بازی درمانی کودکان پرخاشگر | روش ها و تکنیک های کنترل خشم

بازی درمانی کودکان پرخاشگر یکی از بهترین راهکارهای پیشنهادی برای درمان این کودکان است، از آن جایی که کودک پرخاشگر به دلیل خشم و عصبانیت بر روی واکنش های رفتاری خود، کنترل ندارد، عوامل متعددی می توانند او را آزرده کنند. به این ترتیب این کودکان واکنش های پرخاشگرانه بیشتری از خود بروز می دهند. بهره گیری از متدهای بازی درمانی برای بهبود و کنترل خشم این دسته از کودکان بسیاز موثر است. در همین راستا، در این مطلب به نقش بازی درمانی در پرخاشگری، نقش والدین و معرفی بازی های مناسب برای این کودکان بیشتر می پردازیم. با ما همراه باشید.

چگونه بازی درمانی به کاهش پرخاشگری کمک می کند؟

بازی درمانی برای کودکان پرخاشگر، یکی از تاثیرگذارترین روش ها برای درمان پرخاشگری کودکان است. این روش درمانی در جهت کنترل خشم، بهبود مهارت های ارتباطی و اجتماعی و همچنین کنترل رفتارهای مخرب کمک بزرگی به این کودکان می کند. یک نکته را فراموش نکنید که گرچه این روش درمانی بسیار موثر است اما با چند روز و چند ساعت وقت گذاشتن، کودک درمان نمی شود. اجرایی نمودن بازی ها در این متد، بر اساس میزان پرخاشگری کودک صورت می گیرد. لازم به ذکر است بازی ها برای درمان پرخاشگری از یک سبک بازی برای کاهش میزان پرخاشگری پیروی نمی کنند. چراکه ممکن است کودکی در طی روز چندین بار واکنش خشم داشته باشد و بر سر هر موضوعی پرخاشگری کند. لیکن کودکی دیگر فقط زمانی که بی توجهی می بیند دچار واکنش خشم می شود. یعنی بازی ها بر اساس نوع، شدت و نیاز کودک انتخاب می شوند.

همان طور که اشاره کردیم، کودکان پرخاشگر غالباً به واسطه پرخاشگری نمی توانند رفتار مناسبی بابت مسائل مختلف داشته باشند. به همین دلیل این کودکان معمولاً پاسخ ها را با پرخاش داده و این موجب ناراحتی اطرافیان می شود. پس بازی درمانی کودکان پرخاشگر می تواند بر روی یادگیری مهارت های مختلف از طریق بازی به کودک کمک کند. همین مهارت ها به کودک کمک می کنند تا در برایر مشکلات و مسائل به گونه ای متفاوت عمل و رفتار کنند. در ادامه به نقش بازی و مزایای آن می پردازیم:

• شناسایی و بیان احساسات در بازی درمانی کودکان پرخاشگر

کودکان معمولاً توانایی بیان احساسات خود را به صورت سالم و راحت، بدون ترس از قضاوت دیگران را ندارند، پس بازی درمان به کودکان پرخاشگر کمک می کند که راحت تر احساساتشان را بشناسند و آن ها را بیان کنند.

• افزایش مهارت های حل مسئله در بازی درمانی کودکان پرخاشگر

درمانگران در روبه رو شدن با چالش ها و پیدا کردن راه حل های مناسب برای مشکلات به کودکان کمک می کنند. کودکان پرخاشگر به دلایل زیادی مانند همان پرخاشگر بودن، بی حوصله بودن ،غالباً راحت طلب بودن و زود از کوره رفتن نسبت به دیگر کودکان، دیرتر به حل مسئله توجه نشان می دهند. بازی درمانی، یکی از روش های کمک به این کودکان است تا برای پیدا کردن راه حل کوشا و صبور باشند.

• بازی درمانی کودکان بیش فعال برای افزایش اعتماد به نفس

بازی به کودک کمک می کند تا احساس بهتری در مورد خودش و توانایی هایش داشته باشد. کودکان وقتی اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند، بهتر و بیشتر می توانند مسائل خود را مدیریت کنند. حتی آن ها دیرتر هم عصبانی می شوند و پرخاش می کنند. درواقع بازی درمانی هم در افزایش اعتماد به نفس نقش مهمی ایفاء می کند.

