گفتاردرمانی در بیماران ام اس

گفتاردرمانی ام اس از جمله مداخلات گفتار درمانی در بزرگسالان است. ام اس، یک بیماری مزمن نورولوژیکی است که سبب ناتوانی فرد می شود. این بیماری به دلیل آسیب در سیستم عصبی مرکزی (مغز و طناب نخاعی) به وجود می آید. اختلالات گفتاری در بیماران ام اس بسته به این ه کدام قسمت از مغز دچار آسیب شده است، متفاوت است. بیماران ام اس ممکن است انواع مختلفی از مشکلات گفتاری را تجربه کنند. به این ترتیب در گفتار درمانی روش های زیادی وجود دارد که به افراد مبتلا به ام اس کمک می کند. در ادامه بیشتر در این زمینه و فواید گفتار درمانی در بیماران ام اس بیشتر خواهیم دانست.

مالتیپل اسکلروزیس (MS) چیست؟

مالتیپل اسکلروزیس (MS) نوعی اختلال پیشرونده عصبی است که با ضایعاتی در مغز، نخاع و اعصاب محیطی مشخص می شود. مالتیپل اسکلروزیس (MS)باعث ایجاد اختلال در ارتباط بین قسمت های مختلف مغز،  مغز و  بقیه اعضای بدن می شود. در این اختلال به دلیل این که اعصابی که بایستی پیام های عصبی را به اندام های مختلف بدن بفرستند دچار آسیب می شوند، پیام ها به درستی به اندام بدن نمی رسند.

لازم به ذکر است، تقریباً ۴۰-۵۰ درصد بیماران ام اس دچار مشکلات گفتاری می شوند که عمدتاً در اثر آسیب به قسمت هایی از مغز که عضلات زبان، لب ها، کام نرم، گونه ها یا دیافراگم را کنترل می کنند، ایجاد می شود. خستگی، لرزش و اسپاسم (سفتی عضلات) از عوارض MS است. به این ترتیب گفتاردرمانی ام اس برای بهبود مشکلات گفتاری و اختلالات بلع یا کند شدن پیشرفت بیماری با توجه به این که این بیماری پیشرونده است می تواند بسیار کمک کننده باشد.

علایم بالینی ام اس 

اگر بخواهیم به صورت خلاصه به علائم بالینی در بیماری ام اس اشاره کنیم، موارد زیر قابل ذکر است:

• ضعف صورت
• سرگیجه
• حساسیت به گرما (نوعی اختلال نورولوژیکی)
• خستگی
• افسردگی

همچنین اختلال شناختی در مراجعه کنندگان ام اس به گفتار درمانی شامل:

• افت حافظه
• اختلال توجه
• اختلال در عملکرد اجرایی
• اختلال در حل مسئله
• کاهش سرعت پردازش اطلاعات می شود.

برای اطلاعات بیشتر در زمینه نقش نوروفیدبک در ام اس، لینک زیر را مطالعه فرمایید.

 

انواع مشکلات گفتاری در بیماران ام اس

اختلالات گفتاری در بیماران ام اس بسته به این که کدام قسمت از مغز دچار آسیب شده است، متفاوت است. بیماران ام اس ممکن است انواع مختلفی از مشکلات گفتاری را تجربه کنند. که در زیر به طور مختصر در مورد هر یک توضیح می دهیم:

• دیزآرتریا (Dysarthria)

یک مشکل گفتاری است که وقتی اجزای عضله های حرکتی گفتار تحت تأثیر قرار می گیرند، رخ می دهد. این وضعیت باعث ایجاد اختلالاتی در گفتار  می شود مانند:

1. اختلال در  ریتم و آهنگ گفتار
2. مکث طولانی بین کلمات یا هجاها
3. اختلال در  تلفظ صداهای گفتاری
4. اختلال در تلفظ صداها

یادآوری می کنیم، در حدود ۵۰% بیماران ام اس اختلال در تولید دