کاردرمانی تاخیر حرکتی در تهرانسر

کاردرمانی تاخیر حرکتی یکی از مداخلات کار درمانی در کودکان است. کودکان ممکن است به دلایل مختلف در کسب مهارت های حرکتی و یا شناختی دچار مشکل شوند. اولین سال های زندگی کودک پر از تحریکات و تجربیات جدید است. در نتیجه این تحریکات، رشد شناختی، اجتماعی و جسمی کودک را به دنبال دارند. تاخیر رشدی زمانی نمایان می شود که کودک قادر به برآورده کردن انتظارات متناسب با سن خود نیست. اینجاست که کاردرمانی در تاخیر حرکتی می تواند به کودک در رسیدن به رشد نرمال کمک کند.

کاردرمانی در دیر راه رفتن به کودکان مبتلا به این اختلال کمک می کند که بتوانند فعالیت های روزمره زندگی را خودشان به صورت مستقل انجام دهند و بتواند در جامعه مشارکت داشته باشند. در این مقاله همراه ما باشید تا در مورد تاخیر حرکتی و دلایل بروز آن و روش های درمانی از جمله کاردرمانی کودک بیشتر صحبت کنیم.

تاخیر حرکتی چیست؟

علت تاخیر حرکتی کودکان

در بعضی موارد، کودکانی که دارای مشکلات حرکتی هستند در سنین بالاتر یا فقط تاخیر خفیفی دارند و یا این که بهبود کامل پیدا می کنند. به عنوان مثال در برخی کودکانی که مفاصل شل هستند، در حرکت باثبات نیستند و تحرکشان دچار مشکل می شود. این کودکان با کاردرمانی تاخیر حرکتی کودک به سرعت بهبود یافته و شاید حتی کودک در ۱۸ ماهگی تا ۲۰ ماهگی بتواند به صورت مستقل راه برود.

تاخیر حرکتی شدید

در موارد دیگری، تاخیر حرکتی می تواند نشان دهنده اختلال و وضعیت جدی تری باشد. این کودکان موانع حرکتی بسیاری دارند که باعث می شوند کودک نتواند مراحل حرکتی را در زمان مناسب و به صورت درست طی کند.

اختلال تاخیر حرکتی چیست؟

این اختلال کودکانی را توصیف می کند که اختلال اساسی در هماهنگی حرکات مانند گرفتن توپ، نوشتن تکالیف و پوشیدن لباس دارند. کاردرمانی تاخیر حرکتی کودک به این امر توجه می کند که فعالیت های روزمره زندگی کودک و عملکرد تحصیلی اش دچار اختلال می شود. قطع یقین این موارد به مداخلات کاردرمانی تاخیر حرکتی نیاز دارند.

از جمله مشکلاتی که کودکان دارای اختلال تاخیر رشدی تجربه می کنند و عبارتند از:

• دست و پا چلفتی بنظر رسیدن
• آگاهی بدنی ضعیف (مشکل در تعیین فاصله بین خود و اشیاء)
• اختلال مهارت های حرکتی درشت (دویدن، پریدن، گرفتن توپ و بالا رفتن از ارتفاع)
• اختلال در مهارت های حرکتی ظریف (باز کردن و بستن دکمه، سوزن نخ کردن، دست خط و بستن بند کفش ها)
• مشکلات برنامه ریزی حرکتی
• اختلال در فعالیت های نیازمند هماهنگی دوطرفه (استفاده از قیچی)

علت تاخیر حرکتی نوزادان

تاخیر حرکتی نوزاد به معنای عدم توانایی نوزاد در انجام حرکات معمول و مناسب برای سن خود است. این مشکل ممکن است از آنجایی که نوزاد به تازگی متولد شده است، بازتاب حالت نرمی (floppiness) نامیده شود. هرچند که هر نوزادی نیاز به زمان برای تشکیل و سازگار شدن با محیط خود دارد، اما تاخیر حرکتی ممکن است نشانه‌ای از مشکلات در پرورش، توسعه عصبی یا سایر مشکلات جسمی در نوزاد را به همراه داشته باشد.