• نقش بازی درمانی کودکان پرخاشگر در تخلیه انرژی های منفی

کودکان باید بتوانند راه های درست تخلیه خشم و تخلیه انرژی های منفی را یاد بگیرند. راه های درست تخلیه خشم می تواند صحبت کردن، نقاشی کردن یا فعالیت های فیزیکی سالم باشد. در بازی درمانی این نکات به کودکان پرخاشگر آموزش داده می شود. درمانگران به کودکان برای نحوه درست تخلیه انرژی های منفی و خشم به کمک کودک می آیند.

• تقویت مهارت های ارتباطی و اجتماعی در بازی درمانی کودکان پرخاشگر

کودکان باید بتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند و رفتارهای اجتماعی خود را بهبود بخشند. وقتی که کودکی اعتماد به نفس بالاتر، ترس و اضطراب کمتری داشته باشد می تواند برای این کار اقدام کند.

• دور کردن تنش ها و اضطراب در بازی درمانی کودکان پرخاشگر

تخلیه تنش های ذهنی کودک و بهبود مهارت کنترل اضطراب، یکی از تکنیک های موثر درمانگر در بازی درمانی است. بدین وسیله است که کودک می تواند از تنش ها و اضطراب ها دور باشد.

بازی های مناسب برای کودکان پرخاشگر

بازی درمانی به طور کلی به دو نوع تقسیم می شود:

بازی درمانی غیر دستوری: در این روش کودک می تواند آزادانه بازی کند و درمانگر به او کمک می کند تا افکار و احساسات خود را از طریق بازی بیان کند.

بازی درمانی با روش دستوری: در روش دستوری، درمانگر با استفاده از بازی هایی که در نتیجه تحلیل پرخاشگرانه کودک طراحی و ساخته شده اند، برای آموزش مهارت های خاص کودک تلاش می کند. برخی از انواع بازی های مناسب برای کودکان پرخاشگر عبارتند از:

۱.بازی های آرامش بخش و تمرکزی

بازی های حل مسئله به آرامش و تمرکز کودک پرخاشگر کمک می کنند. مانند:

بازی های فکری: به یادگیری مهارت حل مسئله و روبرو شدن با موانع و چالش ها کمک می کنند.

بازی های حل معما: به تقویت تفکر انتقادی و پیدا کردن راه حل های خلاقانه برای مشکلات در عین این که کودک آرامش خود را حفظ می کند، کمک می کند.

بازی های پازل: این بازی ها به تقویت صبر، حوصله و تمرکز کودک کمک می کنند. همچنین موسیقی درمانی و شن بازی هم برای آرامش کودک بسیار مفید هستند.

۲.بازی های گروهی و همکاری

بازی های اجتماعی و گروهی برای افزایش همکاری و تقویت آن در کودک بسیار موثرند. مانند:

بازی های مشارکتی: به کودکان رفتار و رقابت سالم با دیگران را می آموزند.

بازی های گروهی: چگونگی تعامل با دیگران و تقویت مهارت های اجتماعی را در پی دارند.

بازی های ورزشی: راه حل سالم و مناسبی برای تخلیه انرژی کودک بوده و به یادگیری و چگونگی کنار آمدن با شکست به کودک کمک می کند.

۳.بازی های تخیلی و داستان پردازی

بازی های خلاقانه و داستان پردازی به کودک کمک می کنند که بتواند عصبانیت و خشم خود را به خوبی مدیریت کند. مانند:

قصه گویی: از طریق داستان به بیان احساسات کمک می کند.

نقاشی: در بازی درمانی کودکان پرخاشگر، به طور خلاقانه به تخلیه انرژی کمک می کند.

مجسمه سازی: به تخلیه انرژی به شکل فیزیکی کمک می کند.

