زانو ضربدری که نام علمی آن ژنو والگوم است جزو اختلالات ارتوپدی بوده و در اثر چرخش زانوها به سمت داخل شکل می گیرد. افراد مبتلا اگر در حالت ایستاده زانوهایشان را به هم بچسبانند، حدود ۳اینچ یا بیشتر بین مچ پاهایشان فاصله است. این عارضه بیشتر در کودکان خردسال دیده می شود. که اغلب در ۴سالگی قابل تشخیص است که هر چه سریعتر و در سن پایین تر درمان شروع شود نتیجه بهتر و مطلوب تری به دست می آید. شیوه درمانی که در اغلب موارد به کار می رود تجویز ارتز توسط متخصص ارتوپد فنی است. در ادامه میخواهیم با عوامل بروز و شیوه های مختلف درمان زانو ضربدری در تهرانسر آشنا شویم.
زانو ضربدری چیست؟
زانو ضربدری که به عنوان یک ناهنجاری اسکلتی از آن یاد می شود بیماری ای است که در آن زانوها به سمت داخل خم می شوند و در حالت ایستاده متوجه فاصله بین مچ پاها از یکدیگر خواهد بود. البته در کودکانی که در سن رشد هستند این وضعیت ممکن است طبیعی باشد و اگر بعد از ۷ سالگی هنوز دچار این ناهنجاری باشد باید به درمان آن پرداخت که به دلایلی چون ژنتیک، ضعف عضلات ، بیماری های مفصلی و … اتفاق افتاده است.
زانو ضربدری در صورتی که درمان نشود موجب درد زانو، خستگی زودرس در هنگام فعالیت های روزمره و کاهش تعادل می شود. برای درمان ابتدا با روش هایی چون معاینه، رادیوگرافی یا اسکن سه بعدی به تشخیص درست آن می پردازند و سپس با انجام کاردرمانی، روش های جراحی، فیزیوتراپی و … به درمان زانو ضربدری در کودک می پردازند. همچنین با ساخت کفی طبی و … راه رفتن را تسهیل می کنند.
این ناهنجاری در کودکان به راحتی قابل درمان است و در بزرگسالان که رشد طبیعی اتاق نمی افتد درمان سخت تر می باشد.
نشانه های زانو ضربدری چیست؟
- مهم ترین نشانه فاصله بین مچ پاها می باشد که در حالت ایستاده و صاف بودن زانوها، مچ پاها از یکدیگر فاصله قابل توجهی دارند.
- زانوها در حالت ایستاده به هم نزدیک یا کاملاً تماس دارند، حتی زمانی که پاها صاف هستند.
- فرد در ناحیه داخلی یا خارجی زانو احساس درد دارد.
- راه رفتن با حالت غیرطبیعی یا کج شدن زانوها به سمت داخل می باشد.
- احساس خستگی زودرس دارد و بعد از اندکی ایستادن یا راه رفتن طولانی احساس خستگی می کند.
- در هنگام ایستادن یا حرکت کردن مشکل تعادل دارد.
- در ناحیه مفصل زانو یا ران فشار غیر طبیعی را احساس می کند.
- در ظاهر پاها کاملا نامتقارن هستند.
- در بخش داخلی کفش به دلیل فشار نادرست هنگام راه رفتن ساییدگی بیشتر دیده می شود.
- احتمال بروز مشکلات اسکلتی دیگر مانند درد کمر یا لگن ناشی از توزیع نامناسب وزن بدن وجود دارد.
چرا افراد دچار زانو ضربدری می شوند؟
همانطور که در قسمت زانو ضربدری چیست؟ گفتیم دلایل زیادی اعم از ژنتیک، چاقی و … وجود دارد که در سنین کودکی و حتی بزرگسالی این مشکل را ایجاد می کنند. در ادامه به طور کامل در مورد آن صحبت خواهیم کرد.
ژنتیک و عوامل مادرزادی
نقش ژنتیک در زانو ضربدری چیست؟ ژنتیک موضوع مهمی است که در تعیین ساختار و نحوه رشد استخوان ها و مفاصل بدن نقش دارد. برخی از کودکان اختلال زانو ضربدری را از والدین خود به ارث می برند و در صورت مادرزادی بودن از ابتدای تولد این مشکل قابل تشخیص است.
