روانشناسی کودک طلاق : راهکارهایی برای کاهش تاثیرات منفی طلاق بر کودکان

روانشناسی کودک طلاق به معنای حمایت از فرزندان و البته آموزش والدین در هنگام طلاق است. کمک به کودکان برای درک، مواجهه و مقابله با وضعیتشان یک هدف مهم در مشاوره های کودکان طلاق است. اختصاص و گذراندن وقت با کودکانی که والدین آن ها در حال طلاق هستند، به مشاور و روان شناس اجازه می دهد تا کودک را به درک موقعیت موجود قادر سازد. او همچنین اطمینان حاصل می کند که نیازهای وی مورد توجه قرار گرفته و البته والدین کودکان نیز در این وضعیت درک می شوند.

برای کودکان بسیار دشوار است تا احساسات زیادی را که توسط طلاق و جدایی به وجود می آید را درک کنند. می دانید که کودکان معمولاً کمتر احساسات خود را بیان می کنند. مشاوران و روانشناسان کودکان طلاق در زمان آسیب پذیری این کودکان می توانند چشم انداز، اطمینان و حتی تفسیری منطقی تر از جدایی را برای کمک به این افراد ارائه دهند.

طلاق چه تاثیری بر کودکان می گذارد؟

واکنش فرزندان به طلاق والدین می تواند بر اساس سن آن ها یعنی قبل از بلوغ و پس از بلوغ تا حدودی متفاوت باشد. این تفاوت ها را می توانیم این گونه خلاصه کنیم که طلاق می تواند وابستگی کودک به والدین را در فرزندان زیر ۹ سال و از طرفی استقلال خواهی را در فرزندان نوجوان تشدید کند. توجه داشته باشید که در کودکان زیر ۹ سال ما معمولاً رفتارهای خردسالانه مانند نیاز به کمک و همراهی در خوابیدن، لباس پوشیدن و …. را هنوز می توانیم در کودکان ببینیم. اما برعکس، فرزندان بزرگ تر  از والدین خود بیشتر فاصله می گیرند و رفتارهای مستقلانه از خود نشان می دهند.

به این ترتیب، پس از سپری شدن زمانی کوتاه، اکثر بچه ها این توانایی را دارند که به جریان زندگی برگردند و آرامش خود را بازیابند. این بچه ها به تغییراتی که در زندگی پیش آمده عادت می کنند و دوباره می توانند مثل قبل زندگی روزمره خود را ادامه دهند. اما در این میان به نظر می رسد که برخی از کودکان هرگز به حالت عادی خود برنمی گردند. این کودکان، ممکن است پس از طلاق و جدایی والدینشان مشکلاتی همیشگی و مستمر را تجربه کنند که حتی می تواند عواقب جبران ناپذیری هم برایشان به دنبال داشته باشد. در این میان روانشاسی کودک طلاق و مشاوره های تخصصی به کمک آن ها می آید.

نشانه های روانی و رفتاری کودکان بعد از طلاق

تاثیرات مخرب طلاق برای کودکان شامل موارد زیر است:

• ترس از ترک شدن

پس از طلاق کودک می فهمد که یکی از والدین در خانه نیست و از این می ترسد که آن دیگری هم ناپدید شده و او را تنها بگذارد.

• احساس نا امنی و هراس از آینده | روانشناسی کودک طلاق

طلاق می تواند احساس امنیت کودک را کاهش داده و آن ها اغلب از آینده نگران هستند. به عنوان مثال، آیا به اندازه کافی غذا خواهیم داشت؟ آیا قرار است فقیر شویم؟ آیا باید به مدرسه ای جدید بروم؟ آیا می توانم باز هم دوستانم را ببینم؟

• ناتوانی و نا امیدی | مشاوره کودکان طلاق

گاهی کودکان این طور تصور می کنند که در اختلاف میان والدین مسئول هستند و باید اوضاع را با بچه بهتری بودن، سر و سامان بدهند. آن ها تصور می کنند که می توانند کاری انجام دهند که والدین دوباره در کنار هم زندگی کنند. وقتی این اتفاق نمی افتد و نقشه های کودکان با شکست مواجه می شود آن ها احساس نا امیدی و ناتوانی می کنند.

• احساس گناه

کودکان، گاهی به این نتیجه می رسند که در طلاق والدین خود مقصر هستند. مثلاً فکر می کنند به خاطر کاری که کرده اند یا حرفی که زده اند این اتفاق روی داده است. بنابراین احساس گناه می کنند. حتی نوجوانان پرخاشگر هم ممکن است به این باور برسند که رفتار آن ها در جدایی والدین نقش داشته است.

