کاردرمانی برای اختلال یادگیری و راه حل بهبود آن

کاردرمانی برای اختلال یادگیری یکی از روش های درمانی برای حفظ استقلال بیمار است که به اشکال مختلف می تواند کمک کننده باشد. اختلال یادگیری یک مشکل عصبی است که موجب می شود مغز نتواند اطلاعات را خوب دریافت، ارسال و پردازش کند. این بیماری بر مهارت های مختلف فرد تاثیر گذاشنه و او را در انجام فعالیت های روزانه ناتوان می کند. اختلالات یادگیری شامل مشکلاتی در خواندن، نوشتن، درک و پردازش و همچنین ریاضیات می شوند. در این مطلب کاردرمانی اختلال یادگیری را بررسی می کنیم.

اختلال یادگیری چیست و چگونه بر رشد کودک تاثیر می گذارد؟

اختلال یادگیری، به مشکل عصبی در پردازش شکل های خاصی از اطلاعات گفته می شود. این اختلالات می توانند به صورت جداگانه و یا در کنار هم دیده شوند. به عنوان مثال اختلال نوشتن و نارساخوانی معمولاً با هم اتفاق می افتند.  عملکردهای فرد مانند گوش دادن، حرف زدن، خواندن و نوشتن و یا حتی مهارت های ریاضی در اختلال یادگیری تحت تاثیر قرار می گیرند.

یک نکته مهم که نباید فراموش کنید این که اختلال یادگیری نباید با کم هوشی یا عقب ماندگی ذهنی اشتباه گرفته شود. یعنی اختلالات یادگیری در افرادی با طیف وسیع از سطوح هوشی پایین تا بالا دیده می شوند. اختلال یادگیری تاثیر گسترده ای بر روی عملکرد تحصیلی و اجتماعی کودکان خواهد داشت و این امر تشخیص دقیق و به موقع اختلال یادگیری و انتخاب روش های درمانی مناسب مانند کاردرمانی برای اختلال یادگیری را امری ضروری می کند.

برخی از متداول ترین انواع اختلال یادگیری عبارتند از:

• مشکل در ریاضیات (دیسکلکولیا)
• مشکل در نوشتن و مهارت های حرکتی ظریف (دیسگرافیا)
• مشکل در خواندن و پردازش مبتنی بر زبان (دیسلکسیا)
• ناتوانایی های یادگیری غیر کلامی که شامل مشکل در تفسیر نشانه های غیرکلامی و هماهنگی حرکتی می شوند.

بیمارانی که اختلال خفیف یادگیری دارند به خوبی حرف می زنند و از خود مراقبت می کنند، اما زمان بیشتری برای یادگیری مهارت های جدید نیاز دارند. از طرفی بیمارانی که اختلال شدید دارند در یادگیری بیشتر مهارت ها ضعیف هستند و برقراری ارتباط با دیگران برایشان ممکن نیست. سایر انواع دیگر اختلالات یادگیری شامل موارد زیر می شوند:

• اختلالات یادگیری زبان
• اختلالات یادگیری مهارت های حرکتی
• اختلال پردازش زبان
• اختلال پردازش شنوایی
• اختلال پردازش بینایی

ذکر این نکته ضروری است که ناتوانی در یادگیری در همه مواقع ناشی از اختلالات یادگیری نبوده و می تواند در اثر افسردگی، اضطراب، رویدادهای استرس زا و آسیب های عاطفی بروز کرده و یادگیری را به چالش بکشد. همچنین بیماری هایی مانند اوتیسم و اختلال ADHD (بیش فعالی) و اختلال نقص توجه ممکن است با اختلالات یادگیری اشتباه گرفته شوند. پس رشد کودک در اثر این اختلال تحت تاثیر قرار گرفته و زندگی فردی و استقلال او  در خطر می افتد. درمان اختلال یادگیری با استفاده از روش های توانبخشی، مانند کاردرمانی و گفتار درمانی بسیار نتیجه بخش خواهد بود.

