به آموزش انجام تمامی حرکتهای ظریف، هنگام استفاده از عضلات کوچک دست در انجام تعدادی از فعالیت های خاص، کاردرمانی حرکات ظریف می گویند.انجام این حرکات در انجام تعدادی از فعالیت ها برای مراقبت از خود و یا مشارکت در مدرسه و خانه کاملا ضروری می باشد که به طور کلی این مهارت ها عبارتند از؛

گرفتن اشیا ، نوشتن ، کار با قیچی ، بستن بند کفش و بستن دکمه ها.

به افرادی که جهت انجام این امور دچار مشکلاتی هستند، پیشنهاد می کنیم که در جلسات کاردرمانی حرکات ظریف شرکت نمایند.

مهارت های حرکتی ظریف به توانایی حرکت عضلات کوچک دست و مچ گفته می شود. کودک شما ممکن است در مهارت هایی مانند؛ نوشتن، نقاشی کشیدن و استفاده از قیچی مشکل داشته باشد. به همین دلیل ممکن است بار ها اصطلاح ” اختلال مهارت های حرکتی را شنیده باشید. کار درمانی در مهارت های حرکتی ظریف به کودکانی که در این زمینه مشکل دارند، کمک می کند. در این مقاله کاردرمانی در مهارت های حرکتی ظریف توضیح داده می شود.

مهارت های حرکتی ظریف شامل چه مواردی می شوند؟

مهارت های حرکتی ظریف عبارت است از استفاده از ماهیچه های کوچک دست. این شامل مهارت هایی مانند؛ گرفتن، نوشتن، بریدن با قیچی، بستن بند کفش و فشار دادن دکمه ها می شود. این مهارت ها برای مراقبت از خود و مشارکت در کار های مدرسه و خانه لازم هستند. کارایی این مهارت ها، به طور قابل توجهی بر کیفیت انجام کار و همچنین سرعت انجام آن تاثیر می گذارد و کودکانی که در این مهارت ها ضعف دارند به کاردرمانی در مهارت های حرکتی ظریف نیاز دارند.

 

چه عواملی میتواند روی مهارتهای حرکتی ظریف، اثر بگذارد؟

عوامل متعددی همانند انواع تشخیص و شرایط ممکن است بر تمامی مهارت های ظریف کودک اثر گذار باشند که برخی از این موارد عبارتند از؛

• تولد زودرس.
• مشکل در برنامه ریزی حرکتی.
• اختلالات هماهنگی رشد.
• تاخیر در رشد و حرکت.
• شلی و سفتی بیش از حد عضلات.
• بروز اختلالات عصبی.
• عدم توانایی پردازش حسی.

در روش کاردرمانی حرکات ظریف ، درمانگر در ابتدا، شروع به ارزیابی کودک و شناسایی علت هایی همانند علت اختلالات وی در مهارت های حرکتی ظریف می کند سپس، بر اساس کشف هر یک از این علت ها و با در نظر گرفتن اهداف درمانی مناسب برای کودک، یک برنامه درمانی هدفمند برای وی طراحی می کند.

مهارت حرکتی ظریف چیست؟

مهارت حرکتی ظریف به مجموعه‌ای از حرکات دقیق و پیچیده اشاره دارد که نیازمند هماهنگی بین عضلات، حرکت‌های دقیق و تنظیم و تعادل دقیق بدن هستند. این مهارت، به نوعی قدرت کنترل بالای بدن را نشان می‌دهد و نیازمند تمرین و تلاش برای بهبود آن است.

در واقع، مهارت حرکتی ظریف به مجموعه‌ای از حرکات دقیق و پیچیده اشاره دارد که نیازمند هماهنگی بین عضلات، حرکت‌های دقیق و تنظیم و تعادل دقیق بدن هستند. به عنوان مثال، مهارت حرکتی ظریف شامل حرکت‌هایی مانند نوشتن با دقت، دستگاه‌های الکترونیکی را با دقت کنترل کردن، پرتاب و گرفتن اشیا، آماده کردن غذا و استفاده از ابزار دقیق مانند چاقو و سوزن‌دوزی است.

چه کسانی دچار مشکل در مهارت های حرکتی ظریفشان می شوند؟

همان طور که در مطالب فوق اشاره نمودیم عواملی همانند شرایط و یا انواع تشخیص ممکن است سبب بروز محدودیت های بر روی رشد حرکتی طریف کودک شود. از دیگر انواع این شرایط عبارتند از؛
اختلال هماهنگی رشدی.

دیسپراکسی.

توان عضلانی غیر طبیعی.