دلیل این مشکل ژنتیکی رشد نامناسب جنین در رحم یا اختلالات ژنتیکی مانند سندروم مارفان یا سندروم داون می باشد. در شرایط ژنتیکی زانوها به طور طبیعی با افزایش سن و رشد عضلات و استخوان ها اصلاح نمی شوند و برای درمان احتیاج است که از روش فیزیوتراپی و ابزارهای کمکی مانند بریس استفاده نمایید. همچنین برای افرادی که به دلیل ژنتیک از این اختلال رنج می برند می توانند جراحی انجام دهند.
اضافه وزن و چاقی
اضافه وزن نیز عامل دیگری است که موجب بروز زانو ضربدری در کودکان و بزرگسالان می شود. وزن زیاد بدن فشار زیادی بر مفاصل زانو وارد می کند و موجب می شود که زانوها برای تحمل این فشار به سمت داخل خم شوند.
دیگر تاثیرات اضافه وزن بر زانو ضربدری چیست؟ همچنین اضافه وزن به فرسایش غضروف زانو و آسیب های طولانی مدت منجر می شود. به طور کلی می توان گفت در کودکان چاق احتمال بروز ناهنجاری های اسکلتی بیشتر است زیرا استخوان های آنها هنوز در حال رشد می باشند و قدرت لازم برای مقابله با فشار اضافی را ندارند. برای درمان باید وزن خود را کنترل نمایید و از طریق تغذیه سالم، ورزش منظم و مشاوره با متخصص تغذیه می توانید وزن خود را کاهش دهید.
آسیب های زانو و بیماری ها
زانو از مفاصل آسیب پذیر می باشد که بیشتر در معرض آسیب های ورزشی مانند پارگی رباط ها، ضربه های شدید به مفصل زانو یا دررفتگی زانو می باشد که منجر به تغییر محور حرکتی زانو و بروز زانو ضربدری می شود. همچنین بیماری های التهابی مانند آرتروز یا آرتریت روماتوئید باعث آسیب به غضروف و استخوان های زانو می شوند.
در کودکان عامل اصلی زانو ضربدری چیست؟ عامل اصلی این مشکل عفونت های مفصلی یا بیماری هایی مانند بلانت دیزیز است که رشد طبیعی استخوان را مختل می کنند. لازم به ذکر است که درمان این مشکلات بسته به شدت آسیب متفاوت است و شامل دارو درمانی، فیزیوتراپی یا جراحی می باشد.
کمبود ویتامین ها و مواد معدنی
کمبود ویتامین ها مخصوصا ویتامین D و کلسیم که در اکثر انسان ها پایین است عامل زانو ضربدری هستند. کمبود این ویتامین ها به بیماری نرمی استخوان (راشیتیسم) منجر می شود و باعث ضعیف شدن ساختار استخوان ها و تغییر شکل آن ها می شود.
در این وضعیت استخوان های بلند پا به دلیل زیاد بودن وزن بدن و فشار زیادی که به آنها وارد می شود دچار انحنا می شوند و زانوها به سمت داخل منحرف می گردند. برای درمان این مشکل مصرف مکمل های ویتامین D و کلسیم توصیه می شود و همچنین قرار گرفتن در معرض نور خورشید و رژیم غذایی درست نیز فراموش نشود.
عوامل محیطی و سبک زندگی
علت اصلی در کودکان دچار به زانو ضربدری چیست؟ کودکان نشستن درست را بلد نیستند و اکثر کودکان به حالت w می نشینند همچنین پوشیدن کفش های غیر استاندارد که نمی توانند از قوس کف پا حمایت کنند و انجام فعالیت هایی که فشار زیادی بر زانوها وارد می کنند به مرور باعث زانو ضربدری می شوند.
بی تحرک بودن و عدم انجام تمرینات ورزشی نیز باعث ضعف عضلانی که از زانو حمایت می کنند می شود و در نتیجه بیماری تشدید پیدا می کند. اصلاح عادت های روزانه و انجام ورزش هایی که عضلات پا و زانو را تقویت می کنند (مانند یوگا یا شنا) به پیشگیری و درمان بیماری کمک خواهد کرد.