مهارت های شناختی تحت تاثیر اختلال یادگیری

مهارت های شناختی می توانند تحت تاثیر اختلال یادگیری دچار مشکلاتی شوند. به عبارت دیگر تشخیص این اختلال در کودکان نیاز به آگاهی از علائم و نشانه های خاص دارد که ممکن است در عملکرد کودک ظاهر شود. در ادامه به برخی از نشانه های رایج می پردازیم:

1. مشکل در خواندن و نوشتن: از علائم رایج می توانیم به مواردی مانند دشواری در درک متن، خواندن، نوشتن به طور صحیح و منظم، مانند معکوس نوشتن حروف یا املای ضعیف اشاره کنیم.
2. مشکلات در ریاضی: مشکل در  درک اعداد، مفاهیم ریاضی یا انجام محاسبات ساده که می تواند از علائم اختلال یادگیری باشد.
3. مشکل در توجه و تمرکز: کودکانی که مبتلا به اختلال یادگیری هستند، در حفظ تمرکز بر فعالیت ها و یا اجرای دستورالعمل ها دچار مشکل هستند.
4. مشکلاتی در توسعه زبانی: کودکان مبتلا به اختلال یادگیری در سخن گفتن، در تلفظ کلمات یا به کار بردن زبان برای بیان افکار خود مشکلاتی دارند.
5. مشکلاتی در هماهنگی حرکتی: دشواری در انجام فعالیت هایی که نیاز به مهارت های دقیق حرکتی دارند مانند استفاده از قیچی یا بستن دکمه ها در افراد مبتلا به اختلال یادگیری دیده می شوند.
6. مشکلات رفتاری و اجتماعی: دشواری در ارتباط با همسالان، پرخاشگری یا انزوای اجتماعی در افراد مبتلا به اختلال یادگیری دیده می شود.

در اینجا به این نکته دقت داشته باشید که هر یک از این مهارت های شناختی می توانند به تنهایی یا در ترکیب با دیگری بروز کنند. والدین و معلمان در صورتی که هر یک از این نشانه ها را مشاهده کردند بایستی به فکر ارزیابی تخصصی و درمان اختلال یادگیری باشند. تشخیص به موقع می تواند به کودکانی که مبتلا به اختلال یادگیری هستند کمک کند تا از طریق رویکردهای درمانی مناسب مانند کاردرمانی اختلال یادگیری، به پیشرفت های بسیار قابل توجه و تاثیرگذاری دست یابند. کاردرمانگر در جلسات تخصصی به آموزش و بهبود فرآیندهای توجه، حافظه و ادراک، پردازش اطلاعات و البته آموزش و بهبود توانایی طبقه بندی و تعمیم توجه ویژه دارد.

نقش کاردرمانی در بهبود مهارت های شناختی و یادگیری

کاردرمانگران در برنامه های درمان اختلال یادگیری به کودکان کمک می کنند تا استقلال خود را بازیابند. کاردرمانگر همچنین کمک می کند تا کودکان بتوانند با کسب مهارت های جدید، مشارکت در فعالیت های روزمره مانند مراقبت از خود، بازی و یادگیری را توسعه و گسترش دهند. اگر تشخیص داده شود که کودک شما دچار اختلال یادگیری است، همکاری درمانگر، کودک، والدین یا مراقبین ادامه خواهد داشت.

درمانگر به صورت حرفه ای بر روی مشکلات حرکتی زیربنایی، چالش های توجه با نقص های ادراکی و مهارت های شناختی کار می کند. او می تواند علت مشکلات تحصیلی کودک را هم بیابد. اختلال یادگیری ممکن است کودکان را برای سازماندهی کارهای روزانه یا ترتیب دادن اقدامات مورد نیاز برای تکمیل فعالیت های روزانه دچار مشکل کند. درمانگر حرفه ای می تواند به ایجاد روال های موثر و تجزیه اطلاعات در مراحل مورد نیاز به کودک کمک کند.

همچنین به خاطر داشته باشید که کاردرمانگر کودک را ابتدا از نظر نوع اختلال شناختی ارزیابی می کند و پس از آن برنامه های درمانی را طراحی و تدوین می کند. قطعاً ارزیابی های شناختی اطلاعات خاصی در مورد نقاط قوت و ضعف کودک به درمانگر می دهد که در تعیین اهداف و توصیه های بعدی کاردرمانگر مورد استفاده قرار می گیرد. در درمان اختلال یادگیری با کاردرمانی به همه مشکلات کودک توجه لازم صورت می گیرد. به این ترتیب راه حل بسیار مناسبی برای درمان خواهد بود.

لازم به ذکر است که کاردرمانی می تواند به کودکان کمک کند تا مشکلات یادگیری خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنند. حتی این امکان را به آن ها می دهد که در فعالیت های روزمره شرکت فعال داشته باشند و در نتیجه از زندگی خود لذت ببرند. ارتباط با کادرمانگر متخصص در این زمینه و مشاوره آنلاین با مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران را برای دریافت نتیجه بهتر به شما توصیه می کنیم.

چگونه کاردرمانی به تقویت مهارت های حرکتی و شناختی کمک می کند؟

متخصصین کاردرمانی و فیزیوتراپیست ها، در جلسات درمان در جهت بهبود قدرت عضله، هماهنگی و تعادل بیمار کار می کنند. به این ترتیب آن ها با توسعه این مهارت ها به بهبود فعالیت های روزانه و کیفیت زندگی بیمار کمک می کنند. در این راستا برنامه های درمانی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشاهده و نظارت که شامل: نظارت بر کودک در هنگام بازی و ارزیابی اصولی توانایی های کودک است.
• تدوین اهداف که شامل: تدوین اهداف عملکردی با همکاری کودک، والدین و معلمان می شود. این کار برای تمرکز مشترک برای رسیدن به اهداف کاردرمانی بسیار مفید است.
• آموزش که شامل: ایده ها و راهبردهای مدیریتی برای کمک به کودک در فضای خانه، مدرسه و جامعه است. آموزش والدین و مراقبین به زبانی ساده و مختصر اهمیت بالایی در کاردرمانی دارد.
• مهارت های بدنی، تقویت قدرت و استقامت و تعادل که شامل: ایده ها و راه هایی برای فعالیت های گروهی، تقویت عضلات و حفظ تعادل و نظارت بر کودک در هنگام بازی و توصیه هایی برای مدیریت بهتر می شود.

در نهایت این نکته مهم را فراموش نکنید که هدف کاردرمانگر کمک به بهبود مشارکت اجتماعی بیمار است. درحقیقت، آموزش به کودکان مبتلا به اختلال یادگیری در مورد این که چرا در انجام برخی حرکات با دشواری مواجه هستند و شناخت نقطه های قوت و ضعف در این کودکان، بهبود اعتماد به نفس را در پی دارد.

همچنین در طول کاردرمانی از روش‌های زیر برای کمک به بیماران مبتلا به اختلالات یادگیری استفاده می کنند:

• درمان های رفتاری شناختی برای آموزش خود تنظیمی (مانند مهارت های کنترل و تسلط بر احساسات، رفتار و اعمال)، کمک به توجه و هوشیاری
  ارائه ابزارهایی برای کمک به بهبود مهارت های نوشتن
• بهبود حافظه برای آمادگی ذهنی بهتر
• توسعه استراتژی های مناسب و بهبود یافته برای مدیریت زمان
• ساده کردن وظایف برای مدیریت بهتر آن ها

آشنایی با روش های کاردرمانی برای اختلال یادگیری

روش های کاردرمانی بسیار متنوع است و در درمان اختلال یادگیری از انواع استراتژی ها و برنامه ها برای پشتیبانی و بهبود عملکرد کودکان استفاده می شود. این روش ها به تقویت توانایی های کودکان در محیط های تحصیلی، اجتماعی و خانه کمک می کند. ما در این جا به چند روش و استراتژی مهم اشاره می کنیم:

۱.مهارت های سازمانی

کاردرمانی به کودکان کمک می کند تا بتوانند فعالیت های خود را به قسمت های کوچک تر و قابل مدیریت تقسیم کنند. این مهارت ها شامل آموزش آمادگی جسمانی و ذهنی، تکنیک های زمان بندی و تقویت حافظه می شود.

۲. مهارت های دست خط

شامل نحوه درست گرفتن مداد، حفظ یک وضعیت نشسته موثر و خوب و شکل درست حروف است. همچنین به توسعه مهارت های حرکت ظریف و قدرت دست کمک می شود.

۳. درمان های شناختی و رفتاری

در این رویکرد آموزش خودتنظیمی به کودکان داده می شود و در نتیجه به بهبود توجه و هوشیاری آن ها منجر می شود.

۴. ارزیابی های حسی

کادرمانگر ها از ابزارهایی استفاده می کنند که بهبود مهارت های حرکتی ظریف و دست ورزی کودک را در پی دارد.

۵. ساده کردن وظایف

این یک استراتزی عالی است که به کودک کمک می کند تا به شکل آسان تری وظایف و فعالیت های خود را مدیریت کند.