در صورت تشخیص تاخیر حرکتی، مراجعه به یک پزشک کودک و دریافت تشخیص صحیح و ادامه مراقبت‌های مناسب برای نوزاد بسیار مهم است. این مراقبت‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• فیزیوتراپی (تمرینات کمکی برای بهبود حرکات نوزاد)
• درمان‌های جسمانی و ترمیمی
• کمک به توسعه مهارت‌های اساسی مثل نهادینه کردن حرکت و تقویت عضلات
• استفاده از داروهایی که در صورت لزوم توسط پزشک تجویز می‌شوند.

درمان تاخیر تکاملی کودکان

تاخیر تکاملی در کودکان به معنی عقب‌ماندگی در رشد و توسعه مهارت‌ها و فعالیت‌های روزمره است. برای درمان این مشکل مهمترین و پرکاربردترین روش‌ها عبارتند از:

۱. درمان تخصصی: یکی از مهمترین روش‌ها برای درمان تاخیر تکاملی، استفاده از توانایی‌های تخصصی متخصصین گوناگون است. این متخصصین می‌توانند شامل روانپزشکان، پزشکان توسعه کودکان و متخصصین تربیتی و آموزشی باشند. آنها با بررسی و بررسی وضعیت کودک، برنامه‌ای تهیه می‌کنند که بر اساس مشکلات و نیازهای خاص آن کودک تنظیم شده است.

۲. درمان ترکیبی: برای تسهیل رشد و توسعه کودکان با تاخیر تکاملی، استفاده از یک روش ترکیبی مؤثر است. این روش شامل کار با استفاده از روش‌های ترویجی مانند درمان ارتباط مبتنی بر بازی، تحریک حسی، تحریک حرکتی، تحریک تنظیمی و تحریک شهودی است.

۳. پشتیبانی خانواده: خانواده یک نقش بسیار مهم در تسهیل رشد و توسعه کودک داشته و می‌تواند در ارائه حمایت و انگیزه لازم به کودک تأثیرگذار باشد. این حمایت می‌تواند شامل ارائه راهنمایی در مورد تربیت و آموزش مناسب، ایجاد فضایی محیطی مناسب و تحمیل مشوق‌ها و ساماندهی و دستیابی به اهداف توسعه‌ای کودک باشد.

کاردرمانی تاخیر حرکتی کودکان

کودکان و نوزادان براساس سیر رشد طبیعی، مهارت های مهم را یاد گرفته و آن ها را توسعه می دهند. سیر رشد طبیعی و مراحل رشد، معمولاً در ۵ سال اول زندگی تکمیل می شوند. اگر کودک نتواند در زمان مناسب مهارت های حرکتی را کسب کند، دچار تاخیر حرکتی خواهد شد. موانع زیادی وجود دارند که کودک در رسیدن به مهارت های حرکتی خود با آن ها مواجه می شود. شناخت این موانع و چگونکی تاثیر آنها، نیازمند بررسی های دقیق است. در کاردرمانی تاخیر حرکتی کودک، این موانع را بررسی شده و به کودک جهت دستیابی به  مهارت های حرکتی کمک می کند.

مجدداً یادآوری می کنیم کار درمانی حرکتی، یک روش درمانی است تا بیمارانی که از اختلالات حرکتی رنج می‌برند را تسکین دهد و به بهبود وضعیت حرکتی آنها کمک کند. این روش درمانی توسط کاردرمان‌ها و جراحان ارائه می‌شود و به صورت یک فرآیند چندگانه صورت می‌گیرد. کاردرمانی حرکتی شامل چندین تمرین و روش درمانی می‌شود که به صورت انفرادی برای هر بیمار تعیین می‌شود. این تمرین‌ها شامل تقویت عضلات، تمرینات تعادل و حرکات کاری است.

