روانشناسی رنگ کودک به مطالعه رنگ ها و ارتباط آن ها با رفتار کودکان گفته می شود. هدف از این مطالعات نحوه تاثیر رنگ بر عملکردها و احساسات کودکان است. روانشناسی رنگ همچنین به نحوه تاثیر رنگ بر تصمیمات روزمره می پردازد. اما کودکان چه رنگ هایی را دوست دارند؟ کودکان دنیای اطراف خود را از طریق چشمان می بینند و رنگ ها برایشان بسیار جذاب است. هیچکس به اندازه بچه ها از رنگ ها لذت نمی برند. رنگ ها می توانند بچه ها را به خود جذب کنند. بنابراین، اگر این اصل را در نظر بگیریم، پی می بریم که رنگ ها ابزارهای اصلی و کلیدی برای یادگیری و رشد کودکان هستند. رنگ ها این قدرت را دارند که بر مغز کودک تاثیر گذاشته، حواس او را پرت یا متمرکز کنند. در این مقاله به روانشناسی رنگ ها در کودکان می پردازیم و متوجه می شویم که کودکان چه رنگ هایی را دوست دارند. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر بدانیم.
روانشناسی رنگ چیست و چرا برای کودکان اهمیت دارد؟
شاید همه ندانند که رنگ ها دارای انرژی هستند و بر تمام عملکردهای بدن، احساسات و ذهن هم تاثیر می گذارند. در مطالعات مشخص شده است که رنگ ها برای رشد مغز و همچنین برای بهره وری و یادگیری هم مفید هستند. داشتن اطلاعاتی پیرامون روانشناسی رنگ کودک برای والدین می تواند بسیار مفید باشد. چون رنگ ها اثراتی مانند آرامش بخش بودن، الهام بخش بودن، هیجان انگیز شدن، ایجاد عصبانیت، مضطرب شدن و ایجاد آرامش از خود به جای می گذارند. بدیهی است که انعکاس این اثرات در کودکان بیشتر مشاهده می شود. به معنای دیگر، کودکان می توانند به رنگ ها حساس تر باشند.
روانشناسی رنگ در کودکان بر رفتار و شخصیت آن ها تاثیر زیادی دارد و بر نحوه یادگیری کودک هم تاثیرات زیادی می گذارد و به همین دلیل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این واقعیت که کودکان از رنگ های زنده و پرانرژی در محیط اطراف خود لذت می برند بر کسی پوشیده نیست. به همین جهت هم روان شناسی رنگ ها می توانند اطلاعات مفیدی در خصوص ذهنیت کودک به ما بدهند. در روانشناسی کودکان بر اساس رنگ هایی که کودکان برای نقاشی ها، لباس ها و واکنش هایی که به رنگ های پیرامون خود نشان می دهند به حقایق جالبی درباره کودکان می رسند.
به این ترتیب روانشناسی رنگ ها به والدین و مراقبین توصیه می کند که در هنگام انتخاب رنگ هایی که کودک با آن ها سروکار دارد، بیشتر دقت کرده و آن هایی انتخاب شوند که از بینایی کودک محافظت کنند. با انتخاب رنگ مناسب می توان محیط مناسبی برای کودک فراهم کرد، از سلامت جسمی و روحی او محافظت کرده تا فضایی ایجاد شود که احساسات خوبی به کودک القاء شود. به عنوان مثال رنگ اطاق کودکان می تواند بر روان کودکان اثر بگذارد. یعنی اگر یک کودک پرشور و پر انرژی را در محیطی با رنگ قرمز قرار دهیم، احساساتش با شدت بیشتری بروز کرده و تحرک او در کل روز بیشتر می شود. پس بهتر است اشیای مورد استفاده کودکان پر انرژی و ناآرام، کودکان کم توجه و تمرکز از رنگ های آبی، بنفش یا سبز که به کودک آرامش بیشتری می دهند انتخاب شوند.
رنگ ها و یادگیری: چگونه رنگ ها می توانند به بهبود تمرکز و خلاقیت کمک کنند؟
طبق مطالعاتی که انجام شده است، رنگ هایی خاص می توانند بر عملکرد انسان تاثیر بگذارند. به عنوان مثال یک مطالعه نشان داد که رنگ قرمز قبل از امتحان می تواند به عملکرد افراد در آزمون لطمه بزند. در حالی که رنگ قرمز اغلب هیجان انگیز یا تهدید کننده شناخته می شود. ناگفته نماند که مطالعات قبلی در مورد تاثیر رنگ قرمز تا حدودی بی نتیجه بوده است. آزمایش اخیر نشان داد که عملکرد دانش آموزان در معرض رنگ قرمز، منفی است. همچنین در آزمایشی در همین مطالعه، قبل از شرکت در آزمون به ۷۱ دانش آموز شماره هایی با رنگ های سبز، سیاه و قرمز نشان دادند. نتایج نشان داد که دانش آموزنی که رنگ قرمز را قبل از آزمون دیده بودند، حدود ۲۰ درصد کمتر از افراد با شماره های سبز و مشکی امتیاز به دست آورده بودند.
