گفتار درمانی پارکینسون از جمله مداخلات گفتاردرمانی در وضعیت های نورولوژیک است. این روش درمان در پارکینسون می تواند بسیار کمک کننده و اثر بخش عمل کند. همان طور که می دانید پارکینسون یک بیماری پیشرونده عصبی است. این اختلال باعث لرزش در حالت استراحت می شود که اغلب در سنین پیری و یا حتی در جوانان بروز می دهد.
مشکلات گفتاری و مشکلات صوتی در افراد مبتلا به پارکینسون بسیار شایع است. جهت بهبود اختلالات گفتاری و صوتی، استفاده از شیوه های درمان پارکینسون لازم است. متخصصان گفتاردرمانی به طور خاص برای تشخیص و درمان اختلالات گفتار، زبان و بلع آموزش دیده اند. در ادامه بیشتر در مورد این زمینه خواهیم خواند.
پارکینسون چیست؟
پارکینسون (Parkinson’s Disease) با مخفف PDشناخته می شود. همان طور که در پاراگراف بالا اشاره کردیم، این بیماری یک بیماری پیشرونده عصبی است. لازم به ذکر است شیوع این بیماری در همه نقاط جهان یکسان است. همچنین این بیماری در اثر تخریب سلول‌های ترشح‌کننده یک ماده انتقال دهنده عصبی به نام دوپامین و تجمع ماده ای به نام آلفا-سینوکلئین ایجاد می شود.
افزایش میزان نسبت استیل کولین به دوپامین در نورون های قاعده‌ای مغز باعث بروز علائم لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکات می‌شود. پارکینسون بر اساس دو علامت یا بیشتر از چهار علامت اصلی تشخیص داده می شود.
- ارتعاش و لرزش دست و پا در حالت استراحت
- کندی حرکات
- سختی و خشک شدن دست و پا و بدن
- نداشتن تعادل
موارد بالا، این چهار نشانه اصلی را تشکیل می‌دهند. مداخلات گفتار درمانی پارکینسون می تواند کمک کننده، مفید و تاثیرگذار باشد.
گفتاردرمانی چگونه به بیماران پارکینسون کمک می کند؟
گفتاردرمانی می‌تواند به بیماران پارکینسون کمک کند تا با مشکلات گفتاری و زبانی که در نتیجه بیماری آن ها به وجود می‌آید، مقابله کنند. در ادامه به برخی از مهمترین روش‌های گفتاردرمانی برای بیماران پارکینسون اشاره می‌کنیم:
- تمرینات تلفظی: تمرینات تلفظی مانند تمرینات تقویتی عضلات گفتاری، تمرینات آواشناسی و تمرینات تلفظی می‌تواند به کمک بهبود تلفظ و قابلیت ارتباط و ارتباط بین فرد و افراد دیگر، در درمان بیماری پارکینسون مؤثر باشد.
- تمرینات ناخنی: تمرینات ناخنی مانند تمرینات تقویتی عضلات ناخنی و تمرینات تنفسی، می‌تواند به کمک بهبود نفس گیری و تنفس، در درمان پارکینسون مؤثر باشد.
- تمرینات شناختی: تمرینات شناختی مانند تمرینات توجه و تمرینات حافظه، می‌تواند به کمک بهبود توانایی بیماران پارکینسون در حل مسائل، تمرکز و حافظه، در درمان پارکینسون مؤثر باشد.
مشکلات گفتاری و صوتی در مبتلایان به پارکینسون چقدر شایع است؟
مشکلات گفتاری (دیزآرتریا) و مشکلات صوتی در افراد مبتلا به پارکینسون بسیار شایع است. از بیش از هفت میلیون نفر مبتلا به بیماری پارکینسون در سراسر جهان، بین ۷۵ تا ۹۰ درصد در طول بیماری خود دچار مشکلات صدا و گفتار می شوند. همچنین این بیماران دچار اختلالات تفکر، شناخت و بلع می شوند. به همین دلیل مداخلات گفتار درمانی پارکینسون در این بیماران ضروری است.
