با وجود افزایش نگرانی ها درباره اختلالات حسی در کودکان، آیا واقعاً می توان از بازی ها به عنوان یک ابزار مؤثر برای درمان این اختلالات استفاده کرد؟ این سوال چالش برانگیز توجه بسیاری از متخصصان و والدین را به خود جلب کرده است. درمان اختلالات حسی از طریق بازی می تواند به کودکان کمک کند تا این مشکل را راحت تر و بهتر درمان کنند. در این مقاله به بهترین روش ها برای بهبود مهارت های حسی کودکان و بررسی روش هایی خواهیم پرداخت که از طریق آن ها می توان کودکان را در محیطی خوشایند و سرگرم کننده به تقویت و بهبود مهارت های حسی دعوت کرد. این روش ها نه تنها کودک را به بازی و فعالیت فیزیکی ترغیب می کنند، بلکه فرصتی فراهم می سازند تا در فرآیند بازی، نقاط ضعف حسی خود را کشف کرده و به مرور زمان بهبود بخشند.
درمان اختلالات حسی از طریق بازی
بازی ها می توانند ابزاری مؤثر برای درمان اختلالات حسی در کودکان باشند، زیرا این فعالیت ها به طور طبیعی و جذاب کودکان را درگیر می کنند و آن ها را تشویق می کنند تا مهارت های حسی خود را تقویت کنند. از طریق بازی ها، کودکان می توانند در محیطی ایمن و سرگرم کننده با محرک های مختلف حسی مواجه شوند و توانایی های خود را در پردازش و واکنش به این محرک ها را بهبود بخشند. برای مثال، بازی هایی که نیاز به لمس مواد مختلف دارند، می توانند به تقویت حس لامسه کمک کنند، در حالی که بازی های حرکتی می توانند تعادل و هماهنگی بدنی را بهبود بخشند.
علاوه بر این، درمان اختلالات حسی توسط متخصص کاردرمانی حسی از طریق بازی می تواند به کودکان کمک کند تا مهارت های اجتماعی و عاطفی خود را نیز توسعه دهند. بازی های گروهی و تعاملی کودکان را تشویق می کنند تا با دیگران همکاری کنند، نوبت گیری را یاد بگیرند و تعاملات اجتماعی مثبتی برقرار کنند. این تجربه ها نه تنها به بهبود مهارت های حسی کمک می کنند، بلکه اعتماد به نفس و توانمندی های اجتماعی کودکان را نیز تقویت می کنند. بدین ترتیب، بازی ها می توانند نقش مهمی در توانمندسازی کودکان و بهبود کیفیت زندگی آن ها داشته باشند.
همچنین اختلال یادگیری ریاضی از دیگر مواردی است که میتوان آن را با بازی درمانی درمان کرد.
اختلالات حسی در کودکان: شناسایی علائم و نیاز به درمان
اختلالات حسی در کودکان می توانند به مشکلات متعددی در تجربه و واکنش به محیط اطراف منجر شوند. کودکان امکان دارد با اختلالات حسی در پردازش اطلاعاتی که از طریق حواس پنج گانه دریافت می کنند، دچار مشکل شوند. این مشکلات می توانند از اختلالات توجه و تمرکز گرفته تا مشکلات حرکتی و تعادلی متغیر باشند. شناسایی علائم این اختلالات در اوایل دوران کودکی و تأمین نیازهای درمانی مناسب می تواند به بهبود کیفیت زندگی کودکان و توانمند سازی آن ها در مواجهه با محیط کمک کند. توجه به این موضوع و اقدام به موقع می تواند تأثیرات بلند مدت بر رشد و توسعه کودکان داشته باشد. پس بهتر است قبل از درمان اختلالات حسی از طریق بازی به این موضوع پی ببریم که علائم این نوع اختلال چیست و چه زمانی باید برای درمان اختلال حسی اقدام کرد؟
بررسی اختلالات حسی رایج در کودکان
اختلالات حسی در کودکان می تواند به عنوان اختلالات پردازش حسی شناخته شوند که می تواند به دلیل اختلالات مرتبط با مغز و سیستم حسی رخ دهند. این اختلالات می تواند باعث افزایش یا کاهش حساسیت به ورودی های حسی مانند نور، صدا و لمس شود. کودکان با اختلالات حسی امکان دارد از ورودی های حسی که از حد معمول بیشتر هستند، فرار کنند یا به جستجوی تحریکات حسی بیشتر در محیط های کم تحریکی بروند.
