شب ادراری در کودکان یا بی اختیاری ادرار در کودکان در خواب اتفاق می افتد و کودک در خواب قابلیت کنترل مثانه خود را ندارد. البته تا ۵ سالگی این امر عادی است و به مرور بین مغز و مثانه کودک هماهنگی ایجاد می شود. کودکان بالای ۵ سال که شب ادراری دارند ممکن است دچار مشکلات روانی و اجتماعی شوند و باید قبل از بروز این مشکلات درمان صورت گیرد. شب ادراری دو نوع اولیه و ثانویه دارد که در نوع اولیه کودک هرگز کنترلی بر روی مثانه خود نداشته است و در نوع ثانویه کودک بعد از دوره ای از خشکی شبانه دوباره دچار مشکل شده است. در ادامه بیشتر در مورد شب ادراری در کودکان و علت و درمان آن خواهیم پرداخت.
شب ادراری در کودکان چیست و چه عواملی باعث آن می‌شود؟
شب ادراری یکی از مشکلاتی است که در برخی کودکان دیده می شود و به مرور برطرف می گردد اما طریقه برخورد با آن از اهمیت بالایی برخوردار است و باید به دلایل بروز این مشکل ابتدا توجه نمود و عوامل مختلفی مانند ژنتیک، مسائل روانی، تأخیر در رشد سیستم عصبی و مشکلات پزشکی و اختلالات خواب در بروز آن نقش دارند.
بررسی دلایل جسمی و روانی شب ادراری
دلایل جسمی و روانی مهم ترین عامل شب ادراری در کودکان است و تأخیر در رشد سیستم عصبی، مشکلات مثانه یا عفونت های ادراری می تواند موجب عدم کنترل ادرار در کودک شود. بیماری هایی مانند دیابت یا یبوست شدید نیز در کودک باعث شب ادراری می شود.
دلایل روانی بروز این مشکل نیز شامل استرس های محیطی مانند تغییر محل زندگی، طلاق والدین یا فشار تحصیلی می باشد و کودکانی که روحیه حساسی دارند واکنش شدیدی از خود نشان می دهند. اضطراب نیز در نحوه مدیریت مثانه از طریق مغز اختلال ایجاد می کند و این مشکل اتفاق می افتد. برای رفع این مشکل اول باید تشخیص دقیق صورت گیرد که توسط متخصص روانشناس و پزشکان این امر امکان پذیر است.
تأثیر وراثت بر شب ادراری کودکان
شب ادراری در برخی کودکان ارثی است و طبق تحقیقات انجام شده این مشکل می تواند از والدین به فرزندان منتقل شود. این مسئله معمولاً به دلیل نقص در فرمان دهی بین مغز و مثانه یا تأخیر در بلوغ سیستم عصبی اتفاق می افتد و ارتباط درستی بین مغز و مثانه هنوز به طور کامل شکل نگرفته است.
همچنین ژن هایی در بدن وجود دارند که در تنظیم تولید هورمون ضد ادراری (ADH) نقش دارند و تولید ادرار در شب را کاهش می دهند و در صورتی که در بدن کودک این هورمون به میزان کمی وجود داشته باشد شب ادراری در کودکان اتفاق می افتد. والدینی که خود این مشکل را در کودکی داشته اند بهتر باید این کودکان را درک کنند و از سرزنش کردن این کودکان بپرهیزند. با حمایت کردن از کودک استرس او را کاهش دهید و فرآیند درمان را تسریع بخشید.
چگونه استرس و اضطراب می‌تواند شب ادراری را تشدید کند؟
شب ادراری در کودکان با اضطراب و استرس رابطه مستقیمی دارد و کودکانی که در محیط های پرتنش و استرسی مانند مشکلات خانوادگی، تغییر مدرسه یا از دست دادن عزیزان بزرگ می شوند بیشتر دچار این اختلال عملکردی می شوند. به طور کلی اضطراب سطح هورمون کورتیزول را افزایش می دهد و بر عملکرد سیستم عصبی تاثیر می گذارد. این احساسات در کودک مانع تشخیص به موقع زمان تخلیه مثانه می شود. خواب عمیق که ناشی از خستگی و استرس می باشد نیز باعث نادیده گرفتن سیگنال های های مثانه توسط کودک می شود. در این مواقع باید از کودک حمایت عاطفی شود و یک محیط آرام و بدون استرس را ایجاد کرد.
