آشنایی با فلج مغزی و اهمیت کاردرمانی برای بزرگسالان مبتلا

کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان فقط به مسائل و چالش های عضلانی نمی پردازد. بلکه درمانگر جنبه های روحی – روانی، مشارکت های اجتماعی، جنبه های مختلف جسمی، شغلی و حرفه ای، آموزش، خواب و استراحت و بسیاری از موارد که هویت فرد را دچار چالش کرده است را در نظر می گیرد. هر قسمتی که دچار نقص باشد و امکانی برای جبران و بهبود آن وجود داشته باشد توسط تکنیک ها و روش های کاردرمانی اصلاح می شود. در این مطلب به علاوه بر علائم فلج مغزی به نقش کاردرمانی و تکنیک های آن در بهبودی و استقلال فرد مبتلا به CP می پردازیم.

نشانه ها و علائم فلج مغزی

CP یا فلج مغزی به گروهی از اختلالات سیستم عصبی گفته می شود که موجب مشکلات هماهنگی عضلات و همچنین سایر مشکلات حرکتی می شوند. این بیماری به دلایل مختلف مانند آسیب یا عفونت در دوران بارداری یا حتی در حین یا پس از تولد ایجاد شود. لازم به ذکر است این بیماری ممکن است در نتیجه جهش های ژنتیکی هم رخ دهد. علت هر چه باشد، CP در اوایل زندگی بروز می کند و علائم آن هم در سال های اولیه زندگی ظاهر می شوند. درواقع، نشانه ای بر سی پی دیرررس و این که در بزرگسالی به این بیماری دچار شوید، وجود ندارد. فلج مغزی غیر پیش رونده است و یعنی در طول زندگی فرد بدتر نمی شود. اما فردی که سال هاست با فلج مغزی زندگی می کند، چالش ها و مشکلات جدیدی را در طول زندگی تجربه می کند.

علائم فلج مغزی در بزرگسالان، اغلب به نوع و شدت CP بستگی دارد. همچنین فلج مغزی می تواند، یک طرف یا کل بدن را درگیر کند. برخی از اشکال CP مانند فلج مغزی اسپاستیک موجب سفتی عضلات، رفلکس های شدید و حرکات غیرطبیعی در هنگام راه رفتن یا تلاش برای حرکت کردن می شوند. کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان نقش مهمی در تسهیل ادامه زندگی این افراد دارد. در ادامه به علائم شایع فلج مغزی می پردازیم. این علائم عبارتند از:

• از دست دادن تون عضلانی
• ضعف عضلانی
• حرکات قیچی شکل پا در هنگام راه رفتن
• عضلات سفت
• فلج شدن
• انقباض عضلات صورت و زبان
• اندام های شل که به راحتی حرکت می کنند
• مشکل در بلعیدن
• حرکات غیرارادی دست ها، بازوها و پاها

ممکن است با بروز پیری زودرس یا اختلالات ذهنی و جسمی بارزتر این طور به نظر برسد که با افزایش سن، فلج مغزی رو به وخامت است. اما اینطور نیست! به دلیل این که همان طور که در بالا ذکر کردیم،  بیماری غیرپیش رونده است. این بیماری به آرامی می تواند حرکت و عملکرد موثر را به خطر بیاندازد. به همین جهت در صورتی که کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان جدی گرفته شود، به خوبی می تواند از عوارض شدیدتر این بیماری جلوگیری کند.

نقش کاردرمانی در مدیریت فلج مغزی بزرگسالان

درمان فلج مغزی و استفاده از متدهای مختلف در کاردرمانی توسط کاردرمانگر کاملاً هدفمند است. یعنی کاردرمانگر فقط به مسائل عضلانی توجه نمی کند. بلکه تمام جنبه هایی که هویت انسانی یک فرد را تشکیل می دهند مورد توجه او خواهند بود. هر قسمتی که دچار نقص شده باشد و امکان بهبودی و ارتقای سلامتی آن ممکن باشد در کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان مورد توجه قرار گرفته و اصلاح می شوند. کاردرمانگر هم از نظر توانبخشی و هم با استفاده از تکنولوژی های روز مانند وسایل کمکی به بیمار مبتلا به فلج مغزی کمک می کند تا جایگاه اجتماعی که در آن استعداد دارد را پیدا کند و در این مسیر فرد را هدایت و حمایت می کند.

کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان اغلب به قسمت های:

• توانبخشی  پزشکی
• توانبخشی حرفه ای – اجتماعی
• توانبخشی مبتنی بر جامعه تقسیم می شود.

در توانبخشی پزشکی برای بزرگسالان فلج مغزی به این نکته دقت می شود که بسیاری افراد در سنین بالاتر به علت عوارض اسکلتی – عضلانی از نظر حرکتی افت می کنند و به علت سطح پایین GMFCS دچار مشکلاتی از قبیل مشکلات گوارشی، تنفسی و قلبی – عروقی می شوند. پس به همین جهت اکثراً برای جلوگیری از پیشرفت و حفظ وضعیت حرکتی در حال حاضر بیمار، از توانبخشی پزشکی که جنبه نظارتی، مشورتی و پیگیری دارد استفاده می شود.

از طرف دیگر، کاردرمانگر در کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان نقش بیشتری داشته و تلاش می کند که فرد با تکیه بر توانمندی و استعدادهای خود بتواند نقش های اجتماعی را بپذیرد. در مواردی افراد سطح بالاتر CP که کار و شغلی ندارند، برای جلوگیری از ابتلای آن ها به افسردگی و بحران های روحی روانی نقش کاردرمانی و ایجاد جایگاهی در جامعه اهمیت و نقش بسزایی دارد. در کاردرمانی بزرگسالان سی پی، این افراد برای پس از دانشگاه و تحصیل آماده پذیرش شغلی مناسب می شوند.

تکینک های کاردرمانی برای بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی

در کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان به مواردی مانند ارزیابی دقیق وضعیت جسمانی فرد، بررسی محدودیت ها و مشکلاتی که در رابطه با فلج دارد دقت بسیاری می شود. درواقع، پس از ارزیابی موارد گفته شده است که یک برنامه شخصی سازی شده بر اساس نیازهای فرد تهیه و ارائه می گردد. تمرینات بسیاری در کار درمانی برای فلج مغزی می توان استفاده کرد. این تمرینات در بزرگسالان امکان دارد پیچیده تر و با شدت بالاتری انجام شده و عموماً هم بزرگسالان از این تمرینات و تکنیک ها استقبال می کنند. فراموش نکنید تمرینات بایستی به صورت منظم و مداوم انجام شوند تا کارایی بیشتری برای فرد داشته باشند. برخی از این تکنیک ها و تمرینات را در زیر آورده ایم:

• تمرینات کششی 

تمرینات استرچینگ به کاهش تنش های عضلانی و بهبود انعطاف پذیری کمک بسیاری می کند.

• تمرینات برای تقویت عضلات

این تمرینات به بهبود نیروی عضلات و پشتیبانی از تعادل بدن کمک می کنند.

• تمرینات تعادل و کنترل موقعیت

این تمرینات هم به بهبود تعادل و کنترل موقعیت بدن کمک می کنند. در این تمرینات استاتیک و دینامیک از ماشین دوار، توپ بزرگ، تخته بالانس استفاده می کنند.

• تمرینات راه رفتن

تمرینات متنوعی که برای افزایش طول گام ها و بهبود نحوه راه رفتن وجود دارد در کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان بسیار پرکاربرد است. مانند راه رفتن روی پله ها و سطح های ناهموار.

• تمرینات هوازی

این تمرینات مانند دوچرخه سواری، پیاده روی و شنا می توانند قدرت قلب و عروق را افزایش داده و ظرفیت بدنی را تقویت می کنند.

• تمرینات توانبخشی

استفاده از تجهیزات توانبخشی مانند انواع بازی های مجازی و فناوری های مدرن کمکی به تقویت انگیزه و تمرین روزانه کمک می کنند.

همچنین استفاده از تکنیک های تحرکی مانند ماساژ، یوگا ،آب درمانی و شنا و ورزش هایی که توسط متخصصین توانبخشی توصیه می شوند، همگی در بهبود و افزایش سطح ارتقای کیفیت زندگی افراد سی پی موثر خواهند بود. نکته مهم دیکر که اینجا لازم است به آن اشاره کنیم، سطح تمرینات است که با توجه به حالت جسمانی و توانایی های فرد برنامه ریزی می شود.

به طور کلی برنامه های کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان یک بخش مهم از برنامه های توانبخشی است. در این برنامه ها هم به قدرت عضلانی و هم به کارکرد قلب و تعادل فرد کمک می شود. به عنوان فردی که با فلج مغزی درگیر هستید بهتر است محدودیت های خود را شناخته و با آن ها کنار بیایید و به بهترین شکل ممکن به فعالیت های روزانه خود ادامه دهید.