چرا مبتلایان به پارکینسون مشکلات گفتاری دارند؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم، به دلیل اینکه بیماری پارکینسون بر اعصاب و ماهیچه هایی تأثیر می گذارد که کنترل شنوایی و پردازش صدا و گفتار را کنترل می کنند. در اغلب موارد بیماران دارای پارکینسون دچار مشکلات گفتاری می شوند. این بیماری اندام های گفتاری زیر را درگیر می کند:
- حنجره
- حلق
- عضلات تنفسی
- زبان
- لب ها
- عضلات صورت (به طوری که حالت چهره تغییر می کند و تشخیص دادن حالت عاطفی بیمار در آن لحظه دچار مشکل می شود).
به دلیل اختلالاتی که در حلق و حنجره به وجود می آید این بیماران دچار اختلالات بلع و تغذیه (جویدن و قورت دادن غذا) نیز می شوند. برای بهبود این علائم یا کاهش سرعت بیماری مداخلات گفتار درمانی پارکینسون توصیه می شود.
فرد مبتلا به پارکینسون چه نوع مشکلات گفتاری و تغذیه را ممکن است تجربه کند؟
- کاهش حجم و بلندی صدا
- صحبت کردن بدون تغییر زیر و بمی و بلندی (یکنواخت بودن)
- دارای کیفیت صدای خشن همراه با فشار
- نفس آلود شدن صدا
- صحبت کردن به تلاش و تقلا
- در تلفظ واضح و صحیح صداها و کلمات مشکل دارند
- لرزش در صدا، نیازمند گفتار درمانی پارکینسون
- وجود لکنت در گفتار
- مکث حین صحبت کردن
- اختلال در جویدن غذا
- اختلال در قورت دادن
- اختلال در خوردن مایعات و غذاهای جامد
- آبریزش دهان
مداخلات گفتار درمانی پارکینسون چگونه می تواند کمک کننده باشد؟
بیماران پارکینسون ممکن است از مشکلات ارتباطی و گفتاری خود مطلع نباشند. تغییر در کیفیت صدای شما ممکن است اولین نشانه مشکلات گفتاری باشد که به دنبال آن ناتوانی در گفتار روان و تولید صحیح صداهای گفتاری ایجاد شوند.
جهت بهبود اختلالات گفتاری و صوتی، مداخلات گفتار درمانی پارکینسون لازم است. متخصصان گفتاردرمانی به طور خاص برای تشخیص و درمان اختلالات گفتار، زبان و بلع آموزش دیده اند. خدمات درمان بیماری پارکینسون می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تمریناتی جهت بهبود قدرت عضلات و حرکات مورد نیاز برای بهبود وضعیت گفتار
- تمریناتی جهت افزایش حجم تنفسی
- تمریناتی جهت بهبود کیفیت صوت اعم از بلندی صدا، رفع یکنواخت بودن آهنگ گفتار
- آموزش تلفظ درست صداهای گفتاری
- در مواردی که بیماری خیلی پیشرفت کرده است روش های جایگزین ارتباطی را به بیمار آموزش می دهند مانند ارتباط غیرکلامی از جمله: اشارات، نوشتن، استفاده از تابلوی ارتباطی
- درمان اختلالات بلع و تغذیه
- تمریناتی جهت بهبود مهارت های شناختی و تفکر
توصیه های گفتاردرمانی در پارکینسون
- فضایی کم صدا را انتخاب کنید. تلویزیون ها، رادیوها و سایر دستگاه هایی که باعث ایجاد سر و صدا می شوند را خاموش کنید.
- یک اتاق با نور مناسب مکالمه رو در رو را بهبود می بخشد و توانایی درک را افزایش می دهد.
- از بیمار بخواهید از عبارات کوتاه استفاده کند و در هر نفس یک یا دو کلمه یا هجا بگویید.
- قبل از مکالمه یا تماس تلفنی برنامه ریزی شده، دوره های استراحت صوتی را برنامه ریزی کنید. خستگی به طور قابل توجهی بر توانایی صحبت کردن بیمار تأثیر می گذارد.
