کاردرمانی دست برای نوشتن به صورت بسیار تخصصی به درمان نواقص و مشکلات دست و بهبود عملکردهای آن می پردازد. hand therapy، یکی از شاخه های مهم توانبخشی برای بهبود آسیب ها و بیماری های مختلف است که بر عملکرد استخوان ها، رباط ها و تاندون های ریز دست ها و مچ ها تاثیر می گذارد. کاردرمانی می تواند به حفظ استقلال بیمار هم کمک کند. در این مطلب، کاردرمانی برای دست را در حیطه های مختلف بررسی کرده و ابزارها، روش های درمانی و تکنیک های مختلف در این زمینه را شرح می دهیم. با ما همراه باشید.
کاردرمانی دست چیست؟
در کاردرمانی دست به توانبخشی دست ها، مچ دست و اندام های فوقانی پس از بیماری های مزمن یا آسیب می پردازد. درواقع، کاردرمانی به درمانی گفته می شود که هدف آن بهبود وظایف روزمره است. همان طور که می دانید بخش زیادی از زندگی روزمره ما مانند مسواک زدن، بستن بند کفش، نوشتن و تایپ کردن، آشپزی کردن، غذا خوردن، بلند کردن اشیاء و نگه داشتن داشتن آن ها و بسیاری موارد دیگر، وابسته به استفاده از دست هایمان است. پس منطقی است که از رویکردهای کاردرمانی برای درمان درست استفاده کنیم.
کاردرمانی اختلالات دست می توانند حسی یا حرکتی باشند. کاردرمانی یکی از روش های درمانی متداول برای درمان اختلال های مختلف در بین جوامع شناخته می شود. روش درمانی در کاردرمانی برای کودکان و بزرگسالان کاربرد وسیعی دارد.
کاردرمانی دست برای بزرگسالان به دو گروه تقسیم می شود:
- اختلالات ارتوپدی مانند پارگی تاندون، پارگی عصب، سوختگی، شکستگی ها، اقدامات قبل و پس از جراحی، بدشکلی های بدو تولی و موارد بسیار دیگر.
- اختلالات نورولوژیک مانند ام اس، تومورها، سکته مغزی، اختلالات مخچه، پارکینسون، ضایعات نخاعی و موارد دیگر.
روش های کاردرمانی دست در کودکان هم برای دو گروه هدف برنامه ریزی و انجام می شود:
- کاردرمانی دست برای نوشتن، توجه داشته باشید که کاردرمانی تاندون انگشت دست هم یکی از زیرمجموعه های مهم در کاردرمانی دست است.
- کاردرمانی دست برای کودکانی با اختلالات اوتیسم، دیستروفی های عضلانی، فلج مغزی و موارد دیگر.
اهمیت کاردرمانی دست در بهبود عملکرد حرکتی
دست به عنوان عضو مهم و بسیار پرکاربرد در اندام فوقانی معمولاً دچار مشکلات زیادی می شود. واضح است که دست ها اندام هایی ارزشمند برای انجام فعالیت های روزمره ما هستند. آسیب ها و مشکلات زیادی می توانند بر عملکرد این عضو تاثیرات منفی بگذارند و استقلال فرد را دچار آسیب کنند. از سری شکایت‌هایی که مراجعین هنگام مراجعه به کاردرمانگران دست دارند می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- خشکی دست
- درد
- کوتاهی
- ورم
- ناتوانی در انجام دادن حرکات ظریف مثل گرفتن، پرتاب کردن و …
به صورت کلی هر کدام از موارد بالا می‌تواند باعث ایجاد مشکل حرکتی در دست یعنی مچ دست، انگشتان دست و شست شود. لازم به ذکر است که کاردرمانی را علم حرکت هم می نامند. به این معنا که دیدگاه کاردرمانی بر بهبود انجام عملکردهای طبیعی بدن بنا شده است. درواقع، رویکرد کاردرمانی دست برای نوشتن و یا دیگر انواع کاردرمانی در ابتدا بر چگونگی انجام حرکت و راهکارهای حرکت و در نتیجه عملکرد بنا شده است.
