گفتار درمانی کودکان سندرم داون

گفتار درمانی کودکان سندرم داون در جهت توسعه مهارت های ارتباطی این بیماران طراحی شده است. یکی از روش های درمانی بسیار مهم در کودکان سندرم داون، گفتاردرمانی است. این بیماری ژنتیکی باعث بروز درجات مختلفی از ناتوانی در یادگیری می شود. کودکان مبتلا به سندروم دان ممکن است در توسعه مهارت های ادراکی، ارتباطی و عملکردی مشکل داشته باشند. همچنین استقلال آنها به دلیل ویژگی های جسمی تحت تاثیر قرار می گیرد و نسبت به همسالان خود مشکلات بیشتری دارند. درنتیجه یکی از روش های موثر برای بهبود این بیماران، گفتاردرمانی است.

در این مطلب به سندروم داون، علل بروز و راه های تشخیص آن خواهیم پرداخت. همچنین تاثیر گفتاردرمانی بر گفتار و زبان در این بیماری را هم بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

سندرم داون چیست؟

سندروم داون که با نام تریزومی ۲۱ نیز شناخته می‌شود؛ زمانی اتفاق می‌افتد که کودک کروموزوم ۲۱ اضافی داشته باشد. قطعاً می دانید، کروموزوم ها مانند کدی هستند که رشد و نمو به فرد را کنترل می کنند. پس داشتن یک کروموزوم اضافی باعث اختلال در رشد و یادگیری کودک می شود.

سندرم داون یک بیماری ژنتیکی است که در یک در هر ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ تولد رخ می دهد. سندرم داون می تواند همه افراد را در هر سنی و هر سطح اقتصادی درگیر کند. این بیماری شایع ترین ناهنجاری کروموزومی در جهان است. اغلب افراد مبتلا به سندرم داون درجات خفیف تا متوسطی از عقب ماندگی ذهنی را نشان می دهند. برخی از مشکلاتی که این افراد تجربه می کنند شامل موارد زیر است:

• مشکل در برقرای تماس های چشمی
• مشکلاتی در درک زبان گفتاری
• مشکل در درک احساسات
• مشکل در استفاده از زبان گفتار برای بیان عقاید و افکار
• مشکل در درک و استفاده از زبان بدن، مانند حالات چهره و ژست ها
• چالش هایی برای برقراری ارتباط با دوستان، خانواده و مراقبان

فراموش نکنید، افراد دارای سندرم داون استعدادها و نقاط قوت زیادی دارند. کودکان سندرم داون درصورتی که از درمان ها، مراقبت های پزشکی و تحصیل مناسبی برخوردار باشند، می توانند در خانواده و ارتباطات خود مثل کودکان طبیعی هم سنشان شرکت کنند. آنها به مدرسه می روند، دوستان جدید پیدا می کنند و در شغل های با ارزش مشغول به کار می شوند. افراد دارای سندرم داون همچنین می توانند در جامعه خود نقش های مثبتی را ایفاء کنند. گفتار درمانی کودکان سندرم داون بسیار ضروری و مفید است.

 

راه های تشخیص سندروم دان در کودکان

سندرم داون بیماری است که در رحم اتفاق می افتد. بنابراین اغلب به عنوان بخشی از فرایندهای غربالگری قبل از تولد تشخیص داده می شود. سندروم داون با ویژگی های جسمی و درجاتی از اختلال یادگیری مشخص می شود. یادآوری می کنیم، هرکودک مبتلا به سندرم داون دارای ویژگی های متفاوت است. برخی از آنها دارای عوارض پزشکی هستند و به مقادیر زیادی مداخله نیاز دارند، در حالی که عده ای دیگر زندگی سالم با درجات بالایی از استقلال را دنبال می کنند.

بسیاری از کودکان مبتلا به سندرم داون زندگی فعال، سالم و رضایت بخشی داشته و به خوبی در جامعه ادغام می شوند. این موضوع بیانگر اهمیت مداخلات کاردرمانی در سندرم داون جهت رسیدن به حداکثر استقلال و عملکرد اجتماعی است.