- مرطوب نگه داشتن گلو ی بیمار با نوشیدن مقدار زیادی آب
- نوشیدنی های حاوی کافئین یا الکل مصرف نکند.
- اگر هوای خانه شما خشک است از مرطوب کننده استفاده کنید.
اگر برخی از افراد در درک بیمار مشکل دارند، این استراتژی های اضافی در گفتار درمانی پارکینسون می توانند کمک کننده باشد:
- اگر بیمار قادر به نوشتن بدون مشکل است، همیشه یک کاغذ و قلم به عنوان پشتیبان به همراه داشته باشید تا بتوانید آنچه را که می خواهید بگویید، یادداشت کند.
- اگر نوشتن مشکل است، از صفحه الفباء برای نشان دادن یا اسکن کردن حرف اول کلمات برای بیمار استفاده شود.
- اگر صحبت کردن برای بیمار دشوار است از او بخواهید از حرکات برای کلمات معمولاً شناخته شده استفاده کند، مانند کف دست را نشان دادن که به معنای توقف است.
لازم به ذکر است این موارد و روش هایی دیگر توسط متخصصین گفتار درمانی پارکینسون در تهرانسر (کلینیک طراوت در غرب تهران) ارائه می شوند.
مداخلات کاردرمانی در پارکینسون
کاردرمانی می تواند به موارد زیر کمک کند:
- مشکلات تعادل
- عدم هماهنگی
- خستگی های مزمن
- درد
- مشکلات راه رفتن
- بی حرکتی
- ضعف
در کنار موارد بالا، کاردرمانی در پارکینسون به طور کلی برای بیماران پارکینسون، ارزیابی، درمان و توصیه هایی را در زمینه های زیر ارائه می دهد:
- کار روی بازو و دست
- پیشنهاد تهیه وسایل کمکی برای نگارش
- اعمال اصلاحاتی در محیط خانه
- ارائه راهکارهایی برای استفاده ی بهینه از انرژی
- اصلاح محل کار یا تجهیزات کار
- رشد مهارتهای اوقات فراغت
- پیشنهاد استفاده از وسیله هایی کمکی مانند ویلچر دستی یا برقی، تجهیزات توالت، وان حمام و…
تمرینات برای درمان بیماری پارکینسون
بیماران پارکینسون در اکثر مواقع می توانند زندگی فعال و امیدبخشی داشته باشند. می دانید که سالم خوردن و رژیم غذایی متعادل می تواند به سلامت کلی فرد کمک کند. البته فراموش نکنید، بیماری پارکینسون با خودمراقبتی، مصرف دارو و در برخی موارد با جراحی قابل کنترل است.
اگرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما حرکات ورزشی مختص پارکینسون به فرد در مدیریت علائم بیماری کمک می کند. حتی ممکن است ورزش بتواند استقلال فرد را طولانی تر نماید. در این جا به تعدادی از این تمرین ها اشاره می کنیم:
- اسکوات با صندلی
- پیاده روی سریع یا آهسته دویدن
- دویدن در محل
- انجام حرکت پل
- بالا بردن پاشنه ها با استفاده از یک صندلی و رقصیدن
فراموش نکنید که در انجام هر یک از تمرین ها و ورزش های پیشنهادی زیاده روی نکنید. با شناخت محدودیت ها می توانید به برنامه خود پایبند باشید. همان طور که می دانید حرکات ورزشی را می توانید با کمک کاردرمانگر و یا به تنهایی انجام دهید. در هر حال، ورزش می تواند به انعطاف پذیری، تعادل و بهبود دامنه حرکتی بیمار کمک نماید.
همچنین تغذیه سالم را فراموش نکنید. می توانید قبل از شروع برنامه ورزشی با پزشک خود مشورت نمایید. برخی از مواد غذایی مانند: ماهی قزل‌آلا، لوبیا و صدف سرشار از امگا ۳ هستند که علائم پارکینسون را کاهش می دهند.
از طرفی مصرف آنتی اکسیدان ها (آجیل‌ها، توت‌ها و سبزیجات تیره ) و باقالی هم به کاهش علائم بیماری کمک می کنند. از خوردن لبنیات و چربی های اشباع شده بپرهیزید، چون روند بیماری را افزایش می دهند.