• بلاتکلیفی

روانشناسی کودک طلاق به مخرب ترین تاثیر طلاق یعنی زمانی که والدین در حضور کودک یکدیگر را تحقیر می کنند، توجه زیادی نشان می دهد. در این مواقع کودک احساس می کند که باید طرف یکی از والدین را بگیرد و این کار برای او دشوار است. از طرفی دیگر کودکان تصور می کنند اگر از هیچکدام از والدین هم پشتیانی نکنند از سوی هر دو رانده می شوند. در اینجا شرایط پیچیده ای رخ می دهد که فکر می کنند دوست داشتن پدر و مادر کار اشتباهی است.

• اضطراب | روانشناسی کودک طلاق

کودکان طلاق در بیشتر مواقع احساس اضطراب دارند و خود را تحت فشار می بینند. به عنوان مثال ممکن است وظایف بیشتری را در خانه باید به عهده بگیرند. ضمن این که ممکن است یکی از والدین یا هر دو آن ها به عنوان مشاور از کودک استفاده کنند. این کودکان که فکر می کنند بزرگ شده اند، دوست دارند کمک کنند و اضطراب خود را مخفی می کنند.

• اصلی ترین موضوع در روانشناسی کودک طلاق | اندوه

کودکان طلاق در معرض اندوه و استیصال شدیدی قرار می گیرند و اعتقاد دارند دیگر عضوی از یک خانواده نیستند. در این حالت، احساس کودکان طلاق همانند کودکانی است که والدین خود را در اثر تصادف یا بیماری از دست داده اند. اگر این کودکان به اندازه کافی مورد حمایت قرار نگیرند، ممکن است به شدت افسرده شوند.

• خشم در روانشناسی کودک طلاق

احساس خشم در میان کودکان طلاق بسیار رایج است. به علت عدم درک یا پذیرش این مسئله کودکان عصبانی هستند. البته گاهی هم خشم خود را پنهان می کنند. اگر دلایل طلاق روشن نباشد، خشم کودکان بیشتر نمایان می شود. در این موارد کودکان این اتفاق را غیر ضروری دانسته و از والدین خود می رنجند.

• افسردگی در روانشناسی کودک طلاق

افسردگی یکی از تاثیرات مستقیم طلاق محسوب می شود. درواقع، افسردگی تاثیری ثانویه است که به دنبال اندوه، طرد شدگی و تنهایی به وجود می آید. افسردگی نشانه این است که کودکان حمایت کافی برای رویارویی با مسئله طلاق را دریافت نکرده اند.

چگونه می توان به کودکان طلاق کمک کرد تا با تغییرات کنار بیایند؟

در ادامه به راهکارهایی می پردازیم که کودکان بتوانند با طلاق والدین کنار بیایند. توجه کنید که مشاوره کودکان طلاق و روانشناسی کودک طلاق در این میان می تواند نقش حیاتی داشته باشد.

۱- هرگز بچه ها را واسطه نکنید | مشاوره کودکان طلاق

اصولاً پرسیدن این سوال از بچه ها که کدام والدین را بیشتر دوست دارند یا استفاده از کودکان برای انتقال پیام به یکدیگر، رفتاری نامناسب است. این کودکان که خود را وسط و گرفتار می بینند، بیشتر دچار افسردگی و اضطراب می شوند.

۲- والدین بهتر است آرامش خود را حفظ کنند

درگیری شدید بین والدین می تواند بر بروز مشکلات روانی در کودکان موثر باشد. فریاد زدن و تهدید کردن که خصومت آشکار است، با بروز مشکلات رفتاری در کودکان ارتباط مستقیم دارد. حتی تنش جزئی هم می تواند ناراحتی کودک را افزایش دهد. اگر پس از طلاق در ارتباط با همسر خود مشکل دارید، بهتر است بچه ها را در آن مشکلات وارد نکنید. این کار موجب می شود که کودکان آسیب کمتری ببینند.

۳- به رفتار نوجوان خود توجه داشته باشید | روانشناسی کودک طلاق

اگر والدین به دقت به رفتار نوجوانشان توجه کنند و روابط فرزندشان را بررسی کنند، نوجوانان پس از طلاق والدین کمتر دچار مشکلات رفتاری می شوند. در روانشناسی کودک طلاق تاکید شده است که این مسئله به کاهش احتمال استفاده از مواد مخدر و افت تحصیلی کمک می کند.

۴- روابط سالم را حفظ کنید | روانشناسی کودک طلاق

محبت والدین، ارتباط مثبت و میزان درگیری پایین والدین به کودکان کمک می کند تا بهتر با طلاق سازگار شوند. تحقیقات نشان داده که رابطه سالم بین والدین و کودکان به بچه ها کمک می کند تا همچنان عزت نفس بالا و عملکرد تحصیلی بهتری پس از طلاق داشته باشند.

