اصول ارتباط با کودک بسیار اساسی و مهم ترین ارکان تربیت و پرورش است. برای رسیدن به بستری امن و حمایت گر و برای شکوفایی کودکان بایستی بتوانیم فراتر از کلمات و جملات و با افکار و تجربیات بین والدین و کودکان ارتباط برقرار کنیم. فراهم کردن این بستر، موجب می شود تا کودک به فردی شاد، موفق و سالم تبدیل شود.
کودکانی که با والدین خود ارتباط خوبی دارند به همان ترتیب هم احساس ارزشمندی، اعتماد و امنیت بیشتری می کنند و این نشان دهنده ارتباط موثر والدین با کودکان خود است. در این موارد، کودکان می توانند به والدین خود تکیه کنند، مشکلات خود را با آن ها در میان گذاشته و البته از راهنمایی و حمایت آن ها بهره مند شوند. اگر خواهان یک رابطه صمیمانه و پایدار بین والدین و کودک هستیم که در طول زندگی ادامه داشته باشد، نیاز به ارتباطی قوی و رابطه ای همه جانبه داریم.
این نکته را فراموش نکنید که ارتباط موثر، فقط صحبت کردن با فرزند نیست، بلکه شامل همدلی با احساسات او، درک نیازهای او، گوش دادن فعال و احترام به شخصیت وی نیز هست. برای رشد مهارت های اجتماعی و ارتباطی و تقویت آنها، افزایش اعتماد به نفس و مواجه شدن با چالش های زندگی نیاز به ارتباط با کودکان به طور موثر داریم تا آن ها بتوانند انعطاف پذیر و مقاوم باشند. در این مطلب شما را با دنیای پر رمز و راز ارتباطات کودکان و روانشناسی ارتباط با آن ها آشنا می کنیم.
چرا ارتباط با کودک مهم است؟
برای ایجاد فضایی امن که کودک در آن حس ارزشمندی و احترام هم داشته باشد، نیاز به دانستن اصول ارتباط با کودک به طور موثر داریم. این ارتباط شامل بیان احساسات، استفاده از زبان مثبت و ساده، تشویق به بیان نظرات و احساسات و مهم تر از همه گوش دادن فعال می شود. از جمله دیگر روش های موثر ارتباط هم ارائه قوانین روشن با دلایل قابل فهم، حفظ آرامش و مشارکت در فعالیت هایی مانند بازی هستند. در ادامه اهمیت ارتباط عاطفی و تاثیر آن بر رشد اجتماعی و روانی کودک را بررسی می کنیم.
اهمیت ایجاد ارتباط عاطفی قوی با کودک
هدف از این برقراری ارتباط، ایجاد انگیزه و تقویت اعتماد به نفس کودک، ایجاد رابطه ای پایدار و صمیمی و بهبود مهارت های اجتماعی است. برای رشد عاطفی و شناختی کودک، نیاز داریم تا از تکنیک های ارتباط با کودکان استفاده کنیم. درواقع، ارتباط موثر بر اساس سن و مرحله رشدی کودک تنظیم می شود زیرا درک توانایی های ارتباطی کودکان و نیازهای آن ها در هر مرحله ای متفاوت است. ایجاد رابطه ای قوی عاطفی با کودک در نهایت به رشد روانی و اجتماعی سالم کودک می انجامد.
کودکانی که با ارتباط عاطفی قوی بزرگ شده اند بهتر می توانند در برخورد با دیگران، احساسات و حل تعارضات خود را ابراز کنند. اصول ارتباط با کودک به او می آموزد که چگونه با احترام به احساسات خود و دیگران رفتار کند. از طرف دیگر، والدینی که به نیازهای عاطفی کودک خود توجه می کنند، قادر هستند تغییرات رفتاری او را بهتر تشخیص داده و به موقع هم واکنش نشان بدهند.
وقتی کودکی در محیطی سرشار از حمایت، درک و عشق قرار می گیرد، خودباوری بیشتری هم پیدا می کند که در موفقیت های بعدی زندگی او نقش بسزایی دارد. به معنای دیگر، ارتباط عاطفی سالم، رشد همه جانبه در کودک را تقویت می کند و او را به فردی با احساس تعلق نسبت به خانواده و جامعه، مقاوم و مستقل مبدل می کند.