آیا روش درمانی برای بیماران سندرم داون وجود دارد؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که هیچ درمان خاصی تابحال برای سندروم داون وجود ندارد. البته ناگفته نماند طیف وسیعی از درمان های فیزکی و رشدی برای کمک به این افراد طراحی شده اند که می توان از آن ها استفاده کرد. هرچه زودتر این درمان ها آغاز شوند، قطعاً بهتر است. روش های درمانی اختلال عقب افتادگی ذهنی شامل موارد زیر است:

• فیزیوتراپی: رشد حرکتی و افزایش قدرت با کمک فیزیوتراپی ممکن است. از فیزیوتراپی برای کودکان خردسالی که به سندرم داون مبتلا هستند می توان در اوایل زندگی استفاده نمود.
• کاردرمانی: کاردرمانی موجب می شود افراد مبتلا به این سندرم برای انجام کارهای روزانه خود مهارت مورد نیاز را توسعه دهند. این مهارت ها شامل غذا خوردن، توانایی لباس پوشیدن، انجام تکالیف مدرسه، کارهای روزمره و موارد بسیار دیگر می شود.
• گفتار درمانی: بسیاری از کودکانی که به تریزومی ۲۱ مبتلا هستند، دیرتر از همسالان خود شروع به صحبت کردن می کنند. در نتیجه گفتاردرمانگر به این کودکان در جهت تقویت مهارت رشدی که منجر به صحبت کردن می شود، کمک بسیاری می کند. حتی گفتاردرمانی برای نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به سندروم داون هم مفید است و به آن ها کمک می کند تا بهتر و واضح تر صحبت کنند. همچنین بیان افکار، خواسته ها و نیازها در برنامه آموزشی این افراد گنجانده می شود.

تاثیر سندرم داون بر گفتار کودکان

چون افراد مبتلا به سندروم دان معمولاً محتوای ژنتیکی آنها تا حدودی نسبت به هم فرق دارد، پس رشد آنها نیز با یکدیگر متفاوت است. این تفاوت ها بر گفتار و زبان تاثیر می‌گذارد. برای مثال:

• تون عضلانی پایین صورت می‌تواند سرهم کردن کلمات و گفتن آنها را برایشان دشوار کند.
• اندازه نسبتاً بزرگ زبان می تواند ادای کلمات را برایشان دشوار تر کند.
• در برنامه گفتار درمانی سندروم داون عفونت های مکرر گوش که می تواند باعث اختلال در شنوایی شود. مورد بررسی مداوم قرار می گیرد.
• توانایی یادگیری کند و آهسته می تواند مراحل رشدی را به تاخیر بیاندازد.

لازم به ذکر است، این تفاوت ها باعث می شوند که درک گفتار برای کودک راحت تر از بیان گفتار باشد. در نتیجه توجه به حرف زدن کودکان سندروم داون در برنامه آموزشی جایگاه ویژه ای دارد.

حرف زدن کودکان سندروم داون

کودکان سندرم داون به دلیل تفاوت های آناتومیکی و فیزیولوژیکی که در ناحیه دهان دارند معمولا دشواری هایی را در تغذیه، بلع و گفتار تجربه می کنند. این تفاوت ها شامل:

• عمق زیاد کام
• کوچک بودن فک بالا
• تون پایین عضلات زبان
• ضعف عضلات دهانی می شود.

کودکان سندرم داون ممکن است مشکلاتی در انجام حرکت های دهانی داشته باشند که این باعث بروز اختلالات گفتاری و تغذیه ای در آنها می شود. این مشکلات نیاز این کودکان را به گفتار درمانی کودکان سندرم داون نمایان می کند.

با این حال کودکان سندرم داون ارتباط گران قوی هستند به شرطی که کمی تشویق شوند و در تمرینات به آنها آموزش داده شود که چگونه این ارتباط را به شیوه ای رضایت بخش به کار گیرند. مشکلات گفتاری که در کودکان سندرم داون دیده می شوند غالبا شامل:

• صدای خشن
• نفس آلود
• فرکانس پایین (بم)
• گفتاری با قابلیت فهم ضعیف است. به نظر می رسد که این غیر قابل فهم بودن به درجات متفاوتی بروز می کند و به میزان بالای حذف صداهای گفتاری و خرابگویی مربوط می شود.

بهبود گفتار بیماران با گفتار درمانی

متخصص گفتاردرمانی (آسیب شناس گفتار و زبان) سطح ارتباطی کودک سندرم داون ( غیرکلامی، درکی و بیانی) را تشخیص می دهد و سپس با توجه به نیازهای خاص او برنامه درمانی مناسب را طراحی می کند. مداخله زودهنگام گفتاردرمانی حتی قبل از شروع صحبت کردن در کودک سندرم داون توصیه می شود.

متخصص گفتاردرمانی تاخیر زبانی می تواند بر مهارت های پیش کلامی مثل تماس چشمی، نوبت گیری و حفظ توجه کار کند. گفتاردرمانگر همچنین بر واژگان اولیه، مفاهیم زبانی، تولید و تلفظ صداهای گفتاری در کودک سندرم داون کار می کند. گفتاردرمانی همچنین می تواند ارتباط کلامی و غیر کلامی کودک و رشد کلامی و شناختی را بهبود ببخشد. جلسات گفتاردرمانی در کودکان دارای سندرم داون شامل تمریناتی جهت تقویت تون و هماهنگی عضلانی در ناحیه دهان، تمریناتی جهت بهبود تولیدات گفتاری و استراتژی هایی برای حمایت از رشد زبان است.