سایر موارد مهم در کاردرمانی برای دست و بهبود عملکرد حرکتی
کاردرمانی به بیماران کمک می کند که در کارهای روزمره خود مشارکت داشته باشند. بتوانند به تنهایی به حمام و دستشویی بروند و در انجام امور خود به کسی وابسته نباشند. به طور مشخص در دوران سکته مغزی، به اعتماد و عزت نفس افراد لطمه وارد شده و آن ها مستعد بیماری های روحی و روانی می شوند. همه این افراد می خواهند که در انجام کارهای روزانه مستقل بوده و به کسی وابسته نباشند.
به این ترتیب، کاردرمانی می تواند تاثیرگذارترین شیوه برای درمان سکته مغزی و بهبود یافتن عملکردهای حرکتی در این افراد باشد. البته فراموش نکنید کاردرمانی دست به جهت تعداد زیاد عضلات، پیچیده بودن عملکرد دست و انجام حرکات بسیار ظریف توسط انگشتان نیازمند زمان بیشتر و کاردرمانی تخصصی تر است.
همچنین تاثیر کاردرمانی دست برای نوشتن و یا بازگشت حرکت و عملکرد دست ها را نباید نادیده گرفت. حرکات و عملکرد دست در پی دوره های مداوم کاردرمانی دست به مراتب بهتر و بهتر خواهد شد. کاردرمانگر حیطه دست با مراجعه کننده مصاحبه کرده و با ارزیابی های متنوع می تواند مشکلات را پیدا و در جهت درمان آن یک برنامه درمانی تخصصی را طراحی و اجرایی کند.
انواع مشکلات که در کاردرمانی برای دست درمان می شوند
این نکته مهم را یادآوری می کنیم که اهداف درمانی با توجه به نوع، شدت ضایعه و البته خواسته و نیاز مراجعه کننده برآورد و تعیین می شود. اما اگر به صورت کلی بخواهیم به کاردرمانی دست و کاردرمانی دست برای نوشتن اشاره کنیم، می توانیم اهداف زیر را در طیف وسیعی از مراجعه کنندگان مشاهده کنیم:
- کنترل کاهش کوتاهی عضلات و افزایش دامنه حرکتی
در بیماری هایی مانند پارکیسنون، محدود شدن دامنه حرکتی دست به علت کوتاهی عضلات مربوطه است. کاردرمانی با استفاده از تمرین ها و تکنیک ها می تواند طول عضله دست را به حد نرمال آن نزدیک کرده و موجب افزایش دامنه حرکتی دست می شود.
- تقویت عضلانی و جلوگیری از ضعف عضله
عموماً ضعف عضلانی در اغلب آسیب های دست ایجاد شده و یا حتی ممکن است از مشخصه های یک بیماری مانند دیستروفی عضلانی باشد. توجه داشته باشید که اگر عضله ای به اندازه کافی قدرت نداشته باشد امکان حرکت در مچ و انگشتان مخصوصاً انگشت شست کاهش پیدا می کند. درواقع، یکی از اهداف کاردرمانی دست، تقویت عضله های مختلف و جلوگیری از ضعف بیشتر در این نواحی است.
- تقویت حرکات ظریف دست
ما برای انجام حرکات ظریف مانند انواع گرفتن، نوشتن، باز کردن دکمه، پرتاب کردن و ….. به عملکرد تمامی انگشتانمان نیازمند هستیم. زمانی که مهارت های ظریف عضلانی، تاندونی و استخوانی کاهش پیدا می کنند، این کاردرمانی دست است که با استفاده از روش های مختلف درمانی می تواند به فرد کمک کند تا مهارت های خود را مجدداً بازیابی کند.
- کاهش تورم و درد
یکی از عوارض شایعی که در جراحی های دست مثل جراحی چسبندگی تاندون دیده می شود، درد و تورم غیرقابل تحمل است که فعالیت های روزانه فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. درحقیقت، کاردرمانی دست پس از جراحی برای مشارکت بیشتر بیمار و کاهش احساس ناراحتی ناشی از درد و تورم مداخلات گوناگونی را اجرایی می کند.