نقش والدین در بازی درمانی کودکان پرخاشگر

در جلسات بازی درمانی برای کودک پرخاشگر، این روانشناس و درمانگر است که واکنش های کودک نسبت به شکست، نوع برخورد و روابط با دیگر کودکان، همچنین نحوه بروز و علائم پرخاشگری و میزان شدت آن را مورد ارزیابی و توجه قرار می دهد. اما نقش والدین در این میان چیست؟ آنها چگونه می توانند در درمان کودک پرخاشگر خود کمک کنند؟ والدین بایستی موارد زیر را مدنظر داشته باشند:

• ابتدا به نوع رفتار خود با کودک توجه کنید. یعنی ببینید آیا در طی روز به اندازه کافی به کودک توجه می شود یا خیر؟
• زمانی که کودک خشم خود را بروز می دهد، باید خود را کنترل کنید، بر سر او فریاد نزنید و آرام بمانید.
• هیچوقت با کودک پرخاشگر خود تندخویی نکنید و با او به ملایمت رفتار کنید.
• اگر لازم است در برابر پرخاشگری کودک خود سکوت کنید. دقت کنید او را تنبه نکنید و یا به دیگر وسایل خانه آسیب نزنید.
• شما به عنوان والدین کودک باید بتوانید محیطی آرام و بدون مزاحمت برای کودک در نظر بگیرید. به او کمک کنید تا از سرو صداهای مزاحم کلافه نگردد.

توصیه دیگر این است که با مشاهده کوچک ترین علائم پرخاشگری در کودک خود بهتر است با روانشناس کودک مشورت کنید. کمک های تخصصی مشاور کودک و استفاده از جلسات رفتاردرمانی و بازی درمانی می تواند از میزان عصبانیت و پرخاشگری کودک تا اندازه بسیار زیادی بکاهد. مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران، یکی از بهترین مراکز در ارائه خدمات تخصصی به کودکان پرخاشگر است.

در بازی درمانی برای کودک پرخاشگر، بر اساس میزان پرخاشگری، ندوین و اجرای بازی های متعددی در نظر گرفته می شود. کودکان پرخاشگر معمولاً به سبب شکست خود در بازی به سراغ کودک دیگری می روند و بازی او را هم خراب می کنند. حتی گاهی فریاد زده و خشم خود را شدت بیشتری به روی کودک یا درمانگر نشان می دهند. پس نقش بازی درمانگر مجرب و توانمند در کنترل کودک و آرام سازی او بسیار مهم است. درمانگر به این موارد توجه نشان نداده و سعی می کند کودک را با دنیای بازی ها آشنا کرده و در حین بازی احساسات و تفکراتش را به مشاور بیان کند. این کار به کاهش میزان پرخاشگری و اضطراب کودک کمک شایانی می کند.

در مرکز کاردرمانی، گفتار درمانی، رفتار درمانی و بازی درمانی غرب تهران، ابتدا کودک از جهات مختلف ارزیابی شده و با توجه به تشخیص پزشک و درمانگر است که روند درمان و کنترل عصبانیت و خشم کودک با استفاده از بازی ها طراحی و اجراء می گردد. این جلسات بازی درمانی برای هر کودکی به جهت میزان تاثیرپذیری او، متغیر و متفاوت است. مدت زمان جلسات بازی درمانی ۳۰ تا ۴۰ دقیقه به طول می انجامد. پس اگر در کودک خود یکی از نشانه های پرخاشگری را مشاهده کرده اید، می توانید اطلاعات خود را به روز کرده و از مشاوره های تخصصی این مرکز استفاده کنید. شما به راحتی امکان برقراری ارتباط از طریق وب سایت یا تماس تلفنی را خواهید داشت.

سخن آخر

در این مطلب به این موضوع اشاره کردیم که بازی زبان طبیعی کودک است. او جهان را از طریق بازی پردازش کرده و مهارت های اجتماعی خود را گسترش می دهد. بازی درمانی ابتدا بر روی همین نکته توجه دارد و فضایی را برای کودک ایجاد می کند که در آن، درمانگر آموزش دیده بتواند به طور غیر مستقیم با دنیای کودک ارتباط برقرار کند. بر خلاف درمان های قدیمی و سنتی گذشته که اغلب برای کودکان ترسناک هم بود، بازی درمانی هم محیطی شاد ایجاد می کند و هم بینش های ارزشمندی در مورد چشم انداز عاطفی و علل زمینه ای پرخاشگری کودک را آشکار می کند.