خود به مراحل زبانی خاص می رسند. اما این تاخیر، اغلب اوقات بدون مداخله خاص و به مرور زمان جبران خواهد شد. در این موارد توجه داشته باشید که کودک اگرچه کلمات جدید را با تاخیر یاد می گیرد، اما به خوبی توانایی ارتباط و درک گفتار دیگران را خواهد داشت.
از طرف دیگر، مشکلات گفتاری جدی شامل تاخیرهایی می شوند که بر اساس شاخص های رشد سنی، نگرانی ایجاد کرده و اغلب بدون مداخله می توانند ادامه داشته باشند. به طور مثال، اگر کودک سه ساله در ساختن جملات دو یا سه کلمه ای مشکل داشته باشد یا کلمات محدودی به کار ببرد یا حتی درک دستورات ساده هم برایش دشوار باشد، می تواند نشانی از اختلالات گفتاری یا زبانی باشد.
همچنین مشکلاتی مانند عدم توانایی در بیان صداها، مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی و صحبت های نامفهوم هم نشانگر این است که ارزیابی تخصصی و شاید مداخلات گفتاردرمانی برای کودک نیاز باشد. فراموش نکنید تشخیص این دو نوع تاخیر فقط با کمک یک متخصص گفتاردرمانی امکان پذیر است. او می تواند بر اساس سطح عملکرد و معیارهای موجود برای رشد زبانی کودک تصمیم بگیرد و اگر نیاز بود برنامه های مداخله ای را هم پیشنهاد بدهد.
روش‌های نوین گفتاردرمانی برای کودکان ۳ ساله
روش های نوین در گفتاردرمانی کودکان ۳ ساله بر اساس تکنیک های بسیار جذاب و بازی محور طراحی می شوند تا به این طریق بتوانند همکاری کودک را جلب کنند. یکی از این روش های موثر، بازی درمانی است که در آن از اسباب بازی های آموزشی و بازی های تعاملی استفاده می کنند. به این ترتیب، کودکان کلمات جدید را می آموزند، صداها تقویت می شوند و در نهایت هم مهارت های گفتاری و زبانی را بهبود می بخشند. این روش به طور غیرمستقیم در حین بازی به کودک مهارت های گفتاری را آموزش می دهد.
یکی دیگر از روش های به کارگرفته شده در گفتار درمانی برای کودکان سه ساله، مدل سازی زبانی است. در این متد، گفتاردرمانگر یا والدین، کلمات و جملات ساده را تکرار می کنند تا کودک آن ها را تقلید کند. به این ترتیب کودک بتدریج واژگان و ساختارهای زبانی جدید را آموزش می بیند. همچنین از روش پاسخ گویی تاخیری که شامل زمان دادن به کودک برای فکر کردن و پاسخ دادن هم استفاده می کنند تا توانایی بیان گفتار و پردازش زبانی کودک را بهبود بخشند.
در گفتاردرمانی کودکان ۳ ساله، نرم افزارها و وب سایت های عالی و مختلفی برای استفاده در خانه توصیه می شود که بسیاری از آن ها رایگان هستند. ازجمله:
- Language Builder Cards. این برنامه برای کار بر روی توسعه واژگان طراحی شده است.
- Articulation Station. این برنامه برای کار بر روی مهارت‌های بیانی طراحی شده است.
- Speech Blubs. این برنامه یک ابزار عالی برای اهداف مختلف گفتار و زبان شناخته شده است.
- First Then Visual Schedule. این برنامه برای یادگیرندگان بصری عالی پیشنهاد می شود.
متدهای جدید در گفتاردرمانی برای بهبود تکلم کودکان ۳ ساله
در گفتاردرمانی کودکان ۳ ساله از فناوری های دیجیتال هم استفاده می کنند. اپلیکیشن های آموزشی و بازی های دیجیتالی ساده که جلوه های بصری زیبایی برای کودک دارند، مشارکت کودک را در تمرین های گفتاری افزایش می دهد. این روش ها به صورت جذاب و هدفمند طراحی شده اند تا با کمک و همراهی والدین، مهارت های گفتاری کودک ارتقاء یابد. همچنین می توانید برای کودک خود کتاب بخوانید و فعالیت های صنایع دستی و هنری ساده انجام دهید.