- بازآموزی حسی
لازم به ذکر است، گیرنده های مختلفی در دست و کف دست قرار دارند و بی شک فواید زیادی برای زندگی روزمره ما دارند. زمانی که دست در درک حس های لامسه و دمایی دچار مشکل می شود، کاردرمانی انگشت دست، بازآموزی حسی را در برنامه درمانی می گنجاند. به عنوان مثال تجربه بافت های مختلف موجب می شود تحریکات حسی به مغز فرستاده شود و فرد کم کم بافت ها را دوباره درک می کند.
تکنیک های تخصصی در کاردرمانی دست
در این جا به این سوال پاسخ می دهیم که مهم ترین تکنیک های کاردرمانی دست شامل چه مواردی می شوند؟ در ادامه این سوال را پاسخ داده ایم.
- حرکت درمانی
در کاردرمانی در جهت اهداف هر فرد فعالیت هایی طراحی می شوند که فعالیت و مهارت های روزمره فرد ارتقاء پیدا کرده و مشکلات فردی درمان شوند. به عنوان مثال مراجعه کننده ای به دلیل کوتاهی عضلات جمع کننده انگشتان دست راست، انگشتان خود را جمع می کند. برای کاردرمانی دست راست بایستی فرد فعالیت هایی انجام دهد که موجب کشیدن عضلات جمع کننده شود. برای مثال اشیاء مختلفی با قطرهای متفاوت در کف دست فرد قرار داده می شود. حتی در کاردرمانی دست برای نوشتن هم از تکنیک های حرکت درمانی استفاده می کنند.
- محدودیت زمانی
محدود کردن استفاده از دست سالم برای استفاده بیشتر از دست آسیب دیده یکی از تکنیک های کاردرمانی است. گاهی فرد اگرچه حداقل های استفاده از دست آسیب دیده را دارد اما به دلایل مختلف از آن استفاده نمی کند. مثلاً مراجعه کننده ای به دلیل سکته مغزی دست چپ خود را نادیده می گیرد و همه کارهای خود از جمله نوشتن را با دست راست انجام می دهد. در این مورد برای کاردرمانی دست برای نوشتن، دست راست فرد را محدود کرده (مثلاً می بندیم یا گچ می گیریم) تا فرد مجبور شود از دست چپ خود استفاده کند. پروتکل های خاص در این روش مانند مدت زمان و میزان محدودیت حتماً بایستی تحت نظارت یک متخصص انجام شود.
- ماساژ
در راستای اهداف مختلفی مانند کشش عضلانی، تقویت عضلانی و کاهش درد از ماساژ در کاردرمانی انگشت دست استفاده می کنیم. لازم به ذکر است که ماساژ برای افزایش آگاهی بدنی هم بسیار نافع است.
- اسپلینت دهی
گاهی نیاز است برای افزایش طول عضله یا جلوگیری از کوتاهی آن به دلیل عدم استفاده طولانی مدت از عضله، استفاده از اسپلینت توصیه شود. همان طور که می دانید، اسپلینت می تواند عضله را در طول مناسب خود قرار دهد. همچنین تمرین درمانی در کنار استفاده از اسپلینت ضروری است. فراموش نکنید اسپلینت می تواند عوارضی مانند خشکی دست را در پی داشته باشد.
- روش های تطبیقی و جبرانی
زمانی که دست با روش های مختلف به عملکرد مورد نظر خود نزدیک نشود، کاردرمانی با استفاده از اصلاح فعالیت، تغییر محل زندگی، تغییر فعالیت و تغییر محل کار به مراجعه کننده توصیه می شود تا بتواند به استقلال برسد. برای نمونه اگر شخصی نمی تواند از انگشتان خود برای باز و بسته کردن دکمه استفاده کند، بهتر است از لباس های بدون دکمه مانند تی شرت استفاده کند.
