تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان چیست و چه مشکلاتی برای کودکان و بزرگسالان به همراه دارد؟ کم شنوایی می تواند منجر به عقب ماندگی زبان، اختلال یادگیری و مشکلات گفتاری شود. به این ترتیب، این اختلال می تواند بر تکامل مهارت های زبان و گفتار تاثیر مستقیم بگذارد. در پی کم شنوایی چه در بزرگسالان و چه در کودکان برقراری ارتباط و شنوایی این افراد دچار مشکلاتی خواهد شد. در این مقاله همراه ما باشید تا تاثیرات کم شنوایی بر گفتار و زبان را بررسی کنیم.
کم شنوایی چیست؟
برای پاسخ به این سوال ابتدا به ساختار گوش اشاره می کنیم. گوش از بخش های مختلفی مانند گوش داخلی، خارجی، میانی و عصب شنوایی تشکیل شده است. هرزمان به هرکدام از این قسمت ها آسیبی وارد شود، می تواند منجر به بروز کم شنوایی شود. به این صورت بروز هر مشکلی در بخش های مذکور می تواند انتقال و پردازش صدا را مختل کند. در این موارد گفته می شود که سیستم شنوایی توانایی خود را از دست داده است.
کم شنوایی معمولاً با درجات مختلفی در افراد بروز می کند و تنها راه تشخیص هم آزمایشاتی خاص از طریق شنوایی سنجی است. درحقیقت، افراد کم شنوا توانایی دریافت و درک صداهای مختلف را از دست می دهند. درنتیجه تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان را بایستی جدی بگیرید.
افرادی که مبتلا به کم شنوایی هستند، به دلیل عدم رشد بخشی از مغز که به برقراری ارتباط منجر می شود، در گفتار و زبان مشکلاتی دارند. البته ناگفته نماند اگر تشخیص زودهنگام صورت بگیرد با استفاده از روش های مختلف می توان به بهبود این بیماری کمک کرد و ممکن است شنوایی قابل برگشت باشد. با انجام اغلب آزمایش های غربالگری، آسیب های شنوایی قابل تشخیص هستند و می توان از علائم آن جلویگری نمود.
علائم کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان
کم شنوایی می تواند با توجه به شدت و علت آن در افراد مختلف، علائم متفاوتی داشته باشد. اما به طور کلی می توان به علائم زیر اشاره کرد:
- این افراد با صدای بیشتری به رادیو و تلویزیون گوش می دهند.
- شنیدن صدای اطرافیان با شدت بلند، برایشان دشوار است.
- افراد کم شنوا صداهای اطراف را به صورت گنگ و حالت خفه می شنوند.
- این افراد در درک کلمات، بخصوص در محیط های پر سر و صدا مشکل دارند.
- حفظ مکالمه و ادامه گفتگو برای این افراد مشکل است.
- این افراد در داخل گوش، صدای وزوز می شنوند.
- افراد کم شنوا احساس مسدودی و گرفتگی گوش دارند.
- در فهم گفتار افراد دیگر مشکلاتی دارند.
توجه داشته باشید این ها فقط تعدادی از مشکلاتی است که تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زیان سبب بروز آن می شود. با مراجعه به موقع به مراکز توانبخشی و استفاده از خدمات گفتاردرمانی و کاردرمانی، می توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و به روند بهبود و درمان کمک کرد.
در ادامه به دیگر علائم اختلال کم شنوایی در نوزادان، کودکان و بزرگسالان می پردازیم.
سایر علائم اختلال شنوایی و تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان
بیشتر اوقات، افرادی که دچار کم شدن توانایی شنیدن هستند، متوجه این مشکل خود نیستند. همان طور که می دانید کم شنوایی و تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان روند بسیار آهسته ای دارد. در عین حال علائم این نقص در سنین مختلف شامل موارد زیر می شود:
علائم اختلال شنوایی در نوزادان
- نوزاد تا قبل از ۴ ماهگی نمی تواند سر خود را به سمت صدا برگرداند.
- نوزاد تا سن ۱۲ ماهگی نمی‌تواند هنوز کلمه‌ای به زبان بیاورد.
- نوزاد همچنان با شنیدن صدای بلند مبهوت می‌شود.
- اگر از نوزاد دور باشید و نامش را صدا کنید اصلاً واکنش نشان نمی‌دهد یا واکنشش بسیار مختصر خواهد بود.