از مهم ترین نشانه های تاثیرات رنگ ها که در روانشناسی رنگ کودک به آن توجه می شود، رفتارهای کودک در زمانی است که در معرض رنگ مورد علاقه اش قرار می گیرد. در این حالت توجه و تمرکز بیشتری دارد، خلق و خوی بهتری دارد و حتی میزان یادگیری موضوعات برای او آسان تر و خلاقیت بیشتری هم دارد. اگر محیط اطراف کودک با رنگ های تیره و خنثی پوشیده شده باشد، میزان تحرک و فعالیت کودک هم به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا می کند. بر طبق اصول روانشناسی رنگ ها در کودکان، آن دسته از رنگ هایی که به یادگیری و تمرکز کودک شما کمک می کند و اثرات مثبتی بر نحوه یادگیری از خود به جای می گذارد، بر اساس ژن و شخصیت هر کودک متفاوت است. البته برخی از رنگ ها تاثیرات بیشتری بر روی روند یادگیری کودکان دارند. مهم ترین آن ها این سه رنگ هستند: زرد، سبز و آبی!
تاثیر رنگ های مختلف بر احساسات و رفتار کودکان
همان طور که رنگ بر محیط، کوچکی، اندازه، سردی یا گرمی یک فضا می تواند تاثیر بگذارد، بر احساسات، روحیه و رفتارهای ما هم می تواند تاثیر بگذارد. رنگ ها هم یکی از ابزارهای مهم هستند که کودکان می توانند احساسات و افکار خود را با استفاده از آن ها بیان کنند. البته که تاثیری که کودک از محیط اطرافش می گیرد غیر قابل انکار است. در این میان جلوه های بصری، اهمیت بیشتر و تاثیرگذاری بیشتری بر خلق و خوی کودک دارند. یکی از همین جلوه های بصری که اصلی ترین تاثیر را بر رفتار کودک دارد، رنگ ها هستند. بر اساس اصول مربوط به روانشناسی رنگ کودک استفاده و گنجاندن رنگ های مختلف در روند یادگیری و رشد کودک و درک موضوعات جدید و بیان احساسات و افکارش بسیار موثر است.
بی شک، کودک در مقابل روانشناسی رنگ های مختلف از خود احساسات مختلفی بروز می دهد و حتی به رفتارهایش جهت داده می شود. درنتیجه بر طبق اصول روانشناسی رنگ ها و تاثیرات آن بر کودکان، والدین و معلمان هم بایستی به صورت عاقلانه از رنگ ها در محیط های آموزشی و در خانه از آن استفاده کنند. البته فراموش نکنید که ادراک رنگ ها تا حدودی ذهنی هستند. همچنین می دانید که برخی رنگ ها معنای جهانی دارند. مثلاً طیف رنگ های قرمز، گرم شناخته می شوند و شامل نارنجی، زرد و قرمز هستند. این رنگ ها از راحتی تا گرما، خشم و خصومت را تحریک می کنند. از طرف دیگر، رنگ های طیف آبی هم رنگ های سرد شناخته می شوند و شامل آبی، سبز و بنفش هستند. این رنگ ها هم به عنوان آرام بودن شناخته می شوند. اما گاهی القاء کننده احساس غم یا بی تفاوتی هستند. پس دانش روانشناسی رنگ کودک به شناخت ویژگی رنگ ها توجه بیشتری می کند.
تا اینجا به معنای کلی روانشناسی رنگ ها اشاره کردیم. اما در قسمت بعدی می خواهیم به این که هر رنگ چه معنایی در روانشناسی کودکان دارد به صورت مجزا بپردازیم. اگر از تاثیر رنگ ها بر روی احساسات و عملکرد اطلاعات جامع تری داشته باشید، انتخاب آگاهانه رنگ ها امکان خواهد داشت.