- آموزش پیشگیری از آسیب به دست ها
شغل هایی مانند نویسندگی، خیاطی ،رانندگی و موارد دیگر به میزان زیادی به دست ها وابسته هستند. فراموش نکنید کاردرمانی دست برای نوشتن و تمرین ها و آموزش های لازم برای حفظ سلامتی دست بهترین شیوه برای محافظت از دست هاست.
مراحل کاردرمانی دست برای بهبود حرکات ظریف و درشت
اولین کاری که کاردرمانگر در جلسه کاردرمانی دست انجام می دهد، ارزیابی میزان آسیبی است که روی دست فرد تاثیر گذاشته است. این ارزیابی ها شامل موارد زیر می شود:
- تفاوت رنگ
- مهارت
- قدرت
- تورم
- بدشکلی دست
- حساسیت
- تغییر در عملکرد کلی دست
- دامنه حرکت
همچنین کاردرمان، در حین تکمیل ارزیابی لمسی و بصری، ارزیابی دست و مچ دست شما را هم انجام می دهد تا درک بهتری از محدودیت های فعلی و البته شدت آسیب به دست آورد. پس از انجام ارزیابی، کاردرمانگر برای مدیریت یا بهبود مشکلات در دست و مچ دست برنامه ای جامع را طراحی می کند. در ادامه به چند نمونه از گزینه های کار درمانی دست اشاره می کنیم:
- آموزش و آگاهی در مورد نوع بیماری و گزینه های درمانی موجود
- توصیه به درمان با گرما برای کاهش درد و سفتی دست و شل شدن بافت، افزایش جریان خون و در نهایت بهبود تولید مایع مفصلی
- درمان با اولتراسوند برای کاهش سفتی، تورم و درد در مفاصل
- توصیه‌های ارگونومی برای جلوگیری از آسیب‌ها و ایجاد مشکلات بعدی
- توصیه و انجام تمرین های ورزشی برای افزایش قدرت، دامنه حرکتی و کاهش سفتی عضلانی
- کاردرمانی برای مدیریت وظایف روزمره در خانه، محل کار و مدرسه
- تحریک الکتریکی عضلات
- استفاده از روش‌های فیزیوتراپی مانند یونتوفورزیس
همان طور که مشاهده می کنید، برای کاردرمانی دست و کاردرمانی دست برای نوشتن راه های زیادی وجود دارد. اما انجام تمرین هایی برای افزایش دامنه حرکتی و تقویت عضلات، مهم ترین و اولین قدم برای شروع کاردرمانی است.
تمرین های کاردرمانی دست برای افزایش قدرت و مهارت حرکتی
کاردرمانی برای دست به بهبود قدرت و مهارت دست ها و انگشتان کمک می کند. بنابراین تمرین هایی که در کاردرمانی برای دست توصیه می شود، افزایش قدرت و مهارت های حرکتی را بهبود می بخشد. درحقیقت، بهبود مهارت های حرکتی پس از بروز یک مشکل عصبی مانند سکته یا آسیب مغزی می تواند بسیار مفید باشد. این تمرین ها حتی می توانند از بدتر شدن شرایط بیمار هم جلوگیری کنند. ممکن است برخی از این تمرین ها ساده و برخی پیچیده باشند، اما کاردرمانگر می تواند پس از ارزیابی وضعیت هر فرد مشخص می کند که کدام تمرینات برای فرد مناسب تر هستند.
در ادامه به چندین مورد از این تمرینات اشاره می کنیم که تلفیقی از حرکات ساده و پیچیده هستند.
- تمرینات کششی برای دست های فلج یا سفت
دقت داسته باشید هر تمرین، ورزش و یا درمانی که در منزل یا کلینیک انجام می شود، حتماً بایستی با گرم کردن شروع شود. افرادی که دست هایشان بر اثر آسیب های عصبی مانند سکته مغزی فلج می شود، ابتدا بایستی با ورزش های غیرفعال کار خود را شروع کنند. یعنی این که باید برای تکمیل تمرین ها از دست سالم خود برای کمک به دست آسیب دیده استفاده کنند. البته توجه داشته باشید که افرادی که پس از سکته یا آسیب مغزی بهبود می یابند، ممکن است همین حرکت را نیز چالش برانگیز بدانند.