- نوزاد فقط نسبت به صداهای خاصی آگاه است.
علائم اختلال شنوایی در کودکان
- کودک مبتلا به اختلال شنوایی در ارتباط شفاهی خود با همسالان عقب‌تر است.
- کودک دائماًمی پرسد “چی؟” یا “ببخشید؟”
- کودک با صدای بسیار بلند بازی کرده یا حرف می‌زند.
علائم نقص شنوایی و تاثیر کم شنوایی گفتار و زبان در بزرگسالان
- معمولاً از افراد باید بخواهد تا صحبت خود را تکرار کنند.
- به‌دلیل این که مکالمه را واضح نمی فهمد، نمی‌تواند صحبت خود را با دیگران ادامه دهد. (به‌خصوص در مکان های شلوغ یا هنگام حرف زدن با تلفن)
- متوجه صداهایی همچون صدای آواز پرندگان نمی‌شود.
- برای گوش دادن به تلویزیون یا رادیو نیاز دارد صدای آن‌ها را بسیار بلند کند.
- در گوش خود صدای وزوز (صدای زنگ در گوش) حس می‌کند. این افراد اصولاً از وجود مایع یا فشار در گوش خود گله دارد.
- مدام سرگیجه دارد و تعادل درستی نخواهد داشت.
چرا افراد دچار کم شنوایی می شوند؟
درواقع، یکی از مهم ترین علت های کم شنوایی را می توان در معرض صداهای بلند قرار گرفتن دانست. در برخی موارد فرد ممکن است پس از مواجه شدن با صدای بلند، به طور ناگهانی و برای مدت کوتاهی دچار عارضه کاهش شنوایی شود. به طور مثال شخصی که در معرض صدای انفجار قرار گفته یا در کنسرتی با صدای بلند شرکت کرده است به صورت موقت دچار از دست دادن شنوایی می شود.
اما در عین حال می توانیم به سایر عوامل خطر و احتمال از دست رفتن شنوایی اشاره کنیم که عبارتند از:
- پارگی پرده گوش
- جرم گوش
- سابقه خانوادگی
- ییماری های مادرزادی
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
- تومورها
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
- سکته مغزی
- آسیب یا ضربه به‌دلیل تصادف و جراحت
- دیابت کنترل نشده
- اوریون
- مننژیت
- عفونت گوش
توجه به این نکته ضروری است که تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان در کودکان و بزرگسالان با توجه به شدت آسیب می تواند متفاوت باشد. اما در هر صورت مراجعه به پزشک متخصص و استفاده از خدمات توانبخشی مانند کاردرمانی، گفتاردرمانی و استفاده از سمعک راهکارهایی شناخته شده در جهت بهبود روند درمان و استقلال فردی است.
کم شنوایی چه تاثیری بر گفتار و زبان دارد؟
تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان جنبه های مختلفی دارد. ازجمله تاثیرات این اختلال، موارد زیر را می توانیم نام ببریم:
- مشکل در شنیدن و درک صداهای محیط اطراف
- ساخت صدا
- یادگیری کلمات جدید
- تشکیل جملات
- دستور زبان صحیح
- بیان خواسته خود
- درک گفتار دیگران
- تمرکز حواس و کنترل بر رفتار
- مکالمه با چندین نفر
- دوست‌یابی و تعامل با همسالان (به دلیل مشکل در درک بازی‌ها و قوانین)
- گوش دادن و یادگیری در کلاس درس
- یادگیری خواندن
کم شنوایی اگر به درستی تشخیص داده نشود مشکلات زیادی در یادگیری کودکان ایجاد می‌کند. به گزارش انجمن گفتار، زبان و شنوایی در آمریکا، کودکانی که به کم شنوایی ضعیف تا متوسط مبتلا هستند و تحت درمان قرار نمی‌گیرند، یک تا چهار کلاس از همسالان شنوای خود عقب خواهند افتاد. به این ترتیب برای افراد مبتلا به کم شنوایی شدیدتر، استفاده از لوازم کمک‌شنوایی بسیار ضرورت دارد. کم شنوایانی که از این لوازم استفاده نمی‌کنند حتی ممکن است نتوانند از کلاس سوم فراتر روند.