سایر توصیه های خودمراقبتی بیماران پارکینسون عبارتند از:
- موانع را از مسیرهای داخل و خارج خانه برداشته و خانه را فرش کنید.
- از پوشیدن لباس هایی با دکمه و زیپ های زیاد خودداری کنید. آن ها را لباس های کش دار و راحت جایگزین کنید.
- لقمه های غذا را کوچک برداشته، خوب بحوید و با دقت قورت دهید.
- حتماًقبل از شروع کردن به صحبت، نفس عمیق بکشید و بین هر چند کلمه مکث کنید.
- از رایانه به جای نوشتن با دست استفاده کنید.
علاوه بر تمرین هایی که در بالا به آن ها اشاره کردیم، مصرف دارو و در برخی مواقع جراحی برای درمان بیماری پارکینسون در نظر گرفته می شود. در کلینیک طراوت در غرب تهران، استفاده از کاردرمانی و گفتاردرمانی برای بیماران مبتلا به پارکینسون، با بررسی دقیق و ارزیابی های کارشناسی صورت می گیرد.
درمان بیماری پارکینسون در خانه
در اینجا به درمان های خانگی که به بهبود روند بیماری کمک می کنند اشاره می کنیم. یکی از مهم ترین این درمان ها ورزش و تغذیه سالم است. اگرچه رژیم غذایی خاصی برای افراد مبتلا به پارکینسون توصیه نمی شود اما انجام یک برنامه ورزشی منظم و مواد غذایی حاوی فیبر بیشتر، نوشیدن آب زیاد و میوه هایی که آنتی اکسیدان بالایی دارند مانند اسفناج برای این افراد موثر است.
از طرفی یوگا، تای چی و ماساژ به عنوان درمان های حمایتی توصیه می شوند. کاهش خستگی، درد و افسردگی با این درمان ها کمک بسزائی به بیمار می کند. همچنین درمان بیماری پارکینسون با داروهای نوظهور هم امید بیشتری به این افراد داده است.
مرکز گفتار درمانی و کاردرمانی بیماران پارکینسون در تهران
لازم به ذکر است که بیماری پارکینسون بیماری شایعی است که با افزایش سن، احتمال ابتلا به آن بیشتر می شود. گرچه علل این بیماری مشخص نیست اما عوامل محیطی و ژنتیکی در آن موثر است. گاهی این بیماران علاوه بر لرزش به لکنت زبان و ناتوانی در بیان مبتلا می شوند. گفتیم که بیماری پارکینسون قابل درمان نیست، اما راه های مختلفی برای کنترل این بیماری وجود دارد.
خودمراقبتی، مصرف دارو و جراحی، همان طور که اشاره کردیم می تواند سال ها و دهه ها به این بیماران کمک کند تا در حین درمان، زندگی باکیفیتی را هم تجربه کنند. درواقع یکی از خدمات کلینیک طراوت در غرب تهران، مدیریت علائم این بیماران با استفاده از کاردرمانی و گفتار درمانی پارکینسون است.
کارشناسان و متخصصین مجرب این مرکز پس از معاینه و بررسی علائم بیمار، راهکارهای درمانی مختلفی را به شما پیشنهاد می دهند. این روش های درمانی می توانند منجر به کاهش سرعت بیماری و البته بهبود علائم در بیماران شوند.
چنانچه خودتان و یا یکی از عزیزانتان مبتلا به پارکینسون هستید، با مراجعه به کلینیک می توانید از خدمات مرکز ما در غرب و جنوب تهران بهره مند شوید.
جمع بندی
در این مطلب به بیماری پارکینسون و اهمیت گفتار درمانی پارکینسون پرداختیم. توصیه می کنیم با دیدن اولین علائم حتماً به پزشک متخصص مراجعه نمایید. بررسی تمام فاکتورها می تواند به روند کنترل بیماری کمک کند. صبور باشید و به توانایی های ما در مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران اطمینان کنید.
بدون دیدگاه