تأثیر ارتباط صحیح بر رشد روانی و اجتماعی کودک
همان طور که قبلاً هم اشاره کردیم، اصول ارتباط با کودک به صورت صحیح به او احساس امنیت، اعتماد به نفس و ارزشمندی می دهد که نشان دهنده رشد روانی و اجتماعی در کودک است. پایه های اصلی رشد روانی سالم، کودک را با شیوه های درست و مثبت با احساسات و افکارش روبرو می کند و به او مهارت های حل مسئله و مدیریت عواطف را می آموزد.
درحقیقت، ارتباط صحیح با کودک می تواند زمینه ساز رشد اجتماعی او باشد. کودکانی که در محیط های حمایت کننده و پر از عاطفه رشد می کنند، معمولاً در برقراری ارتباط موثر بسیار موفق تر هستند. آن ها احساسات خود را ابراز می کنند و به احساسات دیگران هم احترام می گذارند. توانایی برقراری ارتباط های دوستانه، حل تعارضات و همکاری با دیگران در کودکانی که در محیطی با ارتباطات صحیح بزرگ شده اند، بسیار بیشتر به چشم می خورد.
به طور کلی، رعایت اصول ارتباط با کودک به صورت صحیح و قوی، پایه ای برای پرورش فردی مستقل، متعادل و مسئولیت پذیر است که بتواند در آینده موفقیت های فردی و اجتماعی بیشتری را برای خود رقم بزند.
اصول مهم ارتباط با کودک
پایه های اصلی ارتباط با کودک بر ایجاد رابطه ای محکم، صمیمانه و پایدار بین والدین و کودک استوار است. این اصول نه تنها در دوران کودکی بلکه برای تمام طول زندگی فرد مهم و تاثیرگذار خواهند بود. اصول ارتباط با کودک به اصول کلی، تکنیک های کلامی و غیر کلامی دسته بندی می شوند. که در ادامه به ۱۲ اصل مهم در این خصوص اشاره می کنیم.
۱- احترام به کودک و شخصیت او
- فراموش نکنید، کودکان هم مانند بزرگسالان نیاز به احترام و توجه دارند. احترام به معنای پذیرش او به عنوان فردی با احساسات، افکار و نیازهای خاص اوست. برای احترام به کودک می توانید از موارد زیر استفاده کنید:
- گوش دادن به جرف های کودک و توجه کردن به نظرات وی
- پرهیز از مقایسه کودک با دیگران
- اجازه دادن به کودک برای انتخاب و تصمیم گیری در مواردی که مناسب سن اوست.
- استفاده از نام کودک به جای القاب یا نام های مستعار
- تشویق کودک به ابراز احساسات و افکار خود
۲- گوش دادن فعال به حرف های کودک
دقت کنید، در اصول ارتباط با کودک به گوش دادن فعال تاکید زیادی شده است. این مهارت شامل توجه کامل به کودک، درک احساسات او و البته بازخورد مناسب است. در موارد زیر می توانید از گوش دادن فعال استفاده کنید:
- پرهیز از قطع کردن حرف کودک و قضاوت کردن
- تماس چسمی داشتن با کودک
- پرسیدن سوالات باز برای تشویق کودک و صحبت بیشتر
- تکرار و بازگویی حرف های کودک برای اطمینان از درک درست
- خم شدن به طرف کودک و نشان دادن توجه
۳- همدلی کردن با احساسات کودک
توانایی درک و احساس کردن دیگران را همدلی می گویند. یکی دیگر از اصول ارتباط با کودک این است که کودک احساس کند او را درک می کنید و به او اهمیت می دهید. برای همدلی می توانید از موارد زیر استفاده کنید:
- پیشنهاد دادن برای حمایت و کودک
- استفاده از جملاتی مانند “می فهمم ناراحتی”، یا “می دونم که غمگین هستی”
- آرام کردن و دلداری دادن به کودک
- بازتاب دادن احساسات کودک به او
مثلا ًاگر کودک از این که نمی تواند بازی را انجام دهد و گریه می کند، به او بگویید ” می بینم که چقدر ناراحتی، می دونم که دوست داری که این بازی را انجام بدی. می خوایی با هم امتحان کنیم و ببینیم می تونیم کاری بکنیم که انجامش بدی؟”
۴- استفاده از زبان بدن مناسب
امروزه استفاده از زبان بدن، بخش مهمی از ارتباط ما با دیگران است. کودکان در این میان به زبان بدن والدین خود بسیار حساس هستند. برای استفاده از زبان بدن از موارد زیر استفاده کنید:
- پرهیز از اخم کردن، دست به سینه ایستادن و حرکاتی که نشان می دهد شما بی توجه یا عصبانی هستید.
