روانشناسی کودکان بیش فعال به این کودکان یاد می دهد که به خوبی رفتار خود را مدیریت کنند. اغلب اوقات سرکوب تکانشگری ها برای کودکان ADHD بسیار دشوار است و ممکن است قبل از انجام یک کار، موقعیت و عواقب رفتار خود را در نظر نگیرند. از طرفی دیگر زندگی با کودکان مبتلا به نقص توجه (ADHD) و بیش فعالی می تواند سخت و طاقت فرسا باشد. چون که همه فعالیت های روتین روزمره کودک تحت تاثیر علائم بیش فعالی بسیار چالش برانگیز خواهد بود. امروزه علم روانشناسی به کمک والدین و مراقبین آمده و با استفاده از متدهای پیشرفته نقش بسیار موثری در بهبود کودکان بیش فعال بازی می کند. در این مطلب، کودک ADHD را بیشتر می شناسیم و بهترین روش ها برای مدیریت رفتار این کودکان را با هم بررسی می کنیم. پس لطفاً تا انتهای مطلب همراه ما بمانید.
بیش فعالی ADHD چیست؟
اختلال نقص توجه یا بیش فعالی (ADHD)، یکی از عارضه های شایع است که در میان کودکان سنین پایین دیده می شود. ابتلا به این عارضه که چیزی در حدود ۳ تا ۵ درصد از کودکان کمتر از ۷ سال و البته نوجوانان در دوران بلوغ با آن دست و پنجه نرم می کنند، با مشکلات متعددی مانند تحرک بیش از اندازه و ناتوانی در تمرکز همراه است. البته که همه انسان ها می توانند در مقاطعی از زندگی خود عدم تمرکز یا بی توجهی را تجربه کنند، اما نشانه های کم توجهی بسیار گسترده تر است. اختلال بیش فعالی adhd، یک اختلال مبتنی بر کارکردهای مغز است که بر توانایی تمرکز و توجه فرد تاثیر می گذارد. بعلاوه، کودکانی که بیش فعالی دارند به میزان زیادی در ثابت ماندن، مشکل دارند. این کودکان بی قرار هستند و ممکن است بیش از حد حرف بزنند.
آن چه که ثابت شده است، این که درمان بیش فعالی در کودکان می تواند دشوار باشد. دریافت اطلاعات کاربردی در خصوص علائم و چگونگی برخورد با کودکان بیش فعال، چیزی است که در روانشناسی کودکان بیش فعال از آن ها در درمان کودکان استفاده می کنند. ابتلای به این عارضه، اغلب امکان تمرکز طولانی کودک بر روی یک مسئله را با مشکل مواجه می کند. حتی این بیماری عوارضی مانند افسردگی و اختلال دوقطبی را می تواند به همراه داشته باشند. به خاطر داشته باشید، این اختلال نیاز به رسیدگی داشته و در صورت عدم رسیدگی می تواند مشکلات حاد دیگری را برای کودک به همراه بیاورد. در ادامه به چندین علامت شایع بیش فعالی اشاره کرده ایم. با مشاهده هر یک از این علائم لازم است با پزشکان و متخصصان روانشناسی کودکان و درمانگران در مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران مشورت کنید.
- افراد مبتلا به اختلال کم توجهی، به سختی می توانند حتی برای مدتی آرام بنشینند.
- این افراد نمی توانند برای طولانی مدت روی انجام یک کار یا موضوع واحدی تمرکز کنند.
- این افراد به راحتی وظایف محول شده خود را فراموش کرده یا ترتیب انجام آن ها را از یاد می برند.
- افراد بیش فعال، خیلی زود دچار حواس پرتی می شوند. درواقع، با هر اتفاقی تمرکز آن ها با مشکل مواجه می شود.
- افراد مبتلا به نقص توجه، اکثراً نمی توانند منتظر بمانند تا صحبت های سایرین تمام شود، آن ها دائماً حرف دیگران را قطع می کنند.