- کشش مچ دست
اگر هر دو دست شما سالم است پس انگشتان خود را در هم گرده کرده و مچ آسیب دیده را به عقب خم کنید. ۲۰ ثانیه در این حالت دست خود را نگه دارید. سپس آن را رها کرده و برای دست دیگر هم تکرار کنید.
- کشش و خم کردن مچ دست
دست خود را روی لبه میز بگذارید. سپس دست خود را خم کنید. حالا بهتر است دست را در حالت خم شده کمی نگه دارید. دوباره دست را بالا آورده، کمی صبر کنید و دوباره حرکت را تکرار کنید.
- خم کردن انگشت شست
برای این تمرین، زیر انگست شست خود را به سمت کف دست ببرید و چند ثانیه نگه دارید. کمی صبر کنید و دوباره این را تکرار کنید.
- کشش بخش داخلی بازو
برای این تمرین، دستان خود را در دامان خود گذاشته و انگشتانتان را به هم گره بزنید. حالا بازوی آسیب دیده خود را به سمت بالا بکشید. این کشش را باید تا انتهای قسمت داخلی بازوی خود احساس کنید. پس از آن ۲۰ ثانیه نگه دارید و رها کنید. سپس این کار را روی دست دیگر خود هم تکرار کنید. تمریناتی که در طول کاردرمانی برای دست توصیه می شوند باید در طول روز چندین بار تکرار شوند. تکرار تمرین ها بسیار مهم است و می تواند عملکرد دست را بهبود بخشد. در ادامه به تمرینات دیگری که چالش برانگیزتر هستند اشاره می کنیم.
- کاردرمانی برای دست با خمیر بازی
خمیر بازی خلاقیت را افزایش می دهد. تمرینات با خمیر منعطف تر هستند و حس متفاوت تری برای عضلات ایجاد می کنند. می توانید خمیر را مانند یک توپ گرد کنید و بین انگشت ها قرار داده و فشار دهید. خمیر را بین انگشتان شست و اشاره قرار داده و گرد کنید. حالا آن را در دست قرار دهید و فشار دهید. سپس خمیر را دور انگشت خود بپیچید و با انگشتان آن را از هم باز کنید. این کار می تواند به تقویت عضلات دست کمک کند.
- تمرین چرخشی برای تقویت مهارت های حرکتی ظریف
یک خودکار برداشته و سعی کنید آن را به دو انگشتان خود بچرخانید و با استفاده از انگشتان وسطی با آن بازی کنید.
- تمرین جابجایی
خودکار را مانند زمانی که می خواهید بنویسید، نگه دارید. حالا آن را به سمت جلو برده، به صورتی که انتهای خودکار در میان انگشتان شما قرار بگیرد. سپس آن را به حالت اولیه برگردانید و چند بار این کار را تکرار کنید.
- تمرین برای قدرت و مهارت
۱۰ شی کوچک مانند لوبیا را روی میز بریزید. حالا آن ها را با انگشتان خود بردارید و در کف دست نگه دارید. وقتی همه را برداشتید، آن ها را دوباره یکی یکی روی میز بگذارید.
توجه داشته باشید که این تمرین ها و تمریناتی با توپ، هر یک می توانند چالشی برای افراد به شمار بیایند. پس بهتر است با توصیه کاردرمانگر خود تمرین ها را انجام دهید. چون هدف کاردرمانی برای دست، رسیدن به استقلال در انجام کارهای روزمره است.