۶. تمرین های حافظه و توسعه استراتژی مدیریت زمان

این دسته از تمرین ها به کودکان کمک می کند تا آمادگی ذهنی خود را افزایش داده و به شکلی موثر در فعالیت های تحصیلی شرکت کنند. این روش ها استقلال و اعتماد به نفس و کیفیت بالاتر در زندگی را ممکن می کند.

روش های عملی کاردرمانی برای تقویت مهارت های یادگیری

به یاد داشته باشید که روش های عملی کاردرمانی می تواند با همکاری موثر بین والدین، معلمان و کاردرمانگران بسیار تاثیرگذار و موفقیت آمیز تر باشد. یعنی این همکاری در فرآیند کاردرمانی برای کودکان مبتلا به اختلال یادگیری امری ضروی است. پس برای تقویت مهارت های یادگیری، این همکاری باید در همه محیط ها، چه در خانه و چه در مدرسه ادامه داشته باشد. در ادامه به این روش های عملی اشاره می کنیم:

1. در تعیین اهداف درمانی و توسعه برنامه های کاردرمانی، مشارکت والدین و معلمان و اشتراک گذاری مشاهدات و نگرانی ها در مورد عملکرد کودک در خانه و مدرسه نیاز است.
2. معلمان و والدین نقش بسیار مهمی در پیاده سازی استراتژی ها و توصیه های کاردرمانی در محیط های مختلف دارند. تغییراتی در محیط کلاس درس یا خانه برای حمایت از نیازهای کودک باید صورت بگیرد.
3. کاردرمانگر، معلمان و والدین برای اطمینان از پیشرفت کودک و تطبیق برنامه های درمانی با یکدیگر به صورت مداوم ارتباط داشته و به روزرسانی های منظم در مورد پیشرفت کودک و چالش های پیش رو را بررسی می کنند.
4. کادرمانگران به والدین و معلمان آموزش هایی را ارائه می دهند که به آن ها کمک می کند تا بتوانند چالش های اختلال یادگیری را فراگرفته و مدیریت کنند. راهنمایی های عملی برای پشتیبانی از مهارت های تحصیلی و اجتماعی کودک در این برنامه ها گنجانده می شوند.
5. کاردرمانگر هرگونه تغییر و پیشرفت کودک را به اطلاع معلمان و والدین رسانده و مشورت می کند. این کار به اطمینان از این که برنامه های درمانی همچنان با نیازهای کودک متناسب است کمک می کند.

این روش های عملی و همکاری های چند جانبه، کودک را در همه جنبه های زندگی حمایت کرده و به بهترین شکل ممکن برای موفقیت آماده سازی می کند.

مرکز کاردرمانی برای رفع اختلال یادگیری

اختلال یادگیری بر مهارت های بیمار تاثیر می گذارد. این اختلال روانشناختی منجر به این می شود که کودک در  بسیاری از مهارت ها مانند نوشتن و خواندن و یادگیری ریاضیات مشکل داشته باشد. فرد مبتلا به این بیماری در انجام فعالیت های روزمره زندگی نیاز به حمایت دیگران دارد. یکی از روش های درمانی این اختلال، کاردرمانی است.

کلینیک توانبخشی طراوت (تهرانسر) با تشکیل جلسات کاردرمانی به این بیماران کمک می کند. در طول جلسات کاردرمانی، کاردرمانگر به درمان مشکلات ادراکی، بصری، حرکتی و ….. می پردازد. پیشنهاد می کنیم در صورتی که خودتان یا یکی از عزیزانتان مبتلا به اختلال یادگیری هستید، با مرکز ما مشاوره نموده و از خدمات ما بهره مند شوید.

سخن آخر

در این مطلب به اختلال یادگیری و روش درمان با کاردرمانی پرداختیم. توصیه می کنیم به رفتار کودک خود توجه نشان داده و رفتارهای ناشی از اختلالات یادگیری را که در این مطلب و مطالب دیگر گفتیم را شناسایی کنید. اگر با موردی مواجه شدید بهتر است هر چه زودتر درمان کودکتان را آغاز کنید. همچنین برای دریافت یک برنامه تشخیصی و درمانی مناسب با پزشک کودک مشورت کنید. یادآور می شویم که مشکلات یادگیری می توانند منجر به مشکلات رفتاری هم شوند و در نتیجه آغاز درمان به موقع و زودهنگام می تواند به کاهش و رفع اختلالات یادگیری و رفتاری منجر شود.