نقش روانشناسی در درمان کودکان بیش فعال
در درمان بیش فعالی در کودکان، اصولاً از چندین روند جداگانه که هر یک در کنار هم مجموعه ای کامل را ایجاد می کنند، استفاده می شود. البته فراموش نکنید که نیازها و مشکلات خاص هر کودک در انتخاب شیوه های درمانی بسیار موثر است. در مراکز توانبخشی، روانشناسی کودک، کاردرمانی، رفتار درمانی، بازی درمانی و سایر متدها، هرکدام در جای خود کاربرد گسترده ای دارند. امروزه روانشناسی کودکان، به مطالعه رشد و تکامل کودکان از تولد تا بزرگسالی توجه دارد. همچنین تمرکز بر روی رفتارهای آگاهانه و ناآگاهانه در روانشناسی کودکان مورد توجه قرار می گیرد. درواقع، در این شاخه از روانشناسی به جنبه های مختلف رشد کودکان ازجمله رشد شناختی، رشد جسمی، رشد اجتماعی، رشد عاطفی و رشد اخلاقی توجه می شود و به تجزیه و تحلیل رشد ذهنی کودک و درک او از محیط اطرافش می پردازند.
درواقع، درمان بیش فعالی از طریق شیوه های زیر صورت می گیرد:
مدیریت رفتار
مدیریت رفتار در این کودکان شامل ایجاد سطح مناسبی از قوانین و محدودیت ها، پاداش ها و تنبیه های مثبت، برنامه ریزی فعالیت ها و ساختاردهی محیط می شود. همه این موارد به کودک کمک می کنند تا درک کنند که چه رفتارهایی مناسب هستند و چطور و چگونه باید خود را کنترل کنند. اصول مدیریت در روانشناسی کودک می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تعیین محدودیت های زمانی برای بازی های ویدیوئی و تلویزیون
- استفاده از تمرینات تمرکز و آرامبخش
- تشویق به فعالیت های فیزیکی
- ساخت یک برنامه روزانه منظم
- استفاده از برنامه ریزی و سازماندهی
ارائه شرایط محیطی مناسب در روانشناسی کودکان بیش فعال
فضایی آرام با کمترین تحریکات و حوادث خارجی می تواند به کودک مبتلا به اختلال ADHD در تمرکز و کنترل در هنگام درس ها و فعالیت ها یاری دهد.
بهبود خواب و استراحت
اطمینان حاصل کنید که کودک خواب و استراحت کافی داشته باشد. خواب و استراحت کافی می تواند نقش مهمی در مدیریت افزونه بیش فعالی داشته باشد.
آموزش مهارت های اجتماعی در روانشناسی کودکان بیش فعال
آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان مبتلا به نقص توجه و تمرکز کمک می کند تا بتوانند با دیگران به صورتی موفق ارتباط داشته باشند. همچنین کمک می کند تا بتوانند همکاری کرده و مشکلات را حل نمایند. این ها شامل مهارت هایی مانند انتظار سازی، صحبت کردن به ترتیب ،شنیدن و در صورت نیاز، متوقف کردن خود است.
مداخله آموزشی در روانشناسی کودکان بیش فعال
برنامه های آموزشی در تقویت مهارت های تمرکز و توجه و تحصیلی بسیار موثر هستند. این برنامه ها توسط مشاوران آموزش، مدرسان و درمانگران طراحی و اجراء می گردند.
روش های درمانی پزشکی
توجه داشته باشید که اگر بیش فعالی بسیار شدید باشد و تاثیر قابل توجهی در زندگی روزمره کودکان بگذارد، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند. این داروها معمولاً شامل مهارکننده های آدرنرژیک و استیمولانت ها هستند که در بهبود تمرکز و کنترل رفتار اثربخش هستند. این داروها در صورت نیاز و درمان های روانشناسی می توانند در کنار یکدیگر بسیار موثر عمل کنند.
بهترین روش های مدیریت رفتار کودکان بیش فعال
شاید شما از رفتارهای کودک بیش فعال خود به ستوه آمده اید و نمی دانید که بهترین روش درمانی برای برخورد با او چیست؟ همان طور که قبلاً اشاره کردیم، کم توجهی، بی قراری، گم کردن وسایل، بی دقتی و خیلی از موارد دیگر، والدین این کودکان را با چالش هایی هرروزه مواجه می کند. لازم به ذکر است که علائم کودکان کم توجه و احتلال بیش فعالی چنانچه تا سن خاصی ادامه یافته و درمان نشوند، بی شک ،کودک را در بزرگسالی با مشکلات بیشتر و رفتارهای پرخطر مواجه می کند. برای این که بهترین روش های مدیریت رفتار این کودکان را بیشتر بشناسیم به ۱۲ مورد از آن ها می پردازیم:
۱.مسئولیت پذیری
معمولاً والدین تمامی وظایف و مسئولیت های کودک بیش فعال را به عهده می گیرند. این کار به مرور مسئولیت پذیری، حس استقلال و اعتماد به نفس کودک را از او سلب می کند. پس فراموش نکنید در هنگام رفتار با کودک بیش فعال، بهتر است مسئولیت پذیری را به او آموزش دهید. حتی فعالیت هایی که سبب خستگی جسمی و روانی وی می شود را هم به او واگذار کنید.
