آیا تا کنون به این فکر کرده اید که چرا بعضی از کودکان یا حتی بزرگسالان در تلفظ برخی از صداها یا مکیدن شیر مشکل دارند؟ یکی از دلایل این مشکلات می تواند بند زیرزبان یا فرنولوم کوتاه باشد. فرنولوم زبان بخشی از بدن است که شاید تا به حال کمتر به آن توجه کرده باشیم، اما همین قطعه کوچک می تواند مشکلات بزرگی ایجاد کند.
فرنولوم زبان یا همان بند زیرزبان، یک قطعه کوچک از بافت است که زبان را به کف دهان متصل می کند. هنگامی که این بند کوتاه یا محکم باشد، می تواند باعث محدودیت حرکت زبان شود. این محدودیت می تواند به مشکلاتی در تلفظ صحیح کلمات، مشکلات تغذیه ای در نوزادان و حتی درد و ناراحتی در هنگام صحبت کردن یا خوردن منجر شود. خوشبختانه، با پیشرفت های پزشکی، جراحی بند زیرزبان می تواند این مشکلات را حل کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.
در ادامه این مقاله در مرکز گفتاردرمانی غرب تهران، به بررسی جزئیات بیشتری از علل و مشکلات ناشی از فرنولوم کوتاه و روش های درمانی موجود خواهیم پرداخت و همچنین نقش گفتار درمانی در درمان فرنولوم زبان را توضیح خواهیم داد.
فرنولوم زبان چیست؟
چسبندگی زبان یا فرنولوم یکی از اختلالات مادرزادی است که به چسبیدن زبان به دهان اشاره دارد. فرنولوم زبان یک بافت نازک و عضلانی است که زبان را به کف دهان متصل می کند. این بافت نقش مهمی در کنترل حرکت زبان و کمک به فرآیندهایی مانند صحبت کردن، بلعیدن و مکیدن دارد.
اگر فرنولوم بیش از حد کوتاه یا ضخیم باشد، می تواند مشکلاتی ایجاد کند که به آنکیلوگلوسیا یا چسبندگی زبان معروف است. این وضعیت می تواند توانایی کودک در تغذیه صحیح و گاهی حتی گفتار او را تحت تأثیر قرار دهد. این عارضه که در اصطلاح پزشکی آنکیلوگلوسیا (Ankyloglossia) نامیده می شود، در نوزادان پسر به نسبت ۳ برابر بیشتر از نوزادان دختر رخ می دهد و تقریبا ۵ درصد از نوزادان تازه متولد شده را تحت تاثیر قرار می دهد.
تحقیقات نشان داده است که بسیاری از نوزادانی که با مشکلات تغذیه ای به ویژه هنگام شیر خوردن مواجه هستند، به فرنولوم مبتلا می باشند. این عارضه در بسیاری از موارد هنگام گریه کردن کودک و یا شیردهی از سوی مادر قابل تشخیص است.
در دهان انسان دو نوع اصلی فرنولوم: فرنولوم زبانی و فرنولوم لبی وجود دارد که هر کدام از این دو نقش های مهم و خاصی در عملکرد دهان دارند که در ادامه هر کدام را به صورت مختصر توضیح خواهیم داد.
فرنولوم زبانی (Lingual Frenum):
فرنولوم زبانی در زیر زبان قرار دارد و زبان را به کف دهان متصل می کند. این بافت نازک نقشی مهمی در حرکت زبان و بیان گفتار ایفا می کند. در برخی افراد، فرنولوم زبانی امکان دارد کوتاه یا تنگ باشد که این وضعیت به عنوان انکیلوگلوسیا یا بند زبان شناخته می شود. چنین شرایطی می تواند حرکت زبان را محدود کرده و مشکلاتی در گفتار و سایر فعالیت های دهانی ایجاد کند.
فرنولوم لبی (Labial Frenum):
فرنولوم لبی نیز یک چین بافتی است که لب بالایی را به لثه متصل می کند. اندازه و ضخامت این بافت بین افراد متفاوت است. در مواردی که فرنولوم لبی بسیار ضخیم یا سفت باشد که به آن گره لب نیز گفته می شود، مشکلاتی نظیر دشواری در شیردهی نوزادان یا ایجاد فاصله بین دندان های جلویی در کودکان و بزرگسالان می تواند بوجود آید.
علائم و مشکلات ناشی از فرنولوم زبان کوتاه
همانطور که گفتیم این عارضه یک مشکل مادرزادی است و می تواند در زمان کودکی یا بزرگسالی مشکلاتی را برای فرد بوجود آورد. به همین جهت بهتر است با توجه به علائم آن به دنبال درمان فرنولوم زبان بود. در ادامه شما را با علائم و مشکلات ناشی از فرنولوم زبان کوتاه آشنا می سازیم.