اینجا چند نمونه از اختلالات حسی رایج در کودکان را که نیاز به درمان اختلالات حسی از طریق بازی دارند نام خواهیم برد:
- اختلال پردازش حسی (SPD)
- اوتیسم (Autism Spectrum Disorder)
- اختلال نقص توجه و بیش فعالی
- اختلال یکپارچگی حسی
علائم اختلالات حسی در رفتار کودک
اختلالات حسی می توانند در رفتار کودکان علائم مختلفی ایجاد کنند که می تواند به راحتی قابل تشخیص نباشند. در اینجا برخی از علائم رایج که می توانند نشانه های اختلالات حسی باشند و نیاز به درمان اختلالات حسی از طریق بازی دارند را نام می ببریم:
- کودک به شدت از صداهای بلند یا نورهای شدید می ترسد.
- امکان دارد بافت های خاصی از لباس ها یا غذاها را تحمل نکند.
- کودک به صداها یا لمس های معمولی واکنش نشان ندهند.
- کودک در انجام وظایف حرکتی دقیق مانند بستن دکمه ها یا استفاده از قاشق و چنگال مشکل داشته باشد.
- در حفظ تعادل یا هماهنگی حرکات خود دچار مشکل می شود.
- واکنش های افراطی به تغییرات کوچک در محیط یا برنامه ها.
- به سختی بتوانند احساسات خود را کنترل کنند و به راحتی تحریک پذیر باشند.
- دشواری در تمرکز بر روی وظایف یا بازی ها.
- کودک به طور مداوم بی قرار است یا توجه کافی ندارد.
- تمایل به لمس مداوم اشیاء یا افراد.
- به طور مکرر رفتارهای خطرناکی انجام می دهد که به دنبال تحریکات حسی هستند.
چرا درمان اختلالات حسی برای رشد کودک ضروری است؟
در ادامه درمان اختلالات حسی از طریق بازی باید بگوییم که به طور کلی درمان اختلالات حسی ضروری است زیرا این اختلالات می توانند تاثیرات چشم گیری بر زندگی روزمره و توانایی های آموزشی و اجتماعی آن ها بگذارند. کودکان با اختلالات حسی امکان دارد در پردازش اطلاعات محیطی دچار مشکل شوند و این می تواند به مشکلاتی در تمرکز، یادگیری و تعامل با دیگران منجر شود. با مداخلات مناسب، می توان این مشکلات را کاهش داد و به کودکان کمک کرد تا بهتر با محیط اطراف خود کنار بیایند.
علاوه بر این، درمان اختلالات حسی می تواند به بهبود رفتارهای اجتماعی کودکان کمک کند. کودکان با این اختلالات امکان دارد در تعاملات اجتماعی خود مشکلاتی مانند واکنش های نامناسب به تماس های فیزیکی یا صداهای بلند را تجربه کنند. با درمان مناسب همچون درمان اختلالات حسی از طریق بازی این کودکان می توانند مهارت های اجتماعی خود را تقویت کرده و راحت تر با دیگران تعامل کنند. این امر نه تنها به بهبود کیفیت زندگی خود کودک کمک می‌کند، بلکه تاثیرات مثبتی بر روابط خانوادگی و دوستانه او نیز دارد.
چگونه بازی می تواند به درمان اختلالات حسی کمک کند؟
بازی ها ابزارهای قدرتمندی برای کمک به کودکان در مدیریت و درمان اختلالات حسی هستند. این روش ها به دلیل ماهیت سرگرم کننده و تعامل برانگیز خود، کودکان را به مشارکت فعال تشویق می کنند و در نتیجه بهبود مهارت های حسی آن ها را ممکن می سازند.
اولین راهی که بازی ها می توانند کمک کنند، از طریق ایجاد فرصت های متعدد برای تحریک حواس مختلف است. به عنوان مثال، بازی هایی که نیاز به لمس مواد مختلف دارند، می توانند حس لامسه را تقویت کنند. بازی با خمیر یا ماسه به کودکان کمک می کند تا بافت ها و شکل های مختلف را تجربه کنند و بدین ترتیب حس لامسه خود را تقویت کنند.