روانشناسی رنگ قرمز در کودکان
روانشناسی رنگ کودک | قرمز
می توان گفت که قرمز یکی از تاثیرگذارترین رنگ ها شناخته می شود. قرمز هشداردهنده قوی است و فعالیت بینایی و عملکرد سیستم عصبی خودمختار را تحریک می کند. تاثیر رنگ قرمز نسبت به رنگ آبی طبق مطالعات عملی به اثبات رسیده است. قرمز توجه ها را به خود جلب می کند و اگر در کنار دیگر رنگ ها قرار بگیرد، تاثیرگذاری آن ها را کاهش می دهد. اگر رنگ قرمز تحت تاثیر رنگ سفید قرار بگیرد، صورتی می شود که رنگ ملایم تر و آرام تری است. طول موج بالای این رنگ به آن قدرتی می دهد که تاثیرگذاری زیادی بر روان افراد دارد. در نتیجه قرار گرفتن در معرض نور قرمز، باعث بیان شدیدتر احساسات و تندخویی کودک می شود. در روانشناسی رنگ کودک توصیه می شود که از رنگ قرمز به عنوان رنگ اصلی محیط بازی کودک استفاده نکنید. بلکه از این رنگ به عنوان مکمل در کنار رنگ های آبی، بژ و قهوه ای استفاده کنید. استفاده از رنگ قرمز بر تمرکز در مطالعه، بیان احساسات و جواب کودک تاثیر می گذارد. کودکانی که در اطاق هایی با رنگ قرمز قرار می گیرند، ممکن است احساس پرخاشگری و عصبانیت کنند.
روانشناسی رنگ کودک | زرد
بانشاط ترین و شادترین رنگ، زرد است. این رنگ نشان دهنده خرد و نیکی است و گرما، شادی، الهام و نشاط را هم زیاد می کند. به اندازه قرمز خشن نیست. زرد یک خنثی است که با تمایل به گرم بودن می تواند خاصیت طراوت بخشی داشته باشد. در نمادها، رنگ زرد نشان دهنده روشنگری ذهنی و معنوی، ارتباطات و نور روز است. این رنگ برای استفاده در محیط و اشیای کودکان مناسب است چرا که بر حافظه، توجه و انگیزه تاثیر مثبت می گذارد. توجه داشته باشید که اگر بیش از حد از این رنگ استفاده شود، می تواند عصبانیت و تنش ایجاد کند. در مطالعاتی نشان داده شده است که رنگ زرد می تواند موجب گریه بیشتر در نوزادان شود. با استفاده از رنگ های زرد ترکیب شده با سبز و آبی در محیط کودکان می توان محیطی آرام تر برای آن ها ایجاد کرد.
روانشناسی رنگ کودک | آبی
آبی از همه نظر متضاد قرمز است! قرمز مات و خشک است و آبی شفاف و مرطوب است. از نظر روانشناسی رنگ ها، طبیعت آرامش بخش و در عین حال سرد آبی، نقطه مقابل هیجان و گرمای قرمز است. بر خلاف رنگ قرمز، آبی می تواند دمای بدن، ضربان قلب، فشار خون و اشتها را کاهش دهد. آبی آسمان و اقیانوس به همه احساس وسعت، آزاد بودن و راحتی را القاء می کند. رنگ های آبی تیره با اضافه شدن مشکی می تواند موقعیت های مالیخولیایی و افسردگی را ایجاد کند. در روانشناسی رنگ کودک توصیه می شود رنگ آبی با تناژ روشن تر به طور گسترده در محیط کودکان استفاده شود. آبی برای کودکان پرتحرک بسیار مناسب است چرا که خاصیت آرام بخشی دارد.
روانشناسی رنگ کودک | سبز
رنگ سبز را نشان سلامتی می دانند. روانشناسان تاثیر آرامش بخشی آبی بر سیستم عصبی را تایید کرده اند. این رنگ آرامش و سکوت به همراه دارد. سبز آرام بخش ترین رنگ است چراکه عدسی چشم، سبز را بالای شبکیه متمرکز می کند. رنگ زردی که در آبی وجود دارد آن را با طراوت تر می کند و رنگ آبی موجود در آن، سنگینی و آرامی به سبز می بخشد. سبز روشن می تواند فشار را کاهش دهد. وقتی به صورت نمادین به سبز می نگریم، آن را می توان در اطراف نوزاد، کودک و نوجوان مشاهده کرد. هنگامی که از رنگ سبز در محیط کودک استفاده می شود، کودک می تواند راحت تر و آرم تر بخوابد. از رنگ سبز در اطاق نوجوانان برای موفقیت بیشتر در جامعه می توان استفاده کرد. اگر نیاز به انرژی بیشتر داشته باشید، رنگ سبزی که زرد بیشتری دارد استفاده کنید و اگر نیاز به آرامش دارید ،از رنگ سبز با آبی بیشتر استفاده کنید.
روانشناسی رنگ کودک | نارنجی
اگر نارنجی را با قرمز مقایسه کنیم، نارنجی نرم تر و آرام تر است و با داشتن انرژی زرد، نمادی از معاشرت، برون گرایی و شادی است. این رنگ برای مقابله با خستگی عالی است. اشتها آوری و تحرک و همچنین انعکاس گرما دارد که کمک می کند صبح زودتر بیدار شوید. این رنگ برای کودکان دورنگرا با مشکلات اجتماعی بسیار عالی است. همچنین این رنگ نمادی از اعتماد به نفس، استقلال و کمی رقابت است. پس اگر در خانه اطاق بازی کودک هم وجود دارد و فرزندانتان در آنجا با دوستانشان وقت می گذرانند و بازی می کنند، روانشنناسی رنگ کودک می گوید که می توانید از رنگ های نارنجی برای طراحی اطاق استفاده کنید.