- نوزادان مبتلا به آنکیلوگلوسیا امکان دارد نتوانند به درستی مکیدن و بلعیدن را انجام دهند که این مسئله می تواند به مشکلاتی در وزن گیری و رشد آنان منجر شود.
- مادران هنگام شیردهی به دلیل گیر نکردن صحیح زبان نوزاد، درد و ناراحتی را تجربه کنند.
- کودکانی که این عارضه را دارند، در تلفظ صحیح برخی حروف مانند “ل”، “ر”، “ت” و “د” امکان دارد مشکل داشته باشند.
- امکان دارد که کودک نتواند زبان خود را به درستی بیرون بیاورد یا به بالا ببرد.
- تأخیر در شروع گفتار و مشکلات گفتاری در دوران کودکی از مشکلات ناشی از فرنولوم زبان کوتاه است.
- امکان دارد باعث التهاب و ناراحتی در ناحیه دهان و زبان شود.
- مشکلات در گفتار می‌تواند به مشکلات اجتماعی و روانی مانند کاهش اعتماد به نفس منجر شود.
نشانه های کوتاهی بند زیر زبان
حال که دانستیم علائم و مشکلات ناشی از فرنولوم زبان کوتاه چیست بهتر است به دنبال شناسایی نشانه های کوتاهی بند زیر زبان باشیم تا در صورت مشاهده یکی از آنها درمان را سریع و به موقع انجام دهیم.
از جمله نشانه های کوتاهی بند زیر زبان عبارتنداز:
- دشواری در بالا بردن زبان
- محدودیت در حرکت زبان به طرفین
- ناتوانی در بیرون آوردن زبان از دهان
- ظاهر قلبی شکل زبان هنگام بیرون آوردن
- مشکل در بستن دهان به هنگام شیر خوردن
- احساس درد هنگام شیر دادن به نوزاد
- تلفظ ناصحیح برخی از کلمات یا صداها
- مشکلات تغذیه ای در هنگام شیر خوردن
- طولانی تر شدن زمان شیر خوردن نوزاد
- وزن کمتر از حد نرمال برای سن نوزاد
- صدای کلیک مانند هنگام شیر خوردن
نحوه تشخیص کوتاهی بند زیر زبان
پزشکان برای تشخیص چسبندگی زبان در نوزادان و کودکان ابتدا به بررسی پرونده های پزشکی کودک می پردازند و سپس یک معاینه دقیق بالینی انجام می دهند. در این معاینه، پزشک با دقت به حرکات زبان کودک نگاه می کند تا از عادی بودن آن اطمینان حاصل کند. بررسی وضعیت بند فرنولوم زبان یا زیر زبان نیز بخش مهمی از این معاینه است.
پس از اتمام معاینه بالینی، پزشک از والدین سوالاتی درباره عادات تغذیه ای کودک می پرسد. به عنوان مثال، از مادر پرسیده خواهد شد که آیا کودک در حین شیردهی دچار مشکل می شود و یا حرکات زبان کودک بر روی نوک سینه مادر غیرعادی به نظر می رسد. همچنین امکان دارد از مادر پرسیده شود که آیا در هنگام شیردهی درد شدیدی در نوک سینه احساس می کند یا خیر.
در صورتی که کودک در سنین بالاتر باشد، پزشک امکان دارد از او بخواهد زبانش را رول کند یا برخی کلمات ساده را تلفظ نماید. اگر کودک در انجام این موارد دچار مشکل شود و نتواند زبان خود را به طور طبیعی حرکت دهد یا کلمات را به درستی تلفظ کند، احتمال وجود چسبندگی زبان وجود دارد و پزشک تشخیص نهایی را مطرح خواهد کرد.
تاثیر کوتاهی بند زیر زبان بر گفتار کودک
کوتاهی بند زیر زبان یا فرنولوم زبان می تواند تأثیر چشمگیری بر گفتار کودک داشته باشد. این اختلال می تواند باعث محدودیت در حرکت زبان شود که نقش مهمی در تولید صحیح صداها و حروف دارد. به ویژه، کودکانی که با این مشکل مواجه هستند امکان دارد در تلفظ حروفی مانند “ل”، “ر”، “ت” و “د” دچار مشکل شوند، چرا که این حروف نیاز به حرکت دقیق و کنترل شده زبان دارند.
برای گفتاردرمانی حرف ز و یا گفتاردرمانی حرف ل و … می توانید به مقالات مرتبط رجوع کنید.