۵- توانمندی های فرزندان را افزایش دهید | روانشناسی کودک طلاق

کودکانی که به توانایی های خود برای کنار آمدن با تغییرات اطمینان ندارند و یا فرزندانی که پس از طلاق خود را قربانی و درمانده می دانند، احتمال بیشتری دارد که دچار مشکلات روحی شوند. به کودک خود بیاموزید که درست است که کنار آمدن با مسئله طلاق دشوار است، اما او از نظر ذهنی می تواند توانایی پذیرش این موضوع را داشته باشد.

۶- احساس امنیت را فرزندتان بدهید | روانشناسی کودک طلاق

درست است که ترس از طرد شدن و نگرانی در مورد آینده می تواند اضطراب زیادی ایجاد کند. اما می توانید شرایطی برای کودک مهیا کنید که بیشتر احساس امنیت و محبت کند. این کار وابستگی او به شما را کاهش داده و از بروز مشکلات روانی به میزان زیادی می کاهد.

۷- از روانشناسی کودک طلاق و متخصصان کمک بگیرید

وقتی شما سطح استرس کمتری داشته باشید، حتماً می توانید به کودکتان کمک بیشتری کنید. اول به اوضاع روحی و روانی خودتان رسیدگی کنید. با مراجعه به روان درمانگر، او به شما کمک می کند تا بهتر و سریع تر با تغییراتی که در وضعیت خانواده پیش آمده است سازگار کنید.

چگونه کودکان را برای طلاق آماده کنیم؟ نکات مهم برای گفتگو با کودکان

کودکان معمولاً از اختلاف بین والدین اطلاع دارند، اما اعلام واضح این موضوع که والدین قصد دارند از یکدیگر جدا شوند یکی از سخت ترین کارهایی است که قرار است آن ها انجام دهند. ممکن است کودک از شنیدن این موضوع شوکه شود. در این مرحله والدین باید به دقت کودک را تحت نظارت داشته باشند. والدین باید توجه کنند اگر کودکان در شرایط سختی مانند بیماری، امتحانات مدرسه، زمان تغییر مدرسه یا مهد کودک و یا مواردی از این قبیل هستند این موضوع را مطرح نکنند.

والدین بهتر است زمانی را انتخاب کنند که هر دو حضور دارند و کودکان هم فرصت کافی برای روبرو شدن با این خبر را داشته باشند. مثلاً یک روز تعطیل که همه اعضای خانواده در خانه هستند می تواند زمان مناسبی باشد. اگر والدین چندین فرزند دارند، پیشنهاد می شود این جلسه دسته جمعی باشد و همه فرزندان هم حضور داشته باشند. به نظر می رسد کودکان با شنیدن این خبر سکوت کنند. پس از آن است که سیل سوالات به سمت پدر و مادر روانه می شود. پس والدین مراقب باشند که در آرامش به سوالات پاسخ دهند.

از طرف دیگر بنا بر مطالعات در روانشناسی کودک طلاق، کودکان در هر رده سنی که باشند حق دارند بدانند والدینشان چرا نمی خواهند با هم زندگی کنند. پس با کودکان به زبان خودشان صحبت کنید. ممکن است کودکان، ناگهان در جریان حرف های والدین قرار نگیرند، پس به آن ها اطمینان دهید که هر وقت مایل باشند با هر یک از آن ها صحبت کرده و می توانند سوالاتشان را مطرح کنند.

فراموش نکنید، مهم ترین کاری که والدین می توانند در این مواقع برای فرزندان خود انجام دهند این است که فرزندان بدانند هر دو نفر آن ها فرزندشان را دوست دارند. برای برنامه های مربوط به کودک با هم همکاری می کنند و هر وقت که بخواهند می توانند هر کدام از والدین را ببینند.

نقش جلسات مشاوره تراپی در بهبود وضعیت کودکان

نقش روانشناسی کودک طلاق و مشاوره کودکان و نوجوانان خیلی بیشتر از آن چیزی است که تصور می شود. چه بسیار بچه هایی که به دلیل تجربه تلخی که در رابطه با طلاق والدین خود ارند، حتی قادر به تصمیم گیری راجع به زندگی مشترک خود در دوران جوانی نیستند. کودکانی که در معرض طلاق قرار گرفته در اکثر مواقع نمی توانند زندگی عادی و نرمال را در بزرگسالی تجربه کنند. آن ها هیچگاه نتوانسته اند درباره جدایی پدر و ماد خود احساساتشان را ابراز کنند. همچنین آن ها هزاران سوال بی جواب در افکارشان باقی مانده است.