چرا مهارت های حرکتی ظریف مهم هستند؟

اهمیت مهارت های حرکتی ظریف در دو زمینه از زندگی کودک می تواند بسیار مهم باشد. این زمینه ها شامل:

• مهارت های خود مراقبتی. مانند: بستن دکمه و زیپ لباس، باز کردن ظرف غذا، مسواک زدن، غذا خوردن و استفاده از کارد و چنگال.
• مهارت های تحصیلی. مانند: استفاده از مداد و مداد رنگی برای نوشتن و رنگ آمیزی، استفاده از قیچی برای بریدن و چسباندن کاغذ و…

اگر کودک قادر نباشد که این فعالیت های روزمره را انجام دهد، عزت نفس وی ممکن است پایین بیاید. همچنین عملکرد تحصیلی کودک نیز تحت تاثیر قرار می گیرد. در ادامه، استقلال کودک نیز ممکن است مختل شود (مثلا مشکل در پوشیدن لباس و غذا خوردن) بنابراین جهت جلوگیری از مشکلات ذکر شده کودک باید خدمات کاردرمانی ذهنی در مهارت های حرکتی ظریف را دریافت کند.

 

ضعف در مهارت های ظریف حرکتی به چه شکل است؟

کودکی که دارای اختلال در مهارت های حرکتی ظریف باشد ممکن است علائم زیر را از خود نشان دهد:

• ضعف در مهارت های گرفتن مداد نسبت به سن کودک
• مهارت های نوشتن و رنگ آمیزی کودک آهسته، پر زحمت ویا آشفته و بهم خورده است.
• هنگام تایپ کردن یا استفاده از ماوس کامپیوتر زود خسته می شوند.
• در استفاده از قیچی مشکل دارند یا ممکن است نتیجه کارشان نا مرتب باشد.
• در کارهای دقیقی که به دستکاری نیاز دارند با مشکل مواجه می شوند. مثلا کار هایی مانند بستن دکمه، بند کشی و بستن بند کفش و…
• به کار هایی که نیازمند مهارت های هماهنگی چشم و دست (مثلا ساخت خانه با لگو) هستند، علاقه ندارند.
• عدم تناسب مهارت های خود مراقبتی با سن کودک به طور مستقل

کاردرمانی در مهارت های حرکتی ظریف شامل چه مواردی است ؟

تقویت مهارت های حرکتی ظریف امر  برای رشد تحصیلی، شناختی و سلامتی کودک که در استقلال و افزایش کیفیت زندگی نیز بسیار تاثیر گذار است. مهارت های که کاردرمانی جسمی روی آن ها کار می کند.

• تسلط بر دست: تعیین کردن دست غالب و  تعیین تمرین های که استفاده های مکرر از آن تقویتش کند.
• یکپارچگی دو طرفه: تشویق کردن کودک برای انجام کار ها و بازی کردن از دو دستش استفاده کند. مثلا در بازی با بلوک ها، قرار دادن بلوک یک دست و ثابت کردن بقیه با دست دیگر و دادن مشاوره به والدین در این زمینه.
• جدا سازی انگشتان: انجام فعالیت هایی با کودک که به استفاده از یک یا دو انگشت احتیاج دارند نه تمام انگشتان.
• تقویت قدرت دست و انگشتان: انجام فعالیت های با کودک که استفاده از گیره و وسایلی که نیازمند حرکات قدرتی هستند.

مهارت حرکتی ظریف کودک

در کودکی، مهارت حرکتی ظریف به عنوان یکی از مهارت‌های حرکتی پایه‌ای مورد توجه قرار می‌گیرد. این مهارت شامل حرکات دقیق، دست‌کاری و کنترل دست و انگشتان، حرکات چشم و دقت حرکتی است که برای انجام فعالیت‌های روزمره کودکان اساسی است. مثال‌هایی از این فعالیت‌ها عبارتند از:

• نوشتن با دقت و تقویت مهارت دستی کودک
• رسم کردن، رنگ آمیزی و خط کشی که به تقویت مهارت حرکتی دست و ظرافت کودک کمک می‌کند
• بازی با اشیاء کوچک مانند لگو که حرکات دقیق دست و انگشتان را تقویت می‌کند
• بازی با توپ که به تقویت تعادل و هماهنگی حرکتی کودک کمک می‌کند

  تقویت مهارت حرکتی ظریف کودکان، به آن‌ها کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزانه خود را به بهترین شکل انجام دهند. همچنین، این مهارت برای کودکانی که با اختلالات حرکتی مواجه هستند، بسیار مهم است و باید از طریق تمرینات مخصوص و توانبخشی، آن‌ها را تقویت کرد.

منابع:

https://childdevelopment.com.au/areas-of-concern/fine-motor-skills/fine-motor-activities/

https://www.cincinnatichildrens.org/service/o/ot-pt/fine-motor-therapy