روانشناسی رنگ کودک | بنفش
ترکیب قرمز و آبی که مخالف یکدیگر هستند به رنگ بنفش منتهی می شود. گرچه این رنگ خنثی است و حاوی ظراوت و غنا در طیف های مختلف است اما می تواند گاهی آزاردهنده باشد. بنفش خلاقیت مغز کودک را تحریک می کند. خاصیت تسکین دهنده دارد و برای کودکان مناسب است. در اطراف نوجوانان هم می توانید از این رنگ استفاده کنید. کودکانی که پیش دبستانی هستند و باید فعالیت هایی انجام بدهند که نیاز به خلاقیت دارند یا کمک به مهارت های تحصیلی دارند، رنگ بنفش برایشان خوب است. این رنگ به آرامش جسمی و روحی کودک کمک می کند. همچنین رنگ بنفش و مشتقات آن برای اطاق کودکان پرتحرک مناسب است. اگر این رنگ را دیگر رنگ ها ترکیب نکنید یا از این رنگ بیش از اندازه در فضا استفاده کنید، موجب دلهره و افسردگی می شود.
روانشناسی رنگ کودک | صورتی
می رسیم به رنگ صورتی که ترکیبی از قرمز و سفید است و از نظر جسمی تاثیر مثبت بر ما دارد. گرم و آرامش بخش است. قرمز تنها رنگی است که رنگ روشن آن نام جداگانه ای به نام صورتی دارد. به عنوان مثال، ما سبز روشن یا سبز تیره داریم. در روانشناسی رنگ کودک، صورتی رنگی قوی و نشان دهنده زایندگی، زنانگی و تداوم گونه است. در صورتی که از این رنگ زیاد استفاده کنید می تواند طاقت فرسا و خسته کننده شود. برای کودکان ترسو و گوشه گیر، رنگ صورتی برای اطاق مناسب نیست. چون این رنگ می تواند درون گرایی را بیشتر کند و پر انرژی و شجاعت بخش هم نیست. برای کودکان فعال و پر انرژی از صورتی با درصد کمتر قرمز استفاده کنید. در روان شناسی، صورتی را موجب رویا پرداز شدن کودکان می دانند.
روانشناسی رنگ کودک | قهوه ای
مخلوط رنگ های قرمز، زرد و مشکی به قهوه ای می انجامد. به اندازه مشکی عمیق اما کمی گرم تر و نرم تر است. این گرما به دلیل وجود رنگ قرمز و زرد است. این رنگ به جهان و طبیعت اشاره دارد و قابل اعتماد، گرم ،مثبت و قوی است. به راحتی می توان در اطاق نوجوانان از آن استفاده کرد. برای ایجاد احساس مسئولیت و محافظت برای نوجوانان البته نه به عنوان رنگ اصلی خوب است. قهوه ای بر روابط خانوادگی و دوستانه در میان نوجوانان تاثیر مثبتی دارد. همچنین آرامش بخش است و بی قراری نوجوانان را کاهش می دهد تا واقع گراتر باشند. در کنار رنگ زرد می توانید برای رسیدن به موفقیت در تحصیل و آرامش در فضای اطراف کودک از این رنگ استفاده کنید. این رنگ باعث ایجاد احساس اعتماد به نفس می شود. گرچه تاثیر روانشناسی رنگ در کودک بسیار بیشتر از چیزی است که در اینجا بیان کردیم، باید بدانید که نقاشی ها و رنگ هایی که کودکان در رنگ آمیزی استفاده می کنند هم تا حد زیادی بیانگر احساسات لحظه ای آن هاست.
سخن آخر
در مطالعاتی که انجام شده است به فواید رنگ ها در رشد مغز، یادگیری، خلاقیت، بهره وری و بیان افکار و احساسات اشاره شده است. کودکان نسبت به بعضی رنگ ها علاقه و حساسیت بیشتری دارند. با مشاهده نحوه این ارتباطات می توان به نکات بسیار جالب و آموزنده ای دست یافت. روانشناسی رنگ کودک می تواند جزئیات سرگرم کننده و مهمی را از کودکان به ما نشان دهد که در روند تکامل، استقلال و اعتماد به نفس آن ها نقش دارند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص رفتار شناسی و روانشناسی کودک و مشاوره با درمانگران متخصص مرکز توانبخشی در تهرانسر، از طریق شماره های درج شده در وب سایت اقدام نمایید.
بدون دیدگاه