گفتار درمانی چطور می تواند به کودکان سندرم داون کمک کند؟

گفتاردرمانی برای گروه‌های مختلف سنی مناسب است. اما به این نکته توجه داشته باشید که تمام افراد مبتلا به عقب‌‌افتادگی ذهنی به گفتار درمانی نیاز ندارند. بنابراین پیش از شروع جلسات گفتار درمانی باید با متخصص صحبت کنید.

درحقیقت، آسیب شناس گفتار-زبان پس از این که ارزیابی کاملی از کودک انجام داد، می تواند نقاط قوت و ضعف کودک را شناسایی کند. SLP (گفتاردرمانگر) مهارت های بازی، مهارت های بیانی و دریافتی، مهارت های شفاهی، مهارت های اجتماعی، قدرت گفتاری-حرکتی و توانایی های برنامه ریزی را ارزیابی می کند.

در ادامه به چندین مورد از مزایای گفتاردرمانی کودکان سندرم داون که به این کودکان در جهت بهبودی کمک می کند اشاره می کنیم:

1. بهبود مهارت های ارتباطی: درواقع، یکی از اصلی ترین اهداف گفتاردرمانی، کمک به بهبود مهارت های اجتماعی فرد است. این روش درمانی شامل تقویت مهارت خای زبان بیانی و زبان دریافتی می شود.
2. بهبود روابط اجتماعی: گفتاردرمانگران به افراد مبتلا به منگولیسم کمک می کنند تا یاد بگیرند با دیگران چگونه تعامل کنند و مهارت هایی مانند برقراری مکالمه را توسعه دهند.
3. ارتقای کیفیت زندگی: کمک به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به عقب افتادگی ذهنی موجب می شود که این بیماران در فعالیت هایی که دوست دارند با ارتباط موثرتر شرکت کنند.
4. موفقیت های کاری: بزرگسالان مبتلا به سندرم داون می توانند با استفاده از جلسات گفتاردرمانی و افزایش مهارت های اجتماعی، در کسب موفقیت در محل کار خود بهتر عمل کنند.
5. افزایش استقلال فردی: این روش درمانی به افراد مبتلا به تریزومی ۲۱ کمک می کند تا یاد بگیرند چگونه نیازهای خود را بیان کرده و به صورت مستقل در فعالیت های مختلف شرکت کنند.
6. بهبود روابط خانوداگی: به یقین درمان سندرم داون می تواند به بهبود روابط خانوادگی منجر شود. این درمان به خانواده کمک می کند تا افراد مبتلا به این سندرم را بهتر درک کرده و در جهت حمایت آن ها قدم بردارند.
7. تقویت و بهبود یادگیری: در طول گفتاردرمانی به کودکان دارای سندروم داون، آموزش هایی داده می شود که به کمک آن می توانند به صورت موثر یاد بگیرند. گسترش درک و حفظ اطلاعات از نتایج این روش درمانی است.
8. افزایش عزت نفس: آموزش هایی که در گفتار درمانی ارائه می شود، کمک می کند تا کودکان یا بزرگسالان مبتلا به سندرم داون احساس خوبی نسبت به خود و توانایی هایشان داشته باشند.
9. دریافت نتایج رفتاری بهبود یافته: طبق تحقیقات صورت گرفته، گفتار درمانی می تواند به بهبود نتایج رفتاری هم کمک کند. یعنی این درمان به افراد مبتلا به تریزومی ۲۱ کمک می کند تا مهارت های مقابله ای (تلاش برای کاهش نگرانی و استرس) را افزایش داده و رفتارهای مشکل ساز کمتری بروز دهند.

نحوه آموزش در کودکان سندرم داون

گفتاردرمانی با توجه به نیازهای فرد به صورت اختصاصی طراحی می شود. دفعات و مدت درمان هم به اهداف و سطح عملکرد بستگی دارد. ممکن است برخی افراد مبتلا به سندرم داون تنها به چند جلسه گفتاردرمانی نیاز داشته باشند. این درحالی است که برخی دیگر ممکن است به جلساتی طولانی تر و مکرر نیاز داشته باشند.

درواقع، آسیب شناس گفتار و زبان به فرد مبتلا به عقب افتادگی ذهنی کمک می کند که بسیاری از مهارت های ارتباطی خود را گسترش دهد. در طول گفتاردرمانی، بر روی صداهای گفتاری خاص، رشد گفتار و زبان، مهارت های حرکتی دهان و یا توسعه مهارت های اجتماعی به صورت منظم کار می شود.