روش های تشخیص کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان
قبلاً اشاره کردیم که کاهش شنوایی و تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان، انواع مختلف و سطوح متفاوتی دارد که بر اساس محل آسیب در سیستم شنوایی یا میزان اختلال آن را دسته بندی می کنند. فراموش نکنید این مشکل می تواند یکی از گوش ها یا هر دو را درگیر کند. ابتدا به انواع کم شنوایی می پردازیم:
-
کم شنوایی رسانا یا هدایتی
گوش خارجی یا گوش میانی شامل سه استخوان مهم به نام های مالئولوس، اینکوس و رکابی است. زمانی که گوش خارجی یا میانی با مانعی برای عبور صدا مواجه شوند، کم شنوایی رسانا اتفاق می افتد. از دست رفتن شنوایی در این نوع می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- وجود عیب مادرزادی در پرده گوش
- عفوت گوش
- جمع شدن جرم به مقدار زیاد
- پارگی پرده گوش
افراد مبتلا به این عارضه صداهای بلند را ناواضح و صداهای ملایم را به سختی می شنوند. برای این موارد، پزشک معمولاً دارو تجویز می کند یا برای برداشتن جرم و عفونت، جراحی را پیشنهاد می دهد.
-
کم شنوایی حسی – عصبی
در این نوع کاهش شنوایی، حلزون گوش (گوش داخلی) با عصب شنوایی آن تحت تاثیر قرار می گیرد. بروز این اختلال ممکن است به دلیل بیماری ها، افزایش سن یا در معرض صداهای بلند قرار گرفتن باشد. سایر عواملی که می توانند منجر به کم شنوایی و موجب تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان شوند عبارتند از:
- ضربه به سر
- عفونت
- تروما موقع زایمان
- نقص مادرزادی نوزاد
معمولاً از دست رفتن شنوایی این افراد به صورت دائمی بود و فرد بایستی از سمعک یا سایر وسایل کمک شنوایی استفاده کند. همچنین محققان در این زمینه تحقیقات گسترده ای را انجام داده اند تا بتوانند از سلول های بنیادی برای رشد سلول های جدید موی حلزون گوش استفاده کنند.
-
کم شنوایی مختلط
گاهی کم شنوایی رسانا و حسی عصبی به دلیل وارد شدن آسیب به سر، بیماری های ارثی یا عفونت های طولانی مدت رخ می دهد. در این گونه موارد پزشک متخصص گوش و حلق و بینی به کمک جراحی می تواند این مشکل را برطرف کند. اما دقت داشته باشید که این راه حل همیشه موثر نیست.
ذکر این نکته ضروری است که اختلال شنوایی و تاثیر گفتار بر گفتار و زبان کودکان و بزرگسالان با ۴ سطح شناخته می شود که در ادامه مشاهده می کنید.
- اختلال شنوایی خفیف: درک کلماتی که دیگران می گویند برای این افراد دشوار است و بخصوص اگر صدای محیط زیاد باشد. میزان تشخیص صدا در این افراد بین ۲۵ تا ۲۵ دسی بل است.
- اختلال شنوایی متوسط: این افراد برای ادامه مکالمه و پیگیری آن نیاز به سمعک دارند. میزان تشخیص صدا در این افراد بین ۴۰ تا ۶۹ دسی بل است.
- اختلال ناشنوایی شدید: این افراد حتی اگر از سمعک هم استفاده کنند باید برای ارتباط با دیگران از لب خوانی یا ازبان اشاره استفاده کنند. میزان تشخیص صدا در این افراد بالاتر از ۷۰تا ۸۹ دسی بل است.
- ناشنوایی عمیق: این افراد هیچ صدایی را در هر سطح دسی بل نمی شنوند و تنها راه ارتباطی آن ها لب خوانی، زبان اشاره و یا خواندن و نوشتن است.
بهترین راه درمان کم شنوایی چیست؟
برای مدیریت و درمان کاهش شنوایی گوش، نیاز است که پزشک متخصص نوع و درجه کم شنوایی و تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان را مشخص و درمان مناسبی برای مشکل در نظر بگیرد. برخی از این راهکارها می توانند سیستم شنوایی را تقویت کنند و برخی دیگر هم به طور کامل ناشنوایی را درمان می کنند. در ادامه به راهکارهای درمان و بهترین آن ها می پردازیم:
دستگاه های کمک شنوایی برای کاهش تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان
یکی از شناخته شده ترین دستگاه های کمک شنوایی، سمعک ها هستند که به وسیله آن ها می توان شنوایی را ترمیم کرد. این وسیله که روش گوش قرار می گیرد، صدا را تقویت می کند. امروزه پزشکان متخصص با کاشت حلزون در گوش داخلی، کم شنوایی را درمان می کنند.