تاثیر کاردرمانی دست بر بهبود آسیب های عضلانی و مفصلی
متخصصین ارتوپد، فیزیوتراپیست ها و کاردرمانان، با توجه به شرایط و میزان آسیب دیدگی و حرکت دست و انگشتان، حرکات تقویتی خاصی را پیشنهاد می دهند. در کاردرمانی به دامنه حرکات مفصل و انگشتان دست و بهبود آسیب های عضلانی و تاندون ها توجه می شود. آسیب های ورزشی یا آسیب هایی پس از سکته و فلج مغزی می توانند دامنه حرکات فرد را محدود کنند. بنابراین انجام حرکات ورزشی مخصوص دست برای این افراد می تواند بهبود درد و افزایش دامنه حرکات را به دنبال داشته باشد.
کاردرمانی دست پس از جراحی: راهکارهای بازتوانی
کاهش طول درمان دست، یکی از فواید کاردرمانی برای دست پس از جراحی است. علاوه بر این، در جوامع امروزی بازگشت به کار یکی از موارد مهم است که از دیگر فواید کاردرمانی دست پس از جراحی به شمار می رود. مراجعه بیماران برای کاردرمانی دست پس از جراحی ارتوپدی بسیار رایج است. در اینجا به برخی اختلالات و آسیب هایی که کاردرمانگر با آن ها مواجه است اشاره می کنیم:
- ترمیم تاندون
- پیوند دست
- آسیب های رباطی
- قطع کردن دست
- برداشتن کیست
- سندروم تونل کارپ
- انگشت ماشه ای
- گلف البو
- تنیس البو
- جراحی های دست پس از شکستگی استخوان های درشت
- توانبخشی انگشتان دست
- درمان چشبندگی تاندون دست
توجه داشته باشید که کادرمانگر دست با جراح ارتباط تنگاتنگ، مداوم و مستقیمی دارد تا نتایج کاردرمانی دست پس از جراحی هرچه بیشتر موثر باشد. پس از جراحی، برای ترمیم و بهبود، همواره پروتکل های استاندارد برای بهبود دامنه حرکتی وجود دارند. البته هر جراحی می تواند پس از جراحی از روش های خاص استفاده کند. همین امر موجب می شود که کاردرمانی دست پس از جراحی هم با مشورت جراح صورت گیرد.
پس از جراحی، کاردرمانگر محل جراحی و بخیه دست را ویزیت می کند و اسپلینت موقت را برداشته و بسته به نوع جراحی، اسپلینت مخصوص بیمار را تجویز می کند. همچنین دامنه حرکتی مفاصل ارزیابی و ورزش های اولیه هم به بیمار توصیه و آموزش داده می شود. ویزیت های بعدی و برنامه درمان می توانند به پیشرفت و بهبود بیماری بستگی داشته باشند. معمولاً برنامه درمانی پس از جراحی شامل موارد زیر می شوند:
- کشش های آرام و ملایم
- ماساژ
- رها سازی بافت های نرم
- تقویت عضلات ضعیف شده
- متحرک سازی مفصل ها
- افزایش دامنه های حرکتی مفاصل
لازم به ذکر است که طبق تحقیقات، کاردرمانی برای دست پس از جراحی و انجام مرتب تمرینات می تواند تا اندازه زیادی موفقیت عمل جراحی را افزایش دهد. توصیه ها، تمرین ها و ورزش هایی که کاردرمانگر پس از جراحی به بیمار آموزش می دهد، مختص همان مشکل است. یعنی کاردرمان هم با روش های جراحی و هم با پروتکل های جراحی دست آشنایی کامل داشته و می تواند ورزش های مورد نیاز را آموزش دهد.
نقش کاردرمانی دست در بهبود بیماری های عصبی و عضلانی
در صورت ایجاد آسیب عصبی می توان مجموعه گسترده ای از علائم را مشاهده کرد. این که کدام یک از آسیب ها بروز کنند به محل و نوع اعصابی که تحت تأثیر قرار می گیرند بستگی دارند. درنتیجه کاردرمانی نیز با توجه به نوع آن متفاوت است. آسیب می تواند به اعصاب مغز و نخاع شما وارد شود. همچنین می تواند در اعصاب محیطی که در بقیه اعضای بدن واقع شده اند رخ دهد. یکی از این آسیب ها می تواند در ناحیه دست بروز کند.