روش های درمان زانو ضربدری چیست؟
درمان زانو ضربدری به سن بیمار، شدت ناهنجاری و علت اصلی آن بستگی دارد و روش های درمانی این مشکل عبارتند از:
کاردرمانی در زانو ضربدری چیست؟
با توجه به قسمت زانو ضربدری چیست می توان گفت که کاردرمانی یک روش درمانی موثر برای بهبود عملکرد زانوها و کاهش اثرات زانو ضربدری می باشد. هدف از این روش تقویت عضلات اطراف زانو، ران و لگن می باشد و کمک می کند تا فشار وارده بر مفصل کاهش یابد و تراز زانو بهبود پیدا کند. از جمله تمرینات کاردرمانی جسمی که مناسب برای کودکان زانو ضربدری هستند عبارتند از:
- تمرینات تقویتی مانند کشش عضلات همسترینگ، اسکات سبک و تمرینات تعادلی برای تقویت عضلات نگهدارنده زانو استفاده می شود.
- کاردرمانگر الگوهای حرکتی صحیح را آموزش می دهد که شامل نحوه صحیح راه رفتن، ایستادن و نشستن است تا فشار بر زانوها کاهش یابد.
- انجام حرکات کششی برای افزایش انعطاف پذیری عضلات و کاهش سفتی در ناحیه زانو مؤثر است.
- از کاردرمانی برای کودکان و بزرگسالانی که ناهنجاری خفیف تا متوسط مفصلی دارند مناسب ترین گزینه است.
استفاده از زانوبند طبی
زانوبند طبی یک روش حمایتی است که می توانند اختلال زانو ضربدری را کنترل نماید. با استفاده از این ابزارها می توان مفصل زانو را ثابت نگه داشت و فشار وارده بر قسمت های خاص را کاهش داد. اما مزایای استفاده از زانو بند طبی در زانو ضربدری چیست؟
- استفاده از زانوبند درد و تورم در ناحیه زانو را کاهش می دهد خصوصا در مواردی که فعالیت های روزانه باعث تشدید علائم می شوند.
- در فعالیت های روزمره حمایت کننده هستند و با تثبیت مفصل زانو از آسیب بیشتر در هنگام راه رفتن یا ورزش جلوگیری می کنند.
- زانوبندهای اصلاحی طراحی شده اند تا تراز زانو را بهبود دهند و به کاهش انحنا کمک کنند.
استفاده از کفی طبی
شاید بپرسید فایده ساخت کفی طبی و ساخت کفش طبی با توجه به مشکل زانو ضربدری چیست؟ این کفش ها و کفی های طبی برای بهبود تراز پاها و کاهش فشار نادرست بر مفاصل زانو توصیه می گردد و خصوصا برای کسانی که به دلیل مشکل ساختاری در پا دچار زانو ضربدری شده اند کفی طبی و همچنین کفش طبی مناسب می باشند. از جمله مزایای کفی طبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- با کمک کفی های طبی مناسب پا می توان وزن بدن را به صورت یکنواخت در پاها پخش کرد و از وارد شدن فشار اضافی جلوگیری نمود.
- همچنین استفاده از کفی طبی می تواند انحراف زانو را اصلاح کند و باعث هم ترازی بهتر مفاصل شود.
- این ابزارها درد ناشی از فشار زیاد به مفصل زانو را کاهش می دهند و خستگی ناشی از راه رفتن یا ایستادن طولانی را کاهش می دهند.
- کفی های طبی به صورت سفارشی ساخته می شوند و باید به گونه ای طراحی و تولید گردند تا تاثیر درستی بر روی پا داشته باشند.
سایر روش های درمانی زانو ضربدری چیست؟
کاهش وزن در افراد چاق باعث کاهش فشار روی زانوها و پیشگیری از بدتر شدن وضعیت می شود و برای کاهش وزن بهتر است از رژیم غذایی سالم استفاده نمود و در کنار آن فعالیت بدنی منظم انجام داد.
درمان دارویی نیز برای این افراد توصیه میگردد که در صورت وجود التهاب یا درد داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (مانند ایبوپروفن) تجویز می شوند و همچنین مصرف کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان ها مفید می باشند.