- تماس چشمی با کودک با برقرار کنید.
- به کودک لبخند بزنید.
- کودک را در آغوش بگیرید و نوازش کنید.
- به سمت کودک خم شوید و فاصله مناسب را با او رعایت کنید.
۵- از سرزنش، نصیحت و قضاوت پرهیز کنید
سرزنش کردن، قضاوت و نصیحت، می توانند به کودک حس بی ارزشی و ناتوانی بدهند و این به رابطه شما آسیب می زند. به جای هر یک از این کارها، به کودک گوش بدهید، او را درک کنید و به وی کمک کنید تا راه حل مشکلات خود را پیدا کند.
۷- از جملات مثبت و تشویق استفاده کنید
کودکان به تایید و تشویق نیاز دارند. استفاده از جملات مثبت و تشویق به آن ها کمک می کند تا نسبت به خود و توانایی هایشان احساس خوبی داشته باشند. بر روی اشتباهات کودک خود متمرکز نباشید، به جای آن سعی کنید رفتارهای مثبت او را ببینید و آن ها را تشویق کنید. مثلاً بهتر است به جای این که بگویید “چرا اینقدر شلخته ای؟” به او بگویید” خیلی عالی میشه که سعی می کنی وسایلت را مرتب کنی”
۸- از سوالات برای ترغیب کودک برای حرف زدن استفاده کنید
حتماً سوالاتی هستند که با یک کلمه “بله” یا “خیر” قابل پاسخ دادن نیستند. سوالات باز، کودک را به تفکر و توضیح بیشتر تشویق می کند. به شما هم کمک می کند که درک بهتری از احساسات و افکار کودکتان پیدا کنید.
۹- حرف های کودک را برای اطمینان از درک درست بازگویی کنید
در اصول ارتباط با کودک بر این نکته تاکید شده است که بازگویی حرف های کودک، به وی نشان می دهد که به او گوش می دهید و سعی می کنید او را درک کنید. این کار همچنین به شما کمک می کند مطمئن شوید تا منظور کودک را درست متوجه شده اید.
۱۰- تماس چشمی برقرار کنید
یکی از نشانه های توجه و علاقه، تماس چشمی است. هنگامی که با کودک خود صحبت می کنید، تلاش کنید با او تماس چشمی برقرار کنید. این کار باعث می شود به او نشان دهید به حرف هایش گوش می کنید و به او اهمیت می دهید. یادآوری می کنیم که تماس چشمی به کودک احساس امنیت و آرامش می دهد.
۱۱- لبخند بزنید
لبخند زدن، مهارتی است که احساس مثبت را منتقل می کند و زبانی جهانی است. لبخند زدن به کودک این پیام را می دهد که او را دوست دارید و از بودن در کنار او لذت می برید. با لبخند زدن همچنین به کودک این پیام را می دهید که احساس شادی و آرامش کند.
۱۲- کوک خود را با محبت لمس کنید
در آغوش گرفتن کودک، لمس کردن او، نوازش و بوسیدن، به کودک احساس امنیت و عشق می دهد. در سنین پایین، این تماس فیزیکی برای رشد عاطفی و اجتماعی کودک بسیار مهم است.
نقش مشاوره روانشناسی کودک در بهبود ارتباط با فرزندان
مشاوره روانشناسی کودک، در بهبود ارتباط والدین با فرزندان نقشی حیاتی بازی می کند. مشاوره ها به والدین کمک می کند تا درک بهتری از نسارها، رفتارهای کودک و احساسات او داشته باشند. این کار کمک می کند که با استفاده از راهبردهای کارآمدتر و مفیدتر بتوانند با کودکان خود ارتباط برقرار کنند.
در جلسات مشاوره، روانشناس راهکارهایی به والدین آموزش می دهد که بتوانند با استفاده از پذیرش، همدلی، گوش دادن فعال و در نهایت آرامش به نیازهای کودک و احساسات او پاسخ بدهند. یکی دیگر از فواید این مهارت ها که توسط مشاوران در اصول ارتباط با کودک به طور موثر آموزش داده می شود، ایجاد فضایی حمایتگر و امن است که وی بتواند احساساتش را به راحتی بیان کند.