نقش مشکلات خواب در شب ادراری
اختلالات خواب نیز در شب ادراری کودک نقش دارند و در صورتی که کودک خواب عمیق یا ناکافی داشته باشد مغز نمی تواند سیگنال های مثانه را تشخیص دهد و در نتیجه شب ادراری اتفاق می افتد. همچنین در برخی کودکان اختلالات خواب مانند آپنه خواب اتفاق می افتد و مجاری تنفسی را در هنگام خواب مسدود می کند و شب ادراری را تشدید می کند و در کیفیت خواب کودک تاثیر می گذارد. عملکردهای طبیعی مغز در اثر خواب منقطع یا ناکافی مختل می شود و مثانه نیز از این موضوع مستثنی نیست و دچار اختلال عملکرد می شود.
لازم به ذکر است که عادت های نامناسب در هنگام خواب مانند نوشیدن مایعات یا نداشتن برنامه خواب مناسب نیز این عمل را تشدید می کند.
انواع شب ادراری در کودکان و تفاوت‌های آن
شب ادراری در کودکان در دو نوع تقسیم بندی می شود که شامل شب ادراری اولیه و شب ادراری ثانویه می شود. این دو نوع شب ادراری در کودکان از نظر دلایل بروز و شیوه درمان تفاوت هایی دارند که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.
شب ادراری اولیه و شب ادراری ثانویه: تفاوت‌ها و دلایل
اختلال در رشد سیستم عصبی یا مشکلات مرتبط با مثانه منجر به شب ادراری اولیه می شود. کودکی که به این نوع دچار است نمی تواند سیگنال های مثانه در حین خواب را دریافت کند. همچنین کاهش سطح هورمون ضد ادراری (ADH) که تولید ادرار در شب را تنظیم می کند از عوامل بروز شب ادراری اولیه است.
شب ادراری ثانویه به دلیل عوامل محیطی یا روان شناختی اتفاق می افتد و به این صورت است که کودک مدتی دچار شب ادراری نمی شود و بعد از چند ماه دوباره این مشکل اتفاق می افتد. تغییرات زندگی مانند تولد خواهر یا برادر جدید، طلاق والدین یا از دست دادن عزیزان در بروز شب ادراری ثانویه نقش دارند. همچنین مشکلات جسمی مانند عفونت های ادراری، یبوست مزمن یا بیماری های خاص (مانند دیابت) نیز بی تاثیر نیستند.
برای درمان نوع اولیه از روش های رفتاری درست استفاده می شود و در صورت لزوم دارو درمانی نیز انجام می گیرد و در روش ثانویه ابتدا مشکل بررسی می شود و عوامل زمینه ای را برطرف می کنند.
چرا برخی کودکان پس از درمان دوباره دچار شب ادراری می‌شوند؟
بازگشت شب ادراری در کودکان به دلایل مختلفی اتفاق می افتد و مهم ترین آن عدم حل کامل عامل زمینه ای است. کودکی که در اثر اضطراب و استرس دچار شب ادراری شده است در حین درمان باید به طور کامل علل بروز استرس را برطرف کرد تا دوباره کودک دچار شب ادراری نشود. همچنین در صورتی که کودک دارو مصرف می کند و ناگهانی از مصرف داروها خودداری کند مشکلات شب ادراری دوباره اتفاق می افتد.
تغییرات محیطی یا تجربیات جدید ممکن است این مشکل را دوباره ایجاد کند. برخی از کودکان که این مشکل را به دلایل ژنتیکی یا ویژگی های زیستی دارند مدت زیادی طول می کشد تا بتوانند مثانه خود را کنترل کنند.
روش‌های درمان شب ادراری کودکان
در هنگام درمان باید اول نوع شب ادراری در کودکان مشخص شود و دلیل بروز آن مورد بررسی قرار گیرد. همچنین شرایط کودک و سبک زندگی او در تهیه برنامه درمانی درست نقش دارد.