توجه داشته باشید که متدهای جدید گفتار درمانی برای بهبود تکلم برای کودکان سه ساله هم بازی محور و تعامل محور هستند. این ابزارهای خلاقانه و جالب، یادگیری را برای کودک هم لذت بخش و هم ساده تر می کنند. استفاده از فناوری های جدید به کودکان در یادگیری از طریق صداها، بازهای جذاب و تصاویر کمک کرده و آن ها را تشویق به یادگیری می کند. همان طور که می دانید، یادگیری تدریجی است و این تمرین های شنیداری و گفتاری به کودک ۳ ساله کمک می کند تا در محیطی سرگرم کننده مهارت های گفتاری خود را بهبود بخشد.
ابزارهای کمکی و بازی‌های خلاقانه برای تقویت زبان کودک ۳ ساله
انواع بازی های خلاقانه و ابزارهای کمکی برای تقویت زبان کودکان ۳ ساله وجود دارند که در رشد گفتار و زبان این کودکان بسیار موثر هستند. این ابزارها می توانند علاقه و سرگرمی کودکان را برای یادگیری افزایش دهند. برخی از این ابزارها را معرفی می کنیم:
- کتاب های تصویری: این کتاب های دارای تصاویر بزرگ و واضح هستند و برای کودک سه ساله مناسبند. بهتر است والدین در هنگام خواندن این داستان ها به تصاویر اشاره کنند و از کودک خود بخواهد تا نام اشیاء و حیوانات را بگوید.
- فلش کارت ها: کارت هایی با تصاویر ساده و واضح از حیوانات، اشیاء و فعالیت های مختلف به کودک کمک می کند تا هم واژگان جدید بیاموزد هم درک زبانی اش افزایش یابد. با پرسش و پاسخ می توان کودک را تشویق به استفاده از این واژگان کرد.
- بازی های تقلید صدا: بازی هایی که صداهای حیوانات یا صداهای ساده را شامل می شود و برای مهارت های تقلی و تلفظ کودک بسیار کمک کننده است.
- بازی های دیجیتال: این بازی ها برای گفتار و زبان کودکان طراحی شده اند. بازی های شنیداری، کلمات ساده و تلفظ آن را آموزش می دهند که در محیطی امن و جذاب، کودک را ترغیب به گفتار می کند.
- بازی های مانند نقش آفرینی: بازی هایی مانند آشپز و مشتری، خاله بازی، پزشک و بیمار، نمایش های عروسکی، تظاهر به حیوان بودن، فروشگاه بازی و …..این فرصت را به کودک می دهد تا بتواند از کلمات و جملات در موقعیت های طبیعی با اعتماد به نفس بیشتری استفاده کند. همه این ابزارها، فضایی خلاقانه و تعاملی برای یادگیری کودک ایجاد می کنند تا مهارت های گفتاری و زبانی کودک تقویت شود.
چه زمانی باید به گفتاردرمانگر کودک مراجعه کنیم؟
مراجعه به گفتاردرمانگر برای کودکان سه ساله زمانی توصیه می شود که علائم خاصی از مشکلات زبانی و گفتاری را در کودک مشاهده کنید. به طور کلی، در صورت مشاهده موارد زیر، گفتاردرمانی کودک سه ساله را با مشاوره های تخصصی با درمانگر آغاز کنید:
- نکشیدن خط و خطوط
- مشکل در دیدن یا شنیدن
- نگاه نکردن به چشم های شما
- مشکل در فهمیدن صحبت های شما، خانواده و دوستان
- عدم درک دستورات ساده، به عنوان مثال لطفاً توپ را به من بده
- تظاهر نکردن در طی بازی، مثلاً خرید کردن یا رانندگی اتوبوس
- مشکل در جدا شدن از مادر یا مراقب
- عدم استفاده از جملات سه کلمه ای
- عدم توجه و علاقه به بچه های دیگر
- دایره واژگان محدود
- عدم وضوح گفتار و تلفظ
لازم است توجه کنید که تشخیص و مداخله زودهنگام توسط یک گفتاردرمانگر می تواند به کودک کمک کند تا سریع تر مهارت های گفتاری خود را تقویت کرده و از بروز مشکلاتی در آینده کودک پیشگیری می شود.
چه زمانی مراجعه به گفتاردرمانگر ضروری است؟
آغاز و استفاده از مهارت های گفتاری در کودکان سالم و معمولی به این شکل است که در سن یک سالگی با کمک عبارات تک کلمه ای سعی برای برقراری ارتباط یا والدین و اطرافیان است. زمانی که کودک وارد سن یک سال و نیم می شود دایره لغات او هم افزایش می یابد. این روند تا ۲ سالگی رشد مضاعفی را طی می کند، به طوری که در این سن کودک قادر می شود از جملات دوکلمه ای هم استفاده کند.