هدف این تمرین‌ها بهبود کیفیت حرکت و کاهش علائم درد است. تکنیک‌های اصلی کاردرمانی حرکتی شامل تمرینات مقاومتی، تمرینات تعادل، استفاده از وسایل کمکی مانند پشتیبان‌ها و چوب‌های کمکی، ماساژ و آموزش به بیماران درباره نحوه حفظ و تقویت حرکات صحیح بدن است. با توجه به نوع اختلال حرکتی و شدت آن، کاردرمانی حرکتی ممکن است به صورت درمانی انتخاب شود یا به عنوان جایگزین یا تکمیل درمان‌های دارویی و جراحی عمل کند.

علائم و نشانه های تاخیر حرکتی در کودکان

کاردرمانی در تاخیر حرکتی یکی از موضوعات حیاتی برای کودک است، چرا که ۳ سال  اول زندگی، دوران طلایی رشد مغز و توانایی های کودک خواهد بود. شناسایی زود هنگام تاخیرات حرکتی و شروع فوری مداخلات کاردرمانی تاخیر حرکتی برای کودک، نقش بسزایی در آینده کودک خواهد داشت. در ادامه مثال هایی از  مراحل مهارت های رشدی و سن دستیابی به آن آمده است:

در ۳ الی ۴ ماهگی فرزند شما باید قادر به  انجام موارد زیر باشد:

• مهارت های حرکتی: کنترل سر و گردن، دراز کردن دست ها، گرفتن، نگه داشتن اشیاء و بردن آنها به سمت دهان، فشردن پاها به زمین وقتی که کف پا روی یک سطح صاف قرار می گیرد.
• مهارت های فردی-اجتماعی: لبخند زدن به اطرافیان و توجه به چهره های جدید
• مهارت های ارتباطی: واکنش به صدا های بلند، غان و غون کردن

در ۱ سالگی کودک قادر به انجام موارد زیر است:

• مهارت های حرکتی: چهار دست و پا رفتن، وزن انداختن روی یک طرف بدن حین چهار دست و پا رفتن، ایستادن روی پاها با کمک دیگران یا با کمک گرفتن از وسایل اطراف مانند: دیوار، مبل و….
• مهارت های فردی-اجتماعی: لبخند، نمایش حالات چهره ای، اشاره کرن، دست تکان دادن و…
• مهارت های ارتباطی: به کارگیری تک کلمات جهت برقراری ارتباط
• مهارت های شناختی(فکر کردن): گشتن دنبال وسایلی که جلوی چشم آن ها پنهان می کنیم، استفاده از اشارات مانند؛ دست تکان دادن و اشاره کردن با انگشت اشاره

درمان تاخیر حرکتی در کودکان

قبل از هر چیز، کاردرمانگر بهتر می بیند که به والدین کودک توصیه کند تا آرامش و صبر خود را از دست ندهند، چرا که این گونه براحتی زمینه ناامیدی و دلسردی از پیشرفت را هم در خود و هم در کودک ایجاد می نمایند. باید دانست که رشد در دوران کودکی، فرآیندی پیچیده است و همه کودکان با سرعت یکسان و در یک بازه سنی راه نمی افتند. درنتیجه برخی از رایج ترین دلایلی که والدین با نگرانی در مورد تاخیر حرکتی کودک خود با کاردرمانی تماس می گیرند تا از خدمات کاردرمانی تاخیر حرکتی بهره مند گردند، عبارتند از:

• تاخیر در رسیدن به مراحل مهم رشدی مانند نشستن، راه رفتن یا دویدن
• حرکات ناهماهنگ یا دست و پا چلفت گونه ، احتمالاً با خطر بیشتر افتادن و آسیب به کودک همراه است.
• دوست نداشتن یا اجتناب کودک از فعالیت های بدنی و بازی ها
• خستگی سریع پس از شرکت در فعالیتهای بدنی تنها برای یک دوره کوتاه
• هنگام نشستن و انجام فعالیت های روی میز، در حالت ایستاده، کودک کنترل دست و پای خود را از دست می دهد.
• مشکل در تکمیل فعالیت هایی که شامل توالی حرکات فیزیکی است، مانند عبور از یک مانع

فرایند ارزیابی کاردرمانی تاخیر حرکتی کودک غرب تهران در تهرانسر به کاردرمانگر اجازه می دهد تا ماهیت مشکلات فرزند شما با مهارت های حرکتی درشت و دلایل آن را تشخیص دهد. پس از مشخص شدن علت تاخیر حرکتی، کاردرمانگر می تواند با کودک و خانواده اش، برنامه ای برای شرکت در جلسات کاردرمانی به آن ها ارائه دهد.