از طرف دیگر، گره ها و عقده هایی که از کودکی همراه کودکان طلاق است، معمولاً موانع و مشکلات زیادی برای این افراد در بزرگسالی ایجاد می کند. اگر چه والدین اغلب برای جدایی خود دلایل محکم و منطقی ارائه می دهند اما باز هم نمی توانند از اثرات منفی جدایی بر کودکان جلوگیری کنند. در اغلب کشورهای پیشرفته جهان، انجام مشاوره کودکان و نوجوانان طلاق امری ضروری و الزامی است. چون والدین در زمان فرآیند و طی کردن مراحل جدایی با چالش های بسیاری روبرو می شوند. درنتیجه نمی توانند تفهیم درستی از این موضوع به بچه ها بدهند. به همین جهت هم مشاوره تراپی و روانشناسی کودک طلاق برای قبل و پس از طلاق برای کودکان و نوجوانان مفید و ضروری است.

بنابراین در وضعیت پیش آمده باید شرایطی برای بهبود وضعیت کودکان و کنار آمدن با این شرایط به وجود آید. درحقیقت، یکی از مهم ترین مشکلات بچه هایی که درگیر جدایی والدین خود هستند، عدم بیان احساساتشان است. به همین روی، احساسات را در دورنشان سرکوب می کنند و درنتیجه از آنان انسان هایی عقده ای، زود رنج و پرخاشگر می سازد. بنابراین مشاور و روانشناس در راستای جلوگیری از چنین حالاتی در کودکان و ارائه راهکارهای مناسب به والدین برای تعامل با این کودکان، جلسات مشاوره را برگزار می کند.

مرکز مشاوره کودکان طلاق در غرب تهران

تاکید می کنیم که اگر در موقعیت جدایی هستید و فرزند یا فرزندانی دارید، برای جلوگیری از بروز هرگونه رفتارهای غیرعادی در کودکان طلاق و برای جلوگیری از ایجاد آن ها، حتماً از مشاوره طلاق استفاده کنید. در جلسات مشاوره، نحوه برخورد و کمک به این کودکان و مشکلات آن ها به خوبی بررسی می شود. چنین مشاوره ای می تواند به عنوان یک راهنمای عالی و البته یک حمایتگر بی نظیر برای کودکانی باشد که با این معظل درگیر هستند.

در مرکز مشاوره و توانبخشی طراوت تهرانسر در غرب تهران در جلسات مشاوره کودکان و نوجوانان طلاق به طور جدی مشکلات بچه ها بررسی شده و به آن ها پرداخته می شود. به برخی از این مشکلات که در جلسات روانشناسی کودک طلاق بررسی می شود اشاره می کنیم:

• وسواس های بی دلیل
• ناسازگاری با والدین
• کاهش و یا عدم اعتماد به نفس کودکان
• افسردگی
• گوشه گیری
• استرس شدید
• باج گیری و سوء استفاده از موقعیت
• عدم درک موقعیت پیش آمده
• افزایش حس خود سرزنش گری در کودکان
• مشکلات مربوط به بلوغ
• بروز انواع بیماری ها
• عصبانیت و بدخلقی

در مرکز توانبخشی طراوت تهرانسر، تیمی مجرب تشکیل شده از پزشکان متخصص، درمانگران باتجربه و پیشرفته ترین تجهیزات برای کمک به سلامتی و بهبود بیماران تلاش می کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص خدمات این مرکز ازجمله، کاردرمانی، گفتار درمانی، رفتاردرمانی، روانشناسی و بازی درمانی از طریق وب سایت و شماره تلفن های درج شده اقدام نمایید.

سخن آخر

در این مطلب دریافتیم که والدین بایستی با کودکان خود در مورد طلاق، با آرامش و البته واضح صحبت کنند. این کار میزان تاثیرات منفی را کاهش می دهد. به عنوان سخن آخر، لطفاً فراموش نکنید برای فرزندانتان پس از جدایی وقت کافی بگذارید.. در کنار همه اقداماتی که برای کاهش تاثیر طلاق و حفظ آرامش انجام می دهید، با استفاده از یک متخصص و روانشناسی کودک طلاق به سلامت و کاهش استرس خودتان و فرزندتان توجه کنید. گرچه مسئولیت فرزندپروری شیرین و اثرگذار است اما طلاق، آزاردهنده و کمی دست و پاگیر و گاهی اوقات لاجرم است. پس با درایت با کمک یک مشاور می توان یک طلاق خوب گرفت که پس از آن کودک و نوجوان در دنیای فردا دچار اختلال شخصیتی و عدم عزت نفس نشوند.