درحقیقت به طور خلاصه می توان گفت که در مداخلات کاردرمانی برای دست بیماران عضلانی و عصبی از روش هایی که در ادامه می آید استفاده می شود:
- مدیریت درد و استفاده از ماساژ درمانی و تکنیک های ریلکسیشن
- تقویت عضلات برای رفع ضعف عضلات و توجه به عدم آسیب به بافت دارای التهاب در آسیب های عصبی
- تمرینات کششی و جلوگیری از کوتاهی و دفورمیتی
- تجویز ارتز و اسپلینت
- بازآموزی حسی و حساسیت زدایی
- تمرین های تقویت کننده واکنش های حفاظتی و تعادلی
- تقویت مهارت های ظریف
- استفاده از تکنیک های مهاری برای رفع سفتی یا شل بودن عضلات
- آموزش تکنیک های جبرانی برای حفظ عملکرد
چگونه کاردرمانی دست به بازیابی توانایی های حرکتی کمک می کند؟
همان طور که می دانید کاردرمانی تاخیر حرکتی، یکی از رشته های مهم توانبخشی است که به کودکان و بزرگسالان کمک می کند تا بتوانند به استقلال در انجام کارهای روزانه خود برسند. کاردرمانی دست برای کودکانی که با بیماری هایی مانند فلج مغزی، بیش فعالی، سندروم داون، اوتیسم، کم توانی ذهنی دست و پنجه نرم می کنند، روشی ایده آل است.
علاوه بر آن، والدین کودکانی که اختلالات حرکتی دارند هم در طول چند جلسه کاردرمانی دست کودک می توانند تاثیرات مثبت کاردرمانی را به صورت مشخص ملاحظه کنند. ترکیبی از بازی ها و سایر روش های درمانی موجب همکاری و رشد سریع تر روند بهبود در کودکان می شوند.
همچنین کاردرمانی دست برای نوشتن و کاردرمانی جسمی حرکتی برای بزرگسالان هم که شامل تمرینات فیزیکی مخصوص دست، رفع تنش های عضلانی و اندامی و تحرک بدنی می شوند برای بازیابی توانایی های حرکتی بیماران بسیار مفید هستند. کلینیک توانبخشی و کاردرمانی غرب تهران (طراوت) برنامه جامعی برای کاهش درد عضلانی و مفصلی، بهبود انعطاف پذیری عضلات، بهبود و تقویت عضلات ضعیف و توانبخشی پس از جراحی دست، تدوین و اجرایی می کند.
ابزارها و وسایل کمکی در کاردرمانی دست
وسایلی که درکاردرمانی برای دست استفاده می شود، متناسب با نیاز بیمار انتخاب شده و عملکرد بیمار را بهبود می دهند. برخی از این وسایل عبارتند از:
- هند اسکیت (hand skate)
- توییست بار (twist bar)
- خمیر پاتی ( putty)
- اگزربورد ( hand exercise board)
- فپس (FEPS)
- پگ بورد (Peg board)
- دستکش روباتیک (Robatic hand)
- دیجی فلکس (Digi Flex)
- واکینگ شولدر (walking shoulder)
- شولدرویل (shoulder wheel)
- وند (wand)
- یو پی اس (UPS)
- سندینگ (sanding)
وسایل کاردرمانی دست هم در مراکز کاردرمانی و هم در منزل کاربرد وسیعی دارند. این وسایل در بسیاری از مشکلات و بیماری ها مانند:
- قطع انگشتان دست
- سوختگی ها
- شکستگی ها
- آرتروز دست
- آسیب های ورزشی
- ضربه مغزی
- ضایعات نخاعی
- سکته مغزی
- ام اس
- تومورهای مغزی
- تومورهای نخاعی و دیگر بیماری های مغز و اعصاب سودمند و مفید هستند.
