سندروم آسپرگر (نشانگان آسپرگر) چیست؟ چه علائمی دارد؟

سندروم آسپرگر چیست؟ نشانگان آسپرگر، یک اختلال عصب شناختی است. در گذشته نشانگان آسپرگر را از اتیسم جدا می دانستند اما الان نشانگان آسپرگر و اتیسم، هر دو  زیرمجموعه ای از طبقه­ بندی تشخیصی بزرگتری یعنی طیف اتیسم هستند. افراد دچار نشانگان آسپرگر می­توانند طیف وسیعی از ویژگی­ها را بروز دهند، و اختلال می­تواند در محدوده­ی متوسط تا شدید باشد. کاردرمانی نشانگان آسپرگر در تهرانسر از جمله مداخلاتی است که برای این افراد می تواند بسیار مفید باشد. در ادامه بیشتر در زمینه نشانگان آسپرگر خواهیم خواند. گفتار درمانی و کاردرمانی در درمان نشانگان آسپرگر بسیار اثر بخش است.

سندروم آسپرگر چیست؟

همانطور که گفتیم این سندروم در دسته اختلالات اوتیسم قرار دارد که با توجه به تعاملات اجتماعی و الگوهای رفتاری مشخص می گردد. این سندروم که توسط هانس آسپرگر شناسایی شد در کسانی که هوش متوسط و بالا دارند اتفاق می افتد و در این افراد مشکلات زبانی کمتر دیده می شود اما نمی توانند ارتباط غیر کلامی برقرار کنند و تعامل اجتماعی داشته باشند.

در این سندروم فرد به یک موضوع خاص تمرکز دارد و در مورد آن اطلاعات خود را افزایش می دهد. همچنین از یک الگو رفتاری ثابت پیروی می کنند و از تغییرات غیر منتظره به دلیل ایجاد استرس در آن ها دوری می کنند. این کودکان احتیاج به حمایت دارند تا در زندگی شخصی و حرفه ای خود موفق شوند.

علائم سندروم آسپرگر در کودکان

در همین ابتدا بهتر است به سوال علائم سندروم آسپرگر چیست بپردازیم.

کودکان مبتلا به آسپرگر درک درستی از اطراف خود ندارند و در هنگام پرسش و پاسخ قادر به جواب دادن درست نیستند. آن‌ ها نمی توانند تماس چشمی برقرار کنند و درک ضعیفی از زبان بدن و حالات چهره دارند. همچنین این کودکان در دوستی کردن یا حفظ روابط اجتماعی ناتوان هستند و ترجیح می‌دهند به تنهایی بازی کنند یا در گروه‌ ها نقش محدودی داشته باشند. آن‌ ها گفتگوها را به صورت یک طرفه ادامه می دهند و به واکنش دیگران توجهی ندارند.

همانطور که گفته شد افراد مبتلا به این سندروم بر روی یک فعالیت خاص تمرکز دارند و در مورد موضوعات مورد علاقه خود شروع به جمع آوری اطلاعات می کنند. آن ها قادر به پذیرش تغییر در برنامه های خود نیستند و اگر تغییری ایجاد شود موجب اضطراب و استرس در آن ها می گردد. همچنین حرکات تکراری مانند تکان دادن دست‌ ها یا چرخیدن نیز در این کودکان دید شود.

کودکان سندروم آسپرگر گفتاری غیر عادی دارند، به این صورت که صدای آنها یکنواخت یا رباتیک وار می باشد و نمی توانند استعاره ها و اصطلاحات زبانی را به صورت روزمره به کار ببرند. البته دایره واژگان این کودکان پیشرفته است ولی نمی توانند در مکالمات معمول از زبان خود استفاده کنند و از خود ضعف نشان می دهند.

علائم سندروم آسپرگر در بزرگسالان

همچنین علائم سندروم آسپرگر در بزرگسالان نیز همانند کودکان در زمینه‌ های تعامل اجتماعی، رفتارها و علایق محدود و ارتباطات ظاهر می ‌شود و امکان تغییر آن با افزایش یادگیری و تجربه وجود دارد. اما در بزرگسالان علائم سندروم آسپرگر چیست؟