دومین راه درمان اختلالات حسی از طریق بازی تقویت مهارت های حرکتی و تعادلی از طریق بازی های فیزیکی است. بازی هایی مانند پرش از موانع یا راه رفتن روی تخته تعادل می توانند به بهبود تعادل و هماهنگی حرکات کودکان کمک کنند. این فعالیت ها نه تنها حس تعادل را تقویت می کنند، بلکه باعث افزایش اعتماد به نفس کودکان در کنترل حرکات بدنشان می شوند.
انواع بازی هایی که به درمان اختلالات حسی کمک می کنند
اختلالات حسی می توانند زندگی روزمره کودکان را به شدت تحت تاثیر قرار دهند و توانایی آن ها در تعامل با محیط اطرافشان را محدود کنند. این اختلالات می توانند به مشکلاتی در تمرکز، تعادل، حرکتی و حتی اجتماعی منجر شوند. اما یکی از روش های موثر و جذاب برای کمک به کودکان در مدیریت و بهبود این مشکلات، استفاده از بازی هاست. درمان اختلالات حسی از طریق بازی می تواند بهترین روش ها برای بهبود مهارت های حسی کودکان به همراه داشته باشد.
درمان اختلالات حسی از طریق بازی به کودکان اجازه می دهد در محیطی امن و سرگرم کننده، مهارت های حسی خود را تقویت کنند و بهبود بخشند.
بازی های تعادلی:
بازی های تعادلی مانند راه رفتن روی طناب یا تخته تعادل می توانند به بهبود حس تعادل و هماهنگی کودکان کمک کنند. این بازی ها کودکان را تشویق می کنند تا بدن خود را در موقعیت های مختلف کنترل کنند و هماهنگی بین حرکات بدن و واکنش های حسی خود را تقویت کنند. علاوه بر این، این نوع بازی ها به کودکان اعتماد به نفس بیشتری می دهند تا بتوانند با چالش های روزمره بهتر مقابله کنند.
تخته تعادل یک ابزار عالی برای این منظور است. کودکان می توانند با تلاش برای حفظ تعادل روی این تخته، حس تعادل خود را تقویت کنند. این فعالیت نه تنها سرگرم کننده است بلکه به مرور زمان باعث افزایش توانایی کودکان در کنترل حرکات بدن می شود.
بازی های حرکتی:
درمان اختلالات حسی از طریق بازی هایی که نیاز به حرکت دارند، مانند لی لی کردن یا پرش از موانع، می توانند به بهبود مهارت های حرکتی کودکان کمک کنند. این بازی ها به کودکان اجازه می دهند تا در محیطی پویا و پرجنب و جوش، مهارت های حرکتی خود را تقویت کنند و هماهنگی بین ذهن و بدن خود را بهبود بخشند.
پرش از موانع یکی از این بازی هاست که کودکان را به حرکت وادار می کند و همزمان چالش های جدیدی برای آن ها ایجاد می کند. این بازی می تواند به بهبود قدرت عضلات، تعادل و سرعت واکنش کودکان کمک کند.
بازی های حسی:
بازی هایی که حواس مختلف را درگیر می کنند، مانند بازی با ماسه یا آبرنگ، می توانند به بهبود توانایی کودکان در پردازش اطلاعات حسی کمک کنند. این بازی ها به کودکان اجازه می دهند تا با لمس، بو، رنگ و سایر حس ها بازی کنند و بدین ترتیب، مغز آن ها را برای پردازش بهتر اطلاعات حسی تقویت کنند.
مثلاً بازی با ماسه، می تواند حس لامسه کودکان را تقویت کند و به آن ها کمک کند تا بافت ها و سطوح مختلف را تشخیص دهند. بازی با آبرنگ نیز می تواند حس بینایی و خلاقیت کودکان را تقویت کند و به آن ها اجازه دهد تا با رنگ ها و اشکال مختلف آزمایش کنند.