اهداف کاردرمانی برای بزرگسالان با فلج مغزی

کاردرمانی یک تکنیک شناخته شده توانبخشی است که از نظر جسمی و روحی به کمک بیمار می آید. هدف اصلی در کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان در رسیدن به استقلال در انجام کارهای شخصی است. زندگی با فلج مغزی، می تواند فرد را در شرکت در فعالیت های اجتماعی محدود و مردد کند. حتی ممکن است نگاه ها و سوالات غیر معمول و ترسناک را تجربه کند. حتی ممکن است فرد به راحتی خسته شده و یا شرایط برای استفاده از ویلچر و عصا سخت باشد. اما فراموش نکنید که شما مزاحم کسی نیستید و نیاز است که زندگی اجتماعی سالم و باثباتی داشته باشید.

در کاردرمانی برای بزرگسالان فلج مغزی، دوستانی خواهید داشت که شما را تشویق می کنند و نیازهای شما را درک می کنند. همچنین آن ها به شما کمک می کنند که از نظر اجتماعی هم روابط خوبی داشته باشید و بدانید که چیزی نمی تواند مانع شما شود. در مراکز توانبخشی مانند کاردرمانی و گفتار درمانی طراوت در تهرانسر، قبل از هر تمرینی، مشاوره با پزشک و متخصص توانبخشی صورت می گیرد تا از مناسب بودن تمرینات انتخابی برای وضعیت خاص شما اطمینان حاصل شود.

در نهایت هم به چندین مورد از اهداف و فواید کاردرمانی فلج مغزی اشاره می کنیم:

• افزایش قدرت عضلات ضعیف
• بهبود دامنه حرکتی و افزایش هماهنگی و تعادل
• تقویت عکس العمل های ضروری
• تقویت حرکات ارادی
• بهبود توانایی های حرکتی، مهارت های حرکتی
• کسب مهارت های ضروری برای انجام فعالیت های شخصی
• اصلاح پوسچر
• تقویت حرکات ارادی فعال
• کاهش عکس العمل های غیرطبیعی

مرکز کاردرمانی بیماران فلج مغزی در غرب تهران

بزرگسالان فلج مغزی، زندگی پرتلاطم و همراه با چالش ها و دغدغه های زیادی را تجربه می کنند. اما خوشبختانه امروزه با پیشرفت علوم از جمله علم توانبخشی این امکان وجود دارد که بسیاری از این مشکلات را بهبود دهیم. همان طور که می دانید فلج مغزی می تواند به دلیل آسیب به سیستم عصبی مرکزی موجب کاهش یا از دست دادن کنترل حرکتی یا عملکرد عضلات شود. این وضعیت در اثر عوامل مختلفی مانند سکته مغزی، ضربه سر یا عفونت مغزی و ….رخ می دهد.

درمان بیماری فلج مغزی شامل فیزیوتراتی، تمرینات توانبخشی (کاردرمانی و گفتاردرمانی)، تحریک الکتریکی عضلات و در برخی موارد جراحی می شود. به معنای دیگر درمان و پشتیبانی توسط متخصصین پزشکی، فیزیوتراپیست و کاردرمانگران و سایر تخصص های مرتبط صورت می گیرد. در مرکز کاردرمانی فلج مغزی بزرگسالان در توانبخشی بیماران در غرب تهران از پرسنلی مجرب، متعهد، علمی و از تجهیزات به روز توانبخشی استفاده می شود. پس در جهت بهبودی و تعالی سطح عملکردی و استقلال بیماران CP می توانید برای هماهنگی وقت کاردرمانی با شماره های کلینیک در تماس باشید. اهداف این مرکز برای این بیماران، شامل رسیدن به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت برای بهبود و استقلال فردی است.

سخن آخر

در این مطلب یادآور شدیم افرادی که با فلج مغزی زندگی می کنند، می توانند زندگی سالم و فعالی را تجربه کنند. هرچند فلج مغزی می تواند مشکلات چالش برانگیزی برای بیماران ایجاد کند اما با مدیریت نیازها و امکانات می توان به پیشرفت های چشمگیری دست یافت. با دریافت خدمات کاردرمانی فلج مغزی برزگسالان، این بیماران امکان فرصت زندگی رضایت بخش را خواهند شد.