کاردرمانگر در مورد نیازهای کودک و خانواده اش انعطاف پذیر است و انواع روش های درمان تاخیر در حرکت را در اختیار دارد تا مطمئن شود که راه حل مناسب را برای کودک ارائه می دهد. همه مداخلات کاردرمانی جهت اطمینان از این است که کودک پیشرفت های قابل توجهی را داشته باشد.

روش های کاردرمانی کودکان مبتلا به تاخیر حرکتی

روش های کاردرمانی تاخیر حرکتی کودک ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:

• دو تا پنج جلسه در هفته کاردرمانی تاخیر حرکتی که با کودک کاردرمانی می شود، پس از آن، کاردرمانگر، مراحل بعدی را با خانواده  کودک بررسی و برنامه ریزی می نماید.
• مجموعه ای فشرده از کاردرمانی که در تعطیلات ارائه می شود. این مورد در بین خانواده های خارج از کشور یا کسانی که دارای محدودیت تعطیلات آخر هفته یا بعد از مدرسه در زمان ترم هستند کاربرد دارد.
• استفاده از پتانسیل محیط خانه کودک و اسباب بازی ها و خواهر و برادر های وی برای انجام هرچه بهتر و کاربردی تر تمرینات کاردرمانی در منزل.

حیطه هایی که کاردرمانی در دیر راه رفتن کودک روی آن کار می کند:

برخی از رایج ترین زمینه هایی که کاردرمانگر انتظار دارد تا روی آنها کار کند عبارتند از:

• تعادل و هماهنگی
• قدرت و استقامت
• توجه و هوشیاری
• آگاهی بدنی
• برنامه ریزی حرکتی
• پردازش حسی

پس از بررسی و تدوین برنامه های جامع برای کاردرمانی تاخیر حرکتی کودک، کار در مرکز توانبخشی کاردرمانی طراوت آغاز می شود.

کاردرمانگر چگونه به تاخیر حرکت کودکان کمک می کند؟

کاردرمانگر ارزیابی می کند تا دریابد کودک در چه حیطه هایی ضعیف است و ضعف او ناشی از چیست. ضروری است که عملکرد کودک براساس مهارت هایی که  کودک نیاز دارد، تفکیک شوند. نقش یک کاردرمانگر شناسایی مهارت های ضروری برای انجام یک فعالیت است و ارزیابی کودک براساس مهارت ها وی در فعالیت ها به عهده کاردرمانگر است.

درواقع این ارزیابی ها برای فهم آن است که کودک در چه مهارت هایی مشکل دارد. متخصص کاردرمانی در تاخیر حرکتی با شناسایی مشکلات کودک، برای انجام مداخلات مناسب، برنامه ریزی می کند. این مداخلات شامل تقویت مهارت های حرکتی، شناختی، پردازش حسی، ارتباطات و بازی می باشد.

پردازش حسی در کاردرمانی تاخیر حرکتی

بهبود پردازش حسی این اطمینان را حاصل می کند که توجه و تحریک مناسب برای بهبود مهارت های فرد در زندگی روزمره ایجاد شده است و بدن فرد تحریکات حسی مناسبی را دریافت می کند. همچنین به درستی به این تحریکات حسی پاسخ میدهد.

روش چند حسی در کاردرمانی تاخیر حرکتی

کار درمانگر  با انجام روش چند حسی به یادگیری مهارت های جدید در کودک مبتلا به تاخیر حرکتی کمک میکند.