رفتار درمانی برای شب ادراری: چطور به کودک کمک کنیم؟
در رفتار درمانی کودکان آموزش های درستی در مورد مدیریت مشکل داده شود و عادات سالمی را به کودک بیاموزیم تا در کنار مدیریت ادرار، اعتماد به نفس خود را نیز افزایش دهد. اولین قدم در رابطه با درمان این مشکل تنظیم یک برنامه خواب است تا خواب کودک ریتم ثابتی داشته باشد. استفاده از هشداردهنده های شب ادراری نیز توصیه می شود که در هنگام پر شدن مثانه کودک را بیدار می کنند و او دیگر خود را خیس نمی کند. حمایت والدین نیز بسیار در روند درمان مهم می باشد و در هنگامی که متوجه شب ادراری کودک می شوید از سرزنش کردن کودک بپرهیزید و اجازه دهید با شما در مورد این موضوع صحبت کند. رفتار درمانی باید به صورت مداوم انجام گیرد و والدین محبت خود را از کودک دریغ نکنند.
تأثیر تغذیه و تغییرات سبک زندگی در کاهش شب ادراری
تغذیه درست نیز تاثیرات بسزایی در کاهش و درمان شب ادراری در کودکان دارد. کودک در هنگام شب مایعات کمتری استفاده کند و خوردن مایعات حاوی کافئین یا قند را کاهش دهد. غذاهای حاوی فیبر در برنامه غذایی کودک قرار گیرد. زیرا با جلوگیری از یبوست که یکی از عوامل جسمی بروز شب ادراری است این مشکل برطرف می گردد.
از کودک بخواهید در زمان مناسب بخوابد و قبل از خواب حتما مثانه خود را تخلیه کند. همچنین محیط خواب کودک نیز باید آرام و بدون استرس باشد و با گذاشتن چراغ خواب در اتاق کودک ترس او را کاهش می دهد و این می تواند یک روش درمان ترس از تاریکی در کودک باشد و احتمال بروز شب ادراری به این دلیل کم شود.
استفاده از تکنیک‌های مثبت‌نگری و تشویق کودک
تشویق و ایجاد نگرش مثبت در کودک نیز بسیار در روند درمان تاثیر گذار است. کودکانی که به جای سرزنش و تنبیه با محبت و حمایت والدین روبه ور می شوند بهتر می توانند با این مشکل مبارزه کنند. در شب هایی که کودک خود را خیس نمی کند به او پاداش دهید و می توانید برچسب های عروسکی، اسباب بازی و … را برای تشویق به کودک پاداش دهید.
موفقیت های کوچک او را بزرگ جلوه دهید و در مورد آنها با کودک صحبت کنید تا اعتماد به نفس او افزایش پیدا کند. همچنین می توانید داستان هایی مشابه وضعیت کودک را تعریف کنید و حس همدلی ایجاد نمایید. کودک با پذیرش مشکل با شما همکاری می کند و به راحتی درمان را قبول می نماید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
شب ادراری در کودکان زیر ۵ سال به مرور برطرف می شود و نیازی به درمان پزشکی نیست اما اگر این وضعیت ادامه دار باشد باید به پزشک مراجعه کرد. مراجعه به پزشک در زمان مناسب از بروز مشکلات جسمی و روانی جلوگیری می کند.
علائم نگران‌کننده‌ای که نیاز به مداخله درمانی دارد.
کودک بعد از یک دوره مثلا شش ماهه خشکی شبانه دوباره شب ادراری داشته باشد که نشانه استرس، عفونت یا مشکلات پزشکی است.
درد در هنگام ادرار، ادرار خونی، یبوست مزمن یا تشنگی بیش از حد نیز نشانه عفونت ادراری یا دیابت است که باید درمان شود.
شب‌ادراری مداوم پس از ۷ سالگی نیز بسیار بحث برانگیز است و باید حتما بررسی های تخصصی صورت گیرد.
اگر شب ادراری با خرخر شدید، توقف تنفس در خواب یا خواب آلودگی زیاد در طول روز همراه باشد کودک دچار اختلالات خواب مانند آپنه خواب شده است.