این محدودیت حرکتی می تواند منجر به تأخیر در توسعه گفتار و زبان کودک شود. کودکان مبتلا به فرنولوم کوتاه امکان دارد نتوانند به طور صحیح صداسازی کنند که این مسئله می تواند به نارسایی های گفتاری منجر شود. به عنوان مثال، یک کودک امکان دارد نتواند کلماتی مثل “نان” یا “باران” را به درستی تلفظ کند که این می تواند به مشکلاتی در برقراری ارتباط با دیگران منجر شود.
علاوه بر مشکلات تلفظ، این عارضه می تواند بر روانی کودک نیز تأثیر بگذارد. کودکی که نمی تواند به درستی صحبت کند، امکان دارد احساسات ناامیدی و کاهش اعتماد به نفس را تجربه کند. این وضعیت می تواند بر تعاملات اجتماعی کودک اثر منفی بگذارد و باعث شود که او از مشارکت در گفتگوها یا فعالیت های گروهی خودداری کند.
تشخیص و درمان به موقع این عارضه می تواند به کودک کمک کند تا مهارت های گفتاری و اجتماعی خود را بهبود ببخشد و از مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری کند.
جراحی بند زیرزبان: کی و چرا لازم است؟
جراحی بند زبان یا فرنولوم زبان امکان دارد برای موارد مختلفی انجام شود، از جمله آنها:
- اگر گلوی فرد نتواند به درستی باد را خارج کند، امکان دارد جراحی لازم باشد.
- بیماری سرطان خون و پوست می تواند نیاز به جراحی فرنولوم ایجاد کند.
- اگر یک توکسین سمی به زبان و گلو وارد شود، امکان دارد جراحی لازم باشد تا از ایجاد مشکلات جدی جلوگیری شود.
- در مواردی که سرطان گلو وجود داشته باشد، جراحی می تواند برای برش و بیرون آوردن توده های سرطانی لازم باشد.
- بعضی نوزادان که دچار فرنولوم زبان هستند و نمی توانند درست شیر مادر را بمکند. جراحی می تواند کمک کننده باشد.
- گاهی اوقات بند زبان می تواند هنگام حرف زدن یا غذا خوردن باعث درد یا ناراحتی شود، جراحی می تواند این درد را کاهش دهد.
این عمل معمولا ساده است و سریع انجام می شود و به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک می کند. زمان لازم برای جراحی بند زبان به موارد مختلفی از جمله: شدت علائم، نوع بیماری و سابقه پزشکی فرد بستگی داشته باشد. به طور کلی، اگر علائم شدیدی داشته باشید یا اگر درمان های دیگر موثر نباشند، امکان دارد پزشک شما توصیه کند که به جراحی نگاهی بیندازید. بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بتوانید تصمیمی مشخص و مناسب برای خودتان بگیرید.
نقش گفتار درمانی در درمان فرنولوم زبان
گفتار درمانی نقش مهم می تواند در بهبود وضعیت کودکان و بزرگسالان با مشکلات بند زبان یا فرنولوم زبان داشته باشد. این نوع مشکلات می تواند باعث محدودیت در حرکت زبان و در نتیجه مشکلاتی در تلفظ صحیح کلمات و صداها شود. کلینیک تخصصی گفتار درمانی غرب تهران طراوت، با استفاده از روش های گوناگون، به کودکان و بزرگسالان کمک می کند تا مهارت های زبانی خود را بهبود بخشند.
ابتدا، متخصص گفتار درمانی کودکان با ارزیابی دقیق وضعیت زبان و گفتار کودک، برنامه های درمانی منحصربه فردی را برای فرنولوم زبان و سایر مشکلات تدوین می کند. این برنامه ها می توانند شامل تمرینات تقویتی برای عضلات زبان و دهان، تکنیک های تنفسی و تمرینات تلفظی باشند. با تمرینات مداوم و پیوسته، کودکان و بزرگسالان یاد خواهند گرفت که چگونه صداها و کلمات را به درستی تلفظ کنند و به تدریج مشکلات گفتاری آنها کاهش یابد.
علاوه بر این، گفتار درمانی کمک می کند تا اعتماد به نفس بیشتری در صحبت کردن داشته باشند. جلسات درمانی در کلینیک توانبخشی کودک و بزرگسال طراوت با فضایی دوستانه و حمایتی برگزار می شود که این امر موجب می شود کودکان و بزرگسالان بدون استرس و اضطراب به تمرینات خود ادامه دهند. در نهایت، هدف از گفتار درمانی بهبود کیفیت زندگی کودکان و ایجاد فرصت های بهتر برای موفقیت در مدرسه و ارتباطات اجتماعی است.
بدون دیدگاه