•       بزرگسالان مبتلا به سندروم آسپرگر در ایجاد و حفظ روابط دوستانه یا عاشقانه دچار مشکل هستند.
•       تمایل به انزوا دارند و در موقعیت‌ های اجتماعی احساس ناراحتی می کنند.
•       نشانه ‌های غیرکلامی مانند زبان بدن، حالات چهره یا لحن صدا را نمی توانند درک کنند.
•       در صحبت کردن و گوش دادن مشکل دارند و مکالمات را به سمت موضوعات مورد علاقه خود هدایت می کنند.
•       بسیاری از بزرگسالان مبتلا به آسپرگر به موضوعات خاص علاقه دارند و می توانند در آن زمینه ها موفق باشند.
•       برنامه‌ های روزمره و قابل پیش ‌بینی برای آن‌ ها بسیار پر اهمیت است.
•       رفتارهای تکراری مانند تکان دادن پا یا دست یا الگوهای خاص حرکتی در ان ها دیده می شود.
•       در هنگام صحبت، لحن آنها خشک یا رسمی باشد.
•       قابلیت برقراری ارتباط راحت را ندارند و نمی توانند در هنگام صحبت کردن شوخی کنند یا از استعاره ها استفاده نمایند.
•       در هنگام تعاملات روزمره اجتماعی به قوانینی چون نوبت گرفتن در مکالمات یا رعایت فاصله شخصی احترام نمی گذارند.
•       افراد مبتلا به آسپرگر حساسیت بیش ‌از حد یا کم نسبت به صدا، نور یا لمس دارند.
•       اضطراب اجتماعی یا عدم کنترل هیجان دارند.

نحوه درمان سندروم آسپرگر چیست؟

هدف درمان سندروم آسپرگر بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا از طریق کمک به افزایش مهارت ‌های اجتماعی، کاهش مشکلات رفتاری و افزایش استقلال در زندگی روزمره است. درمان با توجه به نیاز کودکان یا بزرگسالان انجام می گیرد.

کلینیک طراوت یک مرکز درمانی در تهرانسر است که با هدف ارتقاء کیفیت زندگی افراد برنامه‌ های درمانی تخصصی برای مشکلات مختلف از جمله اختلالات روانی، اضطراب، افسردگی و بیماری‌های جسمی ارائه می ‌دهد. پزشکان و درمانگران با تجربه در این مرکز به بیماران کمک می ‌کنند تا درمان‌ مؤثری را تجربه کنند. در این کلینیک از آخرین تکنولوژی ‌ها و متدهای درمانی استفاده می شود و و وضعیت سلامت مراجعین در اولویت قرار دارد.

کلینیک توانبخشی طراوت در غرب تهران در زمینه مشاوره و روانشناسی نیز فعالیت دارد و خدمات تخصصی در حوزه‌ های مختلف روانشناسی از جمله مشاوره فردی و خانواده ارائه می ‌دهد. محیط این کلینیک به گونه‌ ای طراحی شده است که افراد بتوانند در فضایی آرام و حرفه ‌ای به بهبودی دست پیدا کنند. ارائه خدمات شخصی‌ سازی شده و توجه به نیازهای خاص هر فرد از ویژگی‌ های برجسته این کلینیک برای درمان سندروم آسپرگر می باشد که باعث می‌شود بیماران احساس راحتی و اطمینان بیشتری در طول فرآیند درمانی داشته باشند.

راه بهره بردن از خدمات کلینیک طراوت برای درمان سندروم آسپرگر چیست؟ برای بهره مندی از خدمات این مرکز میتوانید با شماره های زیر برای رزرو نوبت اقدام کنید و برای افزایش اطلاعات خود در زمینه گفتاردرمانی، کاردرمانی، نوروفیدبک و … به سایت طراوت مراجعه نمایید.

در ادامه به انواع درمان های موجود خواهیم پرداخت.

آموزش مهارت های اجتماعی

افراد با مشکل تعاملات اجتماعی نمی تواند روابط فردی درستی داشته باشد و همچنین در زندگی خانوادگی و حرفه ای خود دچار مشکل می شود و اولین راه درمانی آموزش مهارت‌ های اجتماعی است. با آموزش مهارت ‌های اجتماعی توانایی ‌های ارتباطی و اجتماعی تقویت می شود و قوانین نانوشته اجتماعی مانند نوبت ‌گیری در مکالمات، ایجاد تماس چشمی مناسب و رعایت فاصله اجتماعی را می تواند درک کند.