بازی های خلاقانه:
از دیگر درمان اختلالات حسی از طریق بازی می توان به بازی های خلاقانه اشاره نمود. بازی هایی که بر خلاقیت تاکید دارند، مانند نقاشی یا ساختن مدل های سه بعدی با خمیر بازی، می توانند به کودکان کمک کنند تا مهارت های حرکتی دقیق و هماهنگی دست و چشم خود را تقویت کنند. این بازی ها به کودکان اجازه می دهند تا دنیای درونی خود را از طریق هنر بیان کنند و همچنین بافت ها و شکل های مختلف را کشف کنند.
نقاشی با انگشتان یک فعالیت بسیار سرگرم کننده است که می تواند به تقویت حس بینایی و لامسه کودکان کمک کند. این فعالیت علاوه بر تقویت خلاقیت، به کودکان اجازه می دهد تا هماهنگی بین دست و چشم خود را تقویت کرده و کنجکاوی طبیعی خود را تحریک کنند. استفاده از خمیر بازی نیز می تواند به کودکان کمک کند تا عضلات دست های خود را تقویت کنند و توانایی های حرکتی دقیق خود را بهبود بخشند.
بازی های موسیقیایی:
بازی هایی که با صدا و موسیقی سروکار دارند، مانند نواختن آلات موسیقی یا شنیدن صداهای مختلف، هم جزو درمان اختلالات حسی از طریق بازی باشند. این بازی ها می توانند به بهبود مهارت های شنیداری و توجه کودکان کمک کنند. این بازی ها کودکان را تشویق می کنند تا به دقت به صداهای مختلف گوش دهند و تفاوت های ظریف بین آن ها را تشخیص دهند.
نواختن آلات موسیقی ساده مانند طبل های کوچک یا زنگوله ها می تواند به کودکان کمک کند تا حس شنیداری خود را تقویت کرده و ریتم و هماهنگی را یاد بگیرند. شنیدن و تشخیص صداهای مختلف نیز می تواند به کودکان کمک کند تا تمرکز و توجه خود را بهبود بخشند و توانایی پردازش اطلاعات شنیداری را تقویت کنند.
بازی های اجتماعی:
بازی هایی که نیاز به همکاری و تعامل با دیگران دارند، مانند بازی های گروهی یا نقش بازی، می توانند به کودکان کمک کنند تا مهارت های اجتماعی خود را بهبود بخشند. این بازی ها به کودکان اجازه می دهند تا تعاملات اجتماعی را تمرین کنند و مفاهیم مختلفی مانند نوبت گیری، همکاری و همدلی را بیاموزند.
مثلاً نقش بازی، به کودکان کمک می کند تا از تخیل خود استفاده کرده و نقش های مختلف را تجربه کنند. این بازی ها علاوه بر افزایش خلاقیت، به کودکان کمک می کنند تا مهارت های اجتماعی خود را تقویت کرده و با احساسات دیگران آشنا شوند. بازی های گروهی نیز می توانند به کودکان کمک کنند تا یاد بگیرند چگونه به دیگران احترام بگذارند و در یک تیم کار کنند.
مرکز بازی درمانی کودکان در تهرانسر
بهره گیری از بهترین روش های علمی و تجربه های عملی، به درمان اختلالات حسی از طریق بازی می پردازد. در کلینیک طراوت، کودکان در محیطی امن و شاداب به فعالیت های بازی درمانی مشغول می شوند که هدف آن ها تقویت مهارت های حسی و حرکتی است. مرکز کاردرمانی کودکان در تهرانسر با استفاده از روش ها و تجهیزات پیشرفته و به روز، به ارائه خدمات درمانی با کیفیت می پردازد.
در کلینیک توانبخشی طراوت در غرب تهران، برنامه های درمان اختلالات حسی از طریق بازی به گونه ای طراحی شده اند که بتوانند به نیازهای خاص هر کودک پاسخ دهند. درمان اختلالات حسی از طریق بازی در این مرکز شامل فعالیت هایی مانند بازی های حرکتی، تعادلی و خلاقانه است که به کودکان کمک می کند تا توانمندی های حسی خود را بهبود بخشند. این رویکرد نوین به بازی درمانی نه تنها موجب بهبود مهارت های حسی کودکان می شود، بلکه به افزایش اعتماد به نفس و تعاملات اجتماعی آن ها نیز کمک می کند.
بدون دیدگاه