تست‌ها و ارزیابی‌های پزشکی برای تشخیص دلایل شب ادراری در کودکان
قبل از شروع درمان توسط پزشک ارزیابی هایی صورت می گیرد و ابتدا از والدین درباره سابقه شب ادراری در خانواده، شرایط زندگی کودک و علائمی که دارد صحبت می شود و سپس از لحاظ جسمی (اختلالات دستگاه ادراری یا نشانه های یبوست) معاینه می شود. با انجام آزمایش ادرار عفونت ادراری ، سطح قند خون کودک و مشکلات متابولیکی بررسی می شود و همچنین با سونوگرافی عملکرد کلیه ها و مثانه و ناهنجاری های ساختاری ارزیابی می گردد.
خواب کودک نیز توسط پزشک ارزیابی می شود و در صورت مشاهده اختلالات خواب مشکوک از پلی سومنوگرافی استفاده می شود. این تست ها در تشخیص دقیق به پزشک کمک می کنند و درمان مناسب ارائه می شود.
آیا درمان‌های خانگی کافی است یا نیاز به مشاوره تخصصی است؟
تنظیم برنامه خواب، کاهش مصرف مایعات قبل از خواب، تخلیه مثانه پیش از خواب و استفاده از پاداش برای تشویق کودک از روش های خانگی است که برای کودکانی که به شب ادراری نوع اول دچار هستند بهترین گزینه می باشند.
با این حال درمان های خانگی در نوع دوم و در موارد خاص تاثیر گذار نیستند و باید مشاوره تخصصی توسط روانشناسان صورت گیرد. پس می توان گفت که شب ادراری ثانویه وعلائم اختلالات روان شناختی (مانند استرس شدید یا افت عملکرد تحصیلی) حتما احتیاج به مشاوره تخصصی دارد.
روانشناسان با ارزیابی های دقیق شب ادراری در کودکان درمان هایی مانند رفتار درمانی، دارو درمانی یا مداخلات روان شناختی را ارائه می دهد. همچنین در جلسات مشاوره به والدین طریقه برخورد درست با کودک آموزش داده می شود و از بروز پیامدهای روانی جلوگیری می شود.
مرکز روانشناسی و درمان مشکلات رفتاری کودکان در غرب تهران
مرکز روانشناسی کودک طراوت در تهرانسر از بهترین کلینیک های مشاوره کودک است که برای کسانی که در محدوده غرب تهران زندگی می کنند و برای اولین بار میخواهند برای مشکل شب ادراری در کودکان به مراکز روانشناسی مراجعه کنند یک مرکز در دسترس و معتبر می باشد.
خدمات تخصصی در درمان شب ادراری کودکان
مرکز روانشناسی طراوت در تهرانسر ابتدا مشکل کودک را مورد ارزیابی قرار می دهد و از روش های درمانی متنوعی مانند گفتار درمانی، مشاوره خانواده و تکنیک های کاهش استرس برای کمک به کودکان مبتلا به شب ادراری استفاده می کنند. از خدمات دیگر این مرکز می توان به چگونگی کنترل هیجان کودک، ترک ناخن جویدن و مکیدن انگشتان در کودک، درمان اختلالات وابستگی، درمان ترس و فوبیا و … اشاره کرد.
آدرس و اطلاعات تماس کلینیک روانشناسی کودک در تهرانسر
مرکز روانشناسی کودک در تهرانسر به دلیل دسترسی آسانی که دارد گزینه ای مناسب برای والدینی است که به دنبال خدمات روانشناسی و درمان مشکلات رفتاری کودکان و درمان شب ادراری در کودکان هستند. آدرس دقیق مرکز در بخش زیرین صفحه درج شده و به راحتی قابل پیدا کردن است. برای اطمینان از دریافت خدمات در زمان مناسب و جلوگیری از اتلاف وقت توصیه می شود پیش از مراجعه حضوری از طریق شماره تماس های درج شده وقت مشاوره رزرو کنید. این کار علاوه بر مدیریت بهتر زمان اطمینان می دهد که تمامی خدمات مورد نیاز کودک شما با دقت و بدون شتاب ارائه خواهد شد.
بدون دیدگاه