کارشناسان معتقد هستند که سیر طبیعی این مسیر، نشان می دهد که کودک نرمال است و تاکید می کنند که والدین بایستی با مشاهده هرگونه تاخیر در این مراحل بسیار حساس باشند. همچنین باید علائم و شواهد مبتنی بر وجود اختلالات را بسیار جدی بگیرند. به عنوان نمونه اگر کودک وارد دو سالگی شده ولی هنوز قادر نیست که عبارات تک کلمه ای را برای درخواست های خود بیان کند، الزامی است که توسط درمانگر متخصص مورد معاینه قرار بگیرد.
بهترین زمان برای شروع گفتاردرمانی در کودکان ۳ ساله
سوال بسیاری از والدین این است که بهترین زمان برای شروع گفتار درمانی چیست؟ کسی که می تواند پاسخ کامل بدهد، گفتاردرمانگر است. گفتاردرمانگران اظهار می کنند کودک سه ساله باید بتواند جملاتی با طول ۴ تا ۵ کلمه و حتی طولانی تر زا استفاده کند. حالا اگر کودک بیان دارد و در این سن تنها از تک کلمه استفاده می کند، بی درنگ باید به گفتاردرمانگر مراجعه کنید.
لازم به ذکر است که رشد اساسی مغز مرتبط با کلام و گفتار تا سن ۶ سالگی است و هر اندازه که تحریک مناطق مغزی به وسیله گفتاردرمانی بین سنین ۲.۵ تا ۳ سالگی انجام شود، احتمال بهبودی هم بیشتر است. اگر این مورد توسط والدین پیگیری نشود، کودک از همسالان خود عقب می افتد و در سنین بالاتر هم، تاخیر گفتار جبران نخواهد شد. این اختلال درنتیجه می تواند به اختلال یادگیری در سن دبستان منجر شود یا احتمال دارد کودک در طیف کم توان ذهنی قرار بگیرد. پس مناسب ترین سن برای آغاز گفتاردرمانی در کودکان با تاخیر گفتار بین ۲.۵ تا ۳ سالگی است.
بهترین مرکز گفتاردرمانی کودکان ۳ ساله در غرب تهران
تشخیص اختلال کودک می تواند بر طول مدت گفتار درمانی تاثیر بگذارد. همچنین مدت زمانی که برای گفتاردرمانی کودک ۳ ساله نیاز است، برای هر فردی منحصر به فرد است. توجه داشته باشید که عوامل مختلفی به تعیین مدت زمان درمان کمک می کنند. گاهی هم کودکانی که دچار تاخیر رشدی هستند، با حمایت و مداخله به موقع با سرعت بیشتری پیشرفت می کنند. ضمناً اگر پزشک بیماری هایی مانند اختلالات مادرزادی یا عوارض عصبی را تشخیص دهد، این درمان ها ممکن است زمان بیشتری هم طول بکشد.
نتایج تحقیقات نشان داده است که هر چه زودتر گفتاردرمانی کودک ۳ ساله شروع شود، پیشرفت هم هر چه سریع تر در کودک رخ می دهد. پس اگر فکر می کنید فرزند سه ساله شما با اختلالات گفتاری یا تاخیر در گفتار دست و پنجه نرم می کند، به کارشناسان ما در کلینیک توانبخشی طراوت تهرانسر در غرب تهران مراجعه کرده و از جلسات گفتاردرمانی در این مجموعه استفاده کنید.
سخن آخر
اکثر والدین تصور می کنند که اگر به گفتار درمانی مراجعه کنند، به معنای پذیرفتن مشکل در کودکشان است و گفتاردرمانی هم فقط برای کودکان مشکل دار است. این تفکر غلط است و حتی در بسیاری موارد می تواند باعث عقب افتادگی در کودک طبیعی شود. چراکه بسیاری از مراجعه کنندگان برای گفتاردرمانی، کودکانی باهوش بالا هستند که فقط یک مشکل ساده دارند.
در این مطلب به علائم این اختلال و روش های درمانی آن با استفاده از گفتاردرمانی کودک ۳ ساله پرداختیم. بدون شک، می توانید در وب سایت کلینیک طراوت سوالات خود را بپرسید و از نظرات و مشاوره های تخصصی درمانگران در این مرکز بهره مند شوید.
سلام بچه من ۳ سالشه و فقط کلمه میگه با گفتاردرمانی درست میشه؟
سلام باید توسط گفتاردرمان ارزیابی بشه به گفتاردرمان مراجعه کنید