اعتماد بنفس

کاردرمانگر با ایجاد اعتماد بنفس در کودک به وی کمک می کند تا مشارکت اجتماعی اش را افزایش دهد.

زیر نظر گرفتن کودک

کاردرمانگر کودک را مو شکافانه بررسی می کند تا مشکلاتش در طول بازی و ارزیابی رسمی، مشخص گردد. و درمانگر باید دریابد که مهارت های حرکتی درشت چقدر مختل شده و سپس برای مداخله برنامه ریزی کند.

اهداف در کاردرمانی تاخیر حرکتی

کاردرمانی تاخیر حرکتی با کودک، خانواده کودک یا مراقبان وی همکاری می کند تا اهداف عملکردی را به خوبی پیش ببرد.

آموزش

والدین کودک، مراقبان و معلمان کودک مبتلا به اختلال تاخیر رشدی باید آموزش داده شوند تا این اختلال و تاثیرات آن را در کودک به خوبی درک کنند. آنها با کمک کاردرمانی جسمی باید به این درک برسند که کودک از نظر حرکت سنی با بقیه بچه ها متفاوت است پس باید با ارائه استراتژی های مدیریتی به کودک کمک کنند.

مرکز کاردرمانی در غرب تهران

در مرکز کاردرمانی غرب تهران، به کودک آموزش داده می شود که چرا مشکلاتی را در حرکت تجربه می کند و در نهایت به او استراتژی هایی جهت تسلط بر موانع می آموزد. همچنین مهارت های حرکتی را برای کودک مبتلا به تاخیر حرکتی به چند مرحله تقسیم می کند تا به تدریج کودک مهارت ها را یاد بگیرد و آن ها را در زندگی بکار گیرد.

علاوه بر آن کاردرمانی تاخیر حرکتی با ایجاد فرصت ها و استراتژی ها به کودک کمک می کند که بر مهارت های یکسان اما در محیط های مختلف تسلط یابد. کاردرمانگر در مرکز کاردرمانی غرب تهران (تهرانسر) فعالیت هایی را که برای کودک تا حدودی چالش برانگیز اما با تلاش اندکی قابل انجام هستند طراحی می کند تا اعتماد به نفس کودک افزایش یابد و بیشتر متمایل به یادگیری شود.

لازم به ذکر است که در مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران چند نکته بسیار مهم برای کمک به کودکان در یادگیری مهارت های حرکتی گوشزد می شود:

• به کودکان فرصتی برای حرکت بدهید. کودکان باید فرصت زیادی برای حرکت داشته باشند، چه در داخل خانه و چه در خارج از خانه.
• آن ها را در فعالیت های حرکتی تشویق کنید. با کودک خود بازی کنید و آن ها را در فعالیت هایی مانند راه رفتن، دویدن، پریدن و بالا رفتن تشویق کنید.
• صبر داشته باشید. یادگیری مهارت های حرکتی برای کودکان زمان می برد. صبر داشته باشید و به کودک خود کمک کنید تا در یادگیری مهارت های حرکتی موفق شود.

جمع بندی

در این مطلب به علت و نشانه های تاخیر حرکت در کودکان و نیاز آن ها به کاردرمانی تاخیر حرکتی اشاره کردیم. یادآور می شویم که اقدام به موقع و زود هنگام برای کودکان با مشکلات حرکتی بسیار اهمیت دارد. ممکن است تاخیرهای حرکتی نشانه ای از یک بیماری جدی باشد. پس بسیار مهم است که در مورد آن ها حتماً از پزشک اطفال کودک خود بپرسید و یا این که از یک کاردرمانگر کودکان برای ارزیابی کودک خود راهنمایی و کمک بگیرید.

توصیه می کنیم اگر کودکی با مشکلات حرکتی دارید برای مشاوره رایگان از طریق شبکه های اجتماعی و یا تلفن مستقیم با کاردرمانگر کلینیک توانبخشی طراوت در غرب تهران (تهرانسر) در ارتباط باشید.