همچنین در مشاوره روانشناسی، موانع و مشکلاتی که مانع ایجاد رابطه ای سالم بین والدین و فرزندان می شوند را هم شناسایی می کنند. به عنوان نمونه، اگر والدین از الگوهای رفتاری نامناسب در فرزندپروری استفاده می کنند، روانشناس آن ها را شناسایی و با ارائه راهکارهای اصلاحی به آن ها کمک می کند تا رفتارهای خود را تصحیح و بهبود بخشند.
فراموش نکنید، روانشناس می تواند والدین را در چالش های رشد کودک مانند دوران بلوغ یا مشکلات رفتاری و مدیریت آن ها، یاری کند. در حقیقت، این مشاوره ها به عنوان ابزاری برای ارتباطی پرعاطفه تر، قوی تر و مثبت تر با فرزندان در اختیار والدین قرار می گیرند. برای تضمین سلامت روانی و اجتماعی کودک این ابزارها نیازی مهم هستند.
خدمات مشاوره روانشناسی کودک در غرب تهران
توجه داشته باشید که ارتباط با کودک به صورت موثر، همیشه هم آسان نیست. موانع بر سر این ارتباط همواره می تواند ایجاد ناراحتی، سوءتفاهم و فاصله بین والدین و کودک کند. شناخت این موانع و تلاش برای رفع آن ها برای این که ارتباط به صورت صمیمانه و موثرتر ادامه داشته باشد ضروری است.
در مراکز متعددی که در تهران و مناطق مختلف آن مشغول به فعالیت هستنند، توجه به این نکته اهمیت ویژه ای دارد. به عنوان نمونه، مرکز توانبخشی و روانشناسی کودک در غرب تهران (کلینیک طراوت تهرانسر) یکی از بهترین و مجهزترین این مراکز است که جلسات مشاوره روانشناسی را در محیطی صمیمانه، سازنده و احترام برانگیز برگزار می کند.
در کلینیک روانشناسی طراوت، با توجه به نیازهای هر کودک، درمانگر از کاردرمانی، گفتار درمانی و بازی استفاده می کند و از اصول ارتباط با کودک با زبانی ساده و مناسب هر کودک استفاده شده و به احساسات و نیازهای او با دقت گوش داده می شود. در این محیط به کودک فرصت داده می شود تا نظرات و احساساتش را بیان کند. برای مشاوره های آنلاین و یا مراجعه حضوری و استفاده از امکانات، تجهیزات، بازی درمانی، رفتار شناسی و جلسات فردی یا گروهی آموزشی اصول ارتباط با کودک می توانید از طریق وب سایت و شماره تلفن های درج شده اقدام نمایید.
چگونه مشاوران روانشناسی می‌توانند به بهبود تعامل والدین با کودک کمک کنند؟
در جلسات روانشناسی کودکان به نکات ویژه ای از جمله سن و نیاز کودک توجه می شود. روانشناسان به اهمیت ایجاد ساختار و روتین، تشویق و تحسین و همچنین استفاده از بازی های آموزشی در رشد مهارت های اجتماعی و شناختی کودک آگاه هستند. علاوه بر این، بسیار مهم است که والدین به مدیریت رفتار با تکنیک های مثبت آگاه شوند تا بتوانند در مواقع ضروری از آن ها استفاده کنند. همچنین احترام و تفاوت ها و نیازهای فردی هر کودک، توسط مشاوران روانشناسی به دقت بررسی می شوند.
مشاوران روانشناسی به والدین آموزش می دهند چگونه محیطی امن و حمایتی برای کودک فراهم آورند. این روش ها به طور کلی، برای افزایش اعتماد به نفس، بهبود کیفیت روابط کودک و تعامل والدین با آن ها و در نهایت تقویت اعتماد بین دو طرف بسیار موثر است. نکته ای که اینجا لازم به آن اشاره کنیم این است که ارتباط با کودک، فرآیندی است مستمر و پویا و نیاز به یادگیری و تمرین تکنیک های ارتباطی دارد که توسط روانشناس آموزش داده می شود.
سخن آخر
در این مطلب به بررسی کلی اصول ارتباط با کودک، تکنیک های موثر برای برداشتن موانع ارتباطی و استفاده از مشاوره های روانشناسی برای ایجاد ارتباطی صمیمانه تر و موثرتر پرداختیم. توجه داشته باشید که این مسیر نیاز به صبر، حوصله و عشق و توجه دارد. می دانیم که والدین از مهم ترین افراد زندگی کودکان هستند که با فراگیری این تکنیک های ارتباطی می توانند به فرزند خود کمک کرده تا او فردی سالم، شاد و موفق باشد.
بدون دیدگاه