در صورتی که روش های گفته شده کارساز نباشند روش جراحی پیشنهاد می شود که دو نوع جراحی برای افرادی مشکل زانو ضربدری دارند انجام می گیرد. جراحی استئوتومی برای شدید بودن مشکل می باشد و برای اصلاح محور استخوان انجام می شود. در این روش جراح بخشی از استخوان را برش داده و مجدداً به تنظیم آن می پردازد تا زاویه زانو اصلاح شود.
جراحی تعویض مفصل زانو نیز در افراد مسن که آسیب شدید مفصلی دیده اند یا آرتروز پیشرفته دارند انجام می گیرد.
در افراد مسن با آسیب شدید مفصلی یا آرتروز پیشرفته، تعویض کامل یا جزئی مفصل زانو ممکن است ضروری باشد.
عوارض عدم پیگیری زانو ضربدری چیست؟
عوارض عدم پیگیری زانو ضربدری چیست؟زانو ضربدری یک مشکل حاد است که در اثر عدم درمان به موقع و مناسب مشکلات جدی ایجاد می کند که طولانی مدتی هستند. این عوارض عبارتند از:
ناهنجاری زانو ضربدری باعث فشار زیاد و همچنین نامتوازن به مفصل زانو می شود و در نتیجه تحریک و فرسایش غضروف مفصلی را شاهد هستید. در ابتدا این مشکل فقط در زانو احساس می شود و به مرور مفاصل دیگری چون ران، لگن و مچ پا را نیز درگیر می نماید.
فشار غیرطبیعی که این مشکل بر مفصل زانو وارد می نماید باعث ساییدگی غضروف می شود که در نتیجه آرتروز زودرس اتفاق می افتد. آرتروز معمولاً با درد، التهاب و کاهش دامنه حرکتی مفصل همراه است.
همانطور که در قسمت زانو ضربدری چیست؟ گفته شد این مشکل باعث عدم تعادل می شود. به این صورت که انحراف محور زانوها خصوصا در افراد مسن راه رفتن را برای آنها دشوار می کند و در نتیجه تعادلی در راه رفتن ندارند.
زانو ضربدری وزن بدن را به صورت نامناسب پخش می کند که نتیجه آن تغییر در ساختار لگن و ستون فقرات است. این ناهنجاری های ثانویه به دردهای مزمن کمر، لگن و حتی گردن می انجامد.
به دلیل فشار غیرطبیعی بر زانوها، عضلات اطراف زانو، ران و ساق پا ضعیف تر می شوند که باعث کاهش قدرت عضلانی و خستگی زودرس در هنگام فعالیتهای روزمره می گردد.
فشار مداوم بر زانوها خطر بروز آسیب های جدی تری مانند پارگی رباط صلیبی یا مینیسک را افزایش می دهد.
در کودکان عدم درمان زانو ضربدری بر رشد طبیعی استخوان ها تأثیر منفی می گذارد و شکل بدی به پاها می دهد.
درد مزمن، کاهش تحرک و محدودیت در انجام فعالیت های روزمره، از تاثیرات بلند مدت زانو ضربدری هستند که بر کیفیت زندگی شخص و فعالیت های اجتماعی او تاثیر می گذارد.
کلینیک طراوت و درمان زانو درد ضربدری
حال که به انتهای مقاله رسیدیم باید ببینیم کلینیک مناسب برای درمان زانو ضربدری چیست؟ همانطور که گفته شد برای درمان ناهنجاری زانو ضربدری احتیاج است که به کاردرمانگر و فیزیوتراپ مراجعه نمایید. در مرکز تخصصی توانبخشی کودکان و بزرگسالان طراوات تهرانسر به درمان این ناهنجاری با روش های مناسب می پردازند و در صورت لزوم و احتیاج به ابزارهای کمکی به ساخت زانو بند طبی، کفی طبی و … با اسکن سه بعدی پا می پردازند.
در این کلینیک در کنار درمان های گفته شده به گفتار درمانی بلع، زبان و … می پردازند همچنین درمان با نوروفیدبک، روانشناسی و … نیز در این مرکز انجام می گیرد. امیدواریم از این مقاله که در مورد زانو ضربدری چیست؟ توانسته باشید اطلاعات زیادی کسب کنید.