دقت کنید که بلافاصله پس از جراحی بایستی کاردرمانی دست آغاز شود تا خشکی مفصل بوجود نیاید. در مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران، تجهیزات و وسایل کاردرمانی برای دست برای بهبود دامنه حرکتی مفاصل، جلوگیری از عوارض جراحی و قدرت عضلات موجود است.
تمرین های خانگی کاردرمانی برای دست
همان‌طور که می‌بینید، راه‌های زیادی برای کاردرمانی دست وجود دارند. اما اولین گام در هر طرح کار درمانی، انجام تمریناتی برای افزایش دامنه حرکتی و تقویت عضلات است. کاردرمانگر تمرینات مختلفی برای تقویت دست‌ها و انگشتان توصیه می‌کند که باعث بهبود آسیب‌های وارده به دست می‌شوند. در ادامه به توضیح این تمرینات در منزل می‌پردازیم.
نکته حائز اهمیت در تمرین های خانگی این است که افرادی که توانایی تکان دادن دست خود را دارند، می توانند از وسایل معمولی خانه به عنوان بخشی از برنامه تمرینی خود استفاده کنند. تمرین هایی که به آن ها اشاره خواهیم کرد، در عین سادگی برای تقویت مهارت های حرکتی ظریف بسیار موثر هستند.
استفاده از گیره لباس
یک گیره لباس را بردارید و سعی کنید با دو انگشت خود آن را باز و بسته کنید. ابتدا با انگست شست و اشاره شروع کنید. سپس با انگشت شست و وسط و …..
درست کردن پازل
برای بهبود هماهنگی دست و انگشتان، درست کردن پازل روشی موثر است.
روی هم قرار دادن سکه ها
چند سکه را برداشته و سعی کنید روی هم قرار بدهید. می توانید بر اساس اندازه سکه ها، آن را روی هم بچینید.
بازی های رومیزی انجام دهید
بازی هایی شبیه شطرنج، چکرز یا منچ تمریناتی سرگرم کننده و جالب هستند. این بازی ها می توانند مهرات های ظریف حرکتی را تقویت کنند. از طرفی با این بازی ها، مغزتان برای اسکن، تصمیم گیری و ترتیب دادن وظایف فعال می شود.
بازی با برنامه های مجازی مانند پیانو
شما می توانید از اپلیکیشن های نوازندگی مانند نوازندگی پیانو یا گیتار و دانلود و نصب آن ها بر روی گوشی استفاده کنید. این تمرین ها برای کاردرمانی دست بسیار عالی هستند. زمانی که فعالیتی را که قبل از سکته انجام می دادید شروع کنید، مغز الگوی حرکت را به خاطر آورده و به صورت طبیعی ماهیچه را فعال می کند.
نکته آخر
در این مقاله به نقش دست ها در عملکرد رومزه افراد اشاره کردیم. ناتوانی در این عضو می تواند مشکلات بسیاری را برای بیمار ایجاد کند. پس دلیل بیماری و مشکل هرچه باشد بایستی به خوبی درمان شود. توانبخشی دست می تواند آسیب های حسی عصبی را بازیابی کرده و موجب تقویت مهارت دست، قدرت و بهبود دامنه حرکتی در دست ها شود.
یکی از مهم ترین خدمات کلینیک توانبخشی طراوت تهرانسر، تشکیل و تدوین جلسات کاردرمانی دست برای نوشتن و سایر عملکردهای دست است. در این مرکز با کمک روش های درمانی مختلف و به روز، توانایی ها و مهارت های بیماران افزایش می یابد. در این مرکز، علائم و مشکلات بیمار بررسی شده و برنامه درمانی متناسب با بیماری فرد ارائه می شود. همچنین برای بهبود وضعیت عضلات و استخوان ها هم فعالیت هایی پیشنهاد داده می شود. به این ترتیب، اگر در دست ها و اندام فوقانی دچار آسیب هستید با این مرکز تماس گرفته و خود را به دستان توانای کاردرمانگران و نیروهای متخصص این مرکز بسپارید.
بدون دیدگاه