اما علت نیاز به آموزش در افراد مبتلا به سندروم آسپرگر چیست؟ افراد مبتلا به آسپرگر نمی توانند این آموزش ها را به صورت طبیعی یاد بگیرند و احتیاج به آموزشی مستقیم و ساختارمند دارند. این آموزش‌ ها معمولاً در جلسات گروهی یا فردی انجام می ‌شوند و به انجام تمرینات اجتماعی در محیط های گروهی، ایفای نقش در موقعیت های اجتماعی متفاوت و بازخورد گرفتن در مورد رفتارها می پردازند که می توانند نقاط ضعف و قوت خود را بشناسند. آموزش‌ ها شامل موارد زیر می باشد:

•       ارتباطات کلامی و غیرکلامی شامل بهبود استفاده از لحن، حالت چهره و حرکات بدن.
•       کنترل هیجانات در موقعیت‌ های استرس ‌زا یا چالش ‌برانگیز اجتماعی.
•       آموزش نحوه مقابله با اختلاف‌ ها یا مشکلات اجتماعی.
•       افزایش اعتماد به نفس و کاهش اضطراب در موقعیت های اجتماعی متفاوت.

رفتاردرمانی شناختی

رفتاردرمانی شناختی (CBT) یکی از روش‌های مؤثر درمانی برای افراد مبتلا به سندروم آسپرگر است که به شناسایی و تغییر الگوهای فکری و رفتاری منفی کمک می ‌کند. این روش برای مدیریت اضطراب، افسردگی و مشکلات رفتاری که اغلب در افراد مبتلا به آسپرگر دیده می ‌شود مناسب است. هدف از CBT در درمان سندروم آسپرگر چیست؟ هدف اصلی در این روش درمان افکار ناسالم و غیرمنطقی است که منجر به اضطراب و ترس از شکست می شوند و می توان با درمان درست افکار منطقی و مثبت را جایگزین کرد.

رفتاردرمانی شناختی معمولاً به صورت جلسات فردی انجام می ‌شود و نه تنها به بهبود وضعیت روحی فرد کمک می ‌کند، بلکه کیفیت زندگی او را نیز به طور کلی ارتقا می ‌دهد.

نقش گفتاردرمانی در سندروم آسپرگر چیست؟

گفتاردرمانی اوتیسم  روش درمانی می باشد که به فرد مبتلا به سندروم آسپرگر که در درک و بیان زبان مشکل دارند کمک می کند. این نوع درمان به بهبود توانایی ‌های زبانی و ارتباطی آن‌ ها می انجامد، به‌ ویژه در مواقعی که فرد در فهم یا استفاده از زبان کلامی و غیرکلامی دچار مشکل است. گفتاردرمانی با هدف تقویت مهارت ‌های ارتباطی طراحی شده است و این اهداف شامل:

•       تمرین برای تلفظ صحیح کلمات و ایجاد جملات روان.
•       آموزش نحوه شروع، ادامه و پایان دادن به مکالمات.
•       کمک به افراد برای فهم بهتر معانی پنهان در زبان مانند کنایه ‌ها یا لحن گفتار.
•       آموزش نحوه استفاده از زبان برای برقراری ارتباط اجتماعی مؤثرتر.

با حضور مداوم در جلسات گفتاردرمانی این افراد می ‌توانند پیشرفت‌ های چشمگیری در مهارت‌ های زبانی و اجتماعی خود داشته باشند و این پیشرفت ‌ها به آن ‌ها کمک می ‌کند تا زندگی مستقل ‌تر و تعاملات بهتری با دیگران داشته باشند.

نقش کاردرمانی در سندروم آسپرگر چیست؟

کاردرمانی نیز یکی از روش‌ های مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به سندروم آسپرگر است و به تقویت مهارت ‌های حرکتی، تطبیق با محرک ‌های حسی و بهبود توانایی انجام فعالیت‌ های روزمره تمرکز دارد. افراد مبتلا به آسپرگر در انجام حرکت های ظریف و هماهنگی بدن با هم مشکل دارند که در این رابطه احتیاج به کاردرمانگر دارند. کاردرمانگران از تکنیک‌ های مختلفی برای کمک به افراد مبتلا به آسپرگر استفاده می ‌کنند که عبارتند از:

تمرینات حرکتی که متمرکز بر بهبود قدرت عضلات، هماهنگی حرکتی و کنترل بدن می باشد و تمرینات شامل بازی‌ های تعاملی، استفاده از ابزارهای آموزشی و فعالیت‌ های عملی هستند.

حساسیت ‌زدایی حسی  شامل قرار دادن فرد در معرض محرک ‌های مختلف به صورت تدریجی برای کاهش حساسیت بیش ‌از حد می باشد.

کاردرمانگران ابزارهایی مانند مدادهای خاص برای نوشتن یا لباس‌ های بدون برچسب برای کاهش ناراحتی ناشی از حساسیت حسی پیشنهاد می ‌دهند.

طراحی برنامه‌ های روزمره که به فرد کمک کند تا با حداقل استرس فعالیت‌ های روزانه را انجام دهد.