۲. کاهش عوامل حواس پرتی
اگر بازی های کامپیوتری، تماشای تلویزیون، بازی های کامپیوتر و بسیاری چیزهای دیگر باعث حواس پرتی و کاهش تمرکز و توجه کودک می شوند، برای آن ها زمان تعیین کنید. می توانید فعالیت های فیزیکی را به برنامه کودک اضافه کنید تا انرژی اش تخلیه شود. حتی ورزش کردن می تواند روحیه کودکان را بسیار شادتر کند.
۳. الگوبرداری کودک بیش فعال از والدین
هر کودکی به صورت ناخودآگاه از رفتار والدین و بخصوص مادر خود الگوبرداری می کند. پس توصیه می کنیم والدین در ابراز رفتارهای خود دقت بیشتری داشته باشند. کودک با مشاهده رفتار والدین خود می آموزد که چگونه باید رفتار کند.
۴. وضع قوانین و محدودیت رفتاری
سعی کنید برای کودک بیش فعال قوانین ساده ای وضع کنید. مثلاً او را به کارهای خوب تشویق کنید و در صورت انجام رفتارهای مناسب به او پاداش بدهید. حتماً دقت داشته باشید که در جهت پیشبرد قوانین از طرف فرزند خود، سخت گیری نداشته باشید. یعنی رفتار اشتباه کودک را با بدرفتاری، تنبیه یا سرزنش پاسخ ندهید. به طور مثال با کاهش رفتارهای اشتباه، به او اجازه دهید به فعالیت مورد علاقه اش بپردازد.
۵. با کودک بیش فعال خود وقت بگذارنید
کودکان ADHD بیش از هر کودک دیگری نیاز به این دارند که با والدین خود وقت بگذرانند. پس رابطه ای صمیمی با کودک بیش فعال خود برقرار کنید. در روانشناسی کودکان بیش فعال، پیشنهاد می شود که والدین ساعاتی را برای توجه به نیازهای فرزند خود و برای وقت گذرانی با او معین کنند. این کار به افزایش اعتماد به نفس کودک در بازی و سرگرم شدن او کمک می کند. بگذارید کودکتان حس مفید بودن، متفاوت بودن و حس خوب را تجربه کند.
۶. تشوریق رفتارهای مثبت در روانشناسی کودکان بیش فعال
تشویق کردن کودک موجب می شود که وی اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند. چون در این اختلال ممکن است کودک به مرور اعتماد به نفس خود را از دست بدهد. پس مسلم است که کودک با تشویق شدن از طرف والدین، احساس استقلال و اثر بخشی بیشتری کرده و اعتماد به نفسش افزایش یابد.
۷. کنترل خشم در روانشناسی کودکان بیش فعال
همان طور که می دانید کودکان بیش فعال عموما ًدارای رفتارهای تکانشی هستند. حالا چطور در روانشناسی کودکان بیش فعال این پرخاشگری و خشم را می توان کاهش داد؟ در ابتدا والدین بایستی در مقابل هر یک از رفتارهای ناپسند، قاطعیت داشته باشند و وی را متوجه رفتارهای غلط خود کنند. با مشورت با دکتر روانشناس و درمانگران می توان در صورت تکرار این رفتارها، تنبیه هایی که شامل قوانین و محدودیت ها می شوند برای کودک در نظر بگیرید.
۸. صبور باشید
نکته ای که والدین باید در نظر بگیرند این است که رفتارهای کودک ADHD رفتارهای حقیقی او نیستند. پس در این مسیر صبور باشید و عجله نکنید. درمان و بهبود پروسه ای طولانی است که باید بدون این که آسیب های روحی روانی به کودک و والدین وارد کند پیگیری شود. پس در عین این که به درمان کودک بیش فعال خود مشغول هستید، به نیارها و احساسات خود هم توجه کنید.