به طور کلی، هرچقدر گفتار درمانی را زودتر شروع کنید، سریعتر شاهد پیشرفت خواهید بود. توصیه می کنیم که مداخلات گفتار درمانی کودکان سندرم داون را در سنین کودکی آغاز کنید تا بهترین درمان و نتیجه مطلوب را دریافت کنید.
ممکن است نوزادان مبتلا به سندروم داون، از بدو تولد تغذیه درمانی را با گفتاردرمانگر شروع کنند. عده ای دیگر، برای به دست آوردن اهداف ارتباطی این کار را از ۶ ماهگی یا دیرتر شروع می کنند. درهرحال بهتر است گفتار درمانی این کودکان تا قبل از ۳ سالگی آغاز شده باشد.

درمان کودکان سندروم داون : گفتاردرمانی در مشکلات شنوایی کودکان سندروم داون

درمان کودکان سندروم داون شامل کاردرمانی ذهنی ، کاردرمانی جسمی و گفتاردرمانی تاخیر زبانی است. کودکان سندروم داون به دلیل این که به طور مکرر دچار عفونت گوش می شوند ممکن است مبتلا به کم شنوایی هم بشوند. گفتار درمانگر در گفتاردرمانی سندروم داون برای کودکانی که کم شنوا هستند یا سایر مشکلات شنوایی دارند از روش‌های مختلفی استفاده می کنند.

یکی از این روش‌ها زبان اشاره است. این روش به کودکان کمک می کند تا نیازهایشان را بیان کنند. گفتار درمانگر همچنین طی درمان به بهبود مهارت های دهانی کودک نیز می‌پردازد. کودکان مبتلا به سندروم داون بین ۱۰ الی ۱۲ ماهگی درک می کنند که گفتار شکلی از ارتباط است‌. به جز کودکانی که مشکلات شنوایی دارند، بقیه درک می کنند که چه چیزی به آنها گفته می‌شود. با وجود درک گفتار، آنها از نظر جسمی یا نورولوژیکی تا حدود ۲ الی ۳ سالگی قادر به صحبت کردن نیستند.

گفتار درمانی سندروم داون در تهرانسر توجه می کند که  زبان اشاره به کودکانی که هنوز به دوره صحبت کردن نرسیده‌ اند فرصت بیان نیازهایشان را می دهد. همچنین اضطراب آنها را نیز کاهش می‌دهد. والدین و مراقبان کودک باید مرتباً با کودک صحبت کنند و از زبان اشاره نیز استفاده کنند. به خاطر بسپارید، کودک قبل از شروع به صحبت معمولاً بیشتر به اشاره ها پاسخ می دهد.

خدمات کلینیک طراوت در غرب تهران

کلینیک توانبخشی طراوت در غرب تهران، مجموعه ای است از پزشکان و متخصصین مجرب و دلسوز که به ارائه خدمات توانبخشی می پردازند. یکی از خدمات این مجموعه، گفتار درمانی کودکان سندروم داون است. درابتدا، متخصص گفتاردرمانی وضعیت گفتاری و ارتباطی بیمار را بررسی می کند. سپس با توجه به توانایی های او، برنامه ای برای درمان را پیشنهاد می دهد.

فراموش نکنید همکاری خانواده در کنار گفتاردرمانی می تواند بهترین نتیجه ممکن را برای بیمار فراهم کند. زمانی که خانواده فرصت برقراری ارتباط را در اختیار بیمار می گذارد، قطعاً مهارت های او گسترش پیدا می کند. توصیه می کنیم به جای محدود کردن بیمار، او را به برقرای ارتباط با همسالان و کسب تجربه های جدید راهنمایی و تشویق کنید. پس درصورتی که خودتان یا یکی از عزیزان شما مبتلا به سندروم دان هستید، با ما تماس بگیرید و از خدمات گفتاردرمانگران کلینیک بهره مند شوید.

سخن آخر

در این مطلب در خصوص عقب افتادگی ذهنی (سندروم داون) و نشانه های آن، همچنین روش های درمان آن توضیحاتی دادیم. همچنین به نقش مهم والدین وهمراهان بیمار در کنار روش های درمانی اشاره کردیم. بار دیگر یادآوری می کنیم، گفتاردرمانی در سندرم داون با همکاری خانواده، توانایی کودک مبتلا به این اختلال را در نحوه استفاده از کلمات و جملات، وضوح در گفتار و بهبود مهارت های ادراکی، ارتباطی و عملکردی افزایش می دهد.