توانبخشی شنوایی
این نوع درمان روانشناختی، به بیمار کمک می کند تا با مشکل کم شنوایی و استفاده از سمعک کنار بیاید. همچنین با آموزش های لب خوانی و نشانه های بصری که درمانگر به آن می پردازد، بیماران می توانند ارتباط موثرتری با سایر افراد برقرار کنند.
دستگاه های شنود
این دستگاه ها که برای افراد ناشنوا یا کم شنوا تولید شده اند، امکان استفاده از تلویزیون، تلفن، رادیو و کامپیوتر را برای این افراد ساده تر می کند.
استفاده از داروها برای کاهش تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان
چنانچه کاهش شنوایی فرد ناشی از عفونت باشد، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند. البته داروی های کورتیکواستروئیدی برای سلول های موی حلزون که متورم شده اند هم توصیه می شوند.
تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان و جراحی
پزشک متخصص در موارد حاد برای کاشت حلزون، برداشتن تومورها، از بین بردن نقص مادرزادی و عفونت های مزمن گوش از جراحی به عنوان درمان استفاده می کند.
فراموش نکنید، همان طور که قبلاً اشاره کردیم، تشخیص به موقع و پیگیری موارد درمانی و استفاده از مراکز توانبخشی می تواند در روند بهبود کم شنوایی کودکان و بزرگسالان بسیار موثر عمل کند. مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران، یکی از مراکزی است که با استفاده از بهترین تجهیزات، پزشک متخصص، کاردرمانگران و گفتاردرمانگران آموزش دیده مجرب در این زمینه فعالیت دارد.
مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی طراوت تهران
در پاراگراف های قبلی به این موضوع اشاره کردیم که کم شنوایی می‌تواند بر روی توسعه مهارت‌های گفتاری و زبان کودکان و بزرگسالان تاثیر بگذارد. اگر کودکی مشکل شنوایی داشته باشد، درک و گفتگو برای او بسیار دشوار است و ممکن است برخی از نواحی مغز او برای ارتباط به درستی توسعه نیابند.
از آن جایی که تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان بسیار پررنگ است، اگر کم شنوایی زودهنگام تشخیص داده شود و به خوبی و درستی مدیریت شود، کودک قطعاً می تواند ارتباط موثر با محیط و دیگران داشته باشد. بسیاری از مشکلات شنوایی از طریق بررسی های زمان تولید قابل شناسایی هستند. اما متاسفانه بسیاری از کودکان تا زمانی که مهارت های زبانی و گفتاری پردازش نمی شوند، ابتلای آن ها به کم شنوایی تشخیص داده نمی شود. درنتیجه تشخیص و مدیریت زودهنگام می تواند اثرات منفی تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان کودک را کاهش داده و آینده بهتری برای کودکان رقم خواهد خورد.
یکی از بهترین و مجهزترین مراکز توانبخشی (کاردرمانی و گفتاردرمانی) نه تنها برای کودکان بلکه برای بزرگسالان کم شنوا و مبتلا به اختلال گفتار و زبان، اختلال تلفظ، اختلال در بلع، اختلالات ادراک و اختلال در بیان گفتار، مرکز طراوت در غرب تهران است.
سخن آخر
کم شنوایی می تواند از لحاظ جسمی، روانی و اجتماعی به فرد آسیب جدی وارد آورد. پس توصیه می کنیم، برای مدیریت و درمان کاهش شنوایی کودکان و بزرگسالان که به دلایل مختلف ایجاد شده هرچه سریع تر اقدام کنید. در این مطلب اطلاعات مفیدی در خصوص علائم، علل، تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان و راه های درمانی ارائه کردیم. شما می توانید برای ارزیابی و انتخاب بهترین روش درمانی با استفاده از شماره تلفن های مرکز طراوت در غرب تهران (تهرانسر) از مشاوره های تخصصی با کارشناسان و متخصصین این مجموعه بهره مند شوید.
بدون دیدگاه