همچنین از مزایای کاردرمانی می توان به بهبود کیفیت زندگی، کاهش اضطراب در کودکان و بزرگسالان و تقویت مهارت های اجتماعی اشاره کرد.

نقش حمایت خانواده سندروم آسپرگر چیست؟

حمایت خانواده در روند کاردرمانی کودکان  و حتی بزرگسالان بسیار تاثیر گذار می باشد و خانواده‌ نقش مهمی در ایجاد محیطی حمایتی و کاهش چالش ‌های روزمره دارد. با آموزش و آگاهی صحیح خانواده‌ ها می‌ توانند نیازها، رفتارها و توانایی ‌های فرد مبتلا را بهتر درک کرده و به او کمک کنند تا زندگی بهتری داشته باشد. خانواده می‌توانند با استفاده از روش‌های زیر، تأثیر مثبتی بر زندگی فرد مبتلا بگذارند:

یادگیری تکنیک ‌های ارتباطی تا به فرد کمک کنند افکار و احساسات خود را به ‌راحتی بیان کند. مانند استفاده از جملات ساده و واضح یا از ابزارهای بصری برای توضیح مفاهیم پیچیده استفاده نمایند.

با کمک آموزش و مشاوره خانواده ‌ها می‌ توانند استراتژی ‌هایی برای کاهش رفتارهای چالش برانگیز و افزایش رفتارهای مثبت به کار گیرند.

تغییر در محیط خانه مانند کاهش محرک ‌های حسی (صداها یا نورهای شدید) یا فراهم کردن فضاهای آرام برای فرد، می‌ تواند به کاهش استرس کمک کند.

نقش دارو درمانی در سندروم آسپرگر چیست؟

استفاده از دارو نقش مهمی در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به سندروم آسپرگر دارد. ها داشته باشد. استفاده از دارو منجر به درمان نمی شود اما علائم آن مانند اضطراب، افسردگی، بیش ‌فعالی یا رفتارهای تکراری را کاهش می دهد. داروهای مناسب برای مدیریت علائم آسپرگر شامل موارد زیر می باشد:

•       داروهای ضد افسردگی مانند مهارکننده‌ های بازجذب سروتونین (SSRIs) ممکن است برای کاهش اضطراب یا بهبود خلق ‌و خوی فرد مؤثر باشند.
•       داروهای تحریک ‌کننده مانند متیل ‌فنیدات (ریتالین) یا داروهای غیر تحریک ‌کننده برای کمک به مدیریت مشکلات تمرکز و رفتارهای بیش ‌فعالی استفاده می‌ شوند.
•       برای مدیریت رفتارهای تکراری یا وسواسی، داروهایی که بر سیستم سروتونین اثر می ‌گذارند مناسب هستند.
•       داروهای آرام‌ بخش یا ملاتونین برای بهبود کیفیت خواب تجویز می شوند.

لازم به ذکر است که مصرف دارو باید تحت نظارت پزشک متخصص باشد تا اثرات جانبی و میزان اثربخشی آن‌ ها به دقت کنترل شود. همچنین دارودرمانی باید با سایر درمان‌ ها ترکیب شوند تا نتیجه بهتری حاصل شود.

برنامه آموزش فردی در سندروم آسپرگر چیست؟

در مدارس و محیط ‌های آموزشی احتیاج به برنامه‌ فردی برای کودکان سندروم آسپرگر می باشد و این برنامه‌ ها باید برای هر کودک به صورت اختصاصی تنظیم گردد و به رشد و تعامل با دیگران کمک کند. یکی از ویژگی ‌های اصلی برنامه‌ های فردی برای کودکان مبتلا به آسپرگر تطبیق برنامه درسی است شامل تغییراتی در محتوای درسی، روش ‌های تدریس و حتی زمان‌ بندی کلاس ‌ها می ‌شود تا کودک بتواند مطالب را بهتر درک کند.

کودکان مبتلا به سندروم آسپرگر اغلب با تغییرات ناگهانی در محیط و زمان‌ بندی‌ ها دچار اضطراب می‌شوند و باید همه ی برنامه ها از قبل تعیین شده باشد.

برای کمک به یادگیری مؤثرتر، روش‌ های آموزشی ویژه برای کودکان مبتلا به آسپرگر استفاده می ‌شود که شامل تکنیک‌ هایی مناسب برای رفع اختلالات خاص می باشد تا مهارت های ارتباطی و اجتماعی آن ها تقویت شود. همچنین با تقویت مثبت و تشویق می توان به کودک کمک نمود تا رفتارهای خود را به درستی مدیریت کند.