۹. همدلی در رروانشناسی کودکان بیش فعال
چرا والدین باید همدم و همدل فرزند بیش فعال خود باشند. چون کودک با نقص توجه و تمرکز، رفتارهایی دارد که به سبب آن ها دچار احساس ناراحتی و کاهش اعتماد به نفس مخصوصاً در اجتماع می شود. پس مهم است که والدین با او همدلی کرده و به حرف هایش گوش دهند. والدین باید تا جایی که می توانند از میزان احساسات منفی و مخرب کودک کاسته و به او یادآور شوند که در هر حال او را دوست دارند.
۱۰. مدیریت رفتارهای کودک بیش فعال
کودک بیش فعال در حال انجام فعالیت هایی است که دست خودش نبوده و نمی تواند به خوبی آن ها را کنترل کند. پس نیاز است که والدین محدودیت هایی را برای جلوگیری از شدت یافتن این اعمال ایجاد کرده و اجازه ندهند بیش فعالی و کم توجهی بر روی رفتارهای فرزندشان تسلط پیدا کند. درواقع باید به نوعی او را کنترل کنند. می توانید با مشورت با دکتر متخصص و با بهره گیری از راه های متعدد و موثر در روانشناسی کودکان بیش فعال مانند بازی درمانی و رفتار درمانی، رفتارهای او را مدیریت کنید.
۱۱. کودک خود را سرزنش نکنید
سرزنش کودکان بیش فعال، اعتماد به نفس آن ها را کاهش داده و افکار مخرب را در آن ها افزایش می دهد. به جای این که کودک را سرزنش کنید، از راهکارهای تخصصی برای کاهش علائم استفاده کنید. والدین می توانند با آموزش، فراگیری توسط روانشناس از بازی های بسیار موثر در جلسات تخصصی هم در مرکز توانبخشی و هم در منزل استفاده کنند.
۱۲. استفاده از جلسات مشاوره در روانشناسی کودکان بیش فعال
پزشک روانشناس با ارائه راهکارهای متعدد تخصصی و اصولی می تواند به میزان زیادی علائم کودک بیش فعال را کاهش دهد. زمانی که کودک از راهکارهای درمانی اصولی بهره می گیرد، به مرور اعتماد به نفسش افزایش یافته، خوشحال تر خواهد بود و علائم adhd هم در او کاهش می یابد.
مرکز روانشناسی کودکان بیش فعال در غرب تهران
اختلالات روانی مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی بسیار رایج هستند و گاهی این اختلال می تواند با علائم و عوارض بسیاری همراه باشد. بی دقتی، حواس پرتی و عدم سازگاری با دیگران از علائم کودکان بیش فعال است. البته علت دقیق اختلال کمبود توجه و تمرکز هنوز هم به طور قطعی مشخص نیست. اما گاهی آسیب های مغزی، زایمان زودرس و استفاده بیش از حد از بازی های ویدئویی می توانند از دلایل آن باشند. برای تشخیص اختلال adhd از تست های شنوایی و بینایی استفاده می شود. اما بهر حال نمی توان علائم آن را به صورت دقیق مشخص نمود. درمان اختلال نقص توجه/ بیش فعالی می تواند بسته به سن و شرایط متفاوت باشد. اغلب پزشکان از رفتار درمانی و روانشناسی کودکان بیش فعال استفاده می کنند.
پس در صورت مشاهده هرگونه علائمی بایستی با پزشک متخصص مشورت کنید و از بهترین شیوه های درمانی استفاده کنید. یکی از مراکز معتبر و مجهز در زمینه روانشناسی کودکان بیش فعال و رفتار درمانی، مرکز طراوت در غرب (تهرانسر) تهران است. کافیست با شماره درج شده در صفحه وب سایت تماس گرفته و از بهترین و به روزترین خدمات این مرکز در جهت رفع مشکل فرزند خود بهره مند گردید.
سخن آخر
در این مطلب به اختلال بیش فعالی و ای دی اچ دی و روش های درمانی موثر برای مدیریت رفتارهای این کودکان مانند روانشناسی کودکان بیش فعال توضیحاتی ارائه دادیم. به این نکته توجه داشته باشید که عدم درمان به موقع می تواند احتمال رفتارهای پرخطر در بزرگسالی این کودکان را افزایش دهد. پس می توانید از طریق راهکارهای پیشنهادی متخصص کودکان و روانشناس کودک کم توجه و تمرکز بهترین نتیجه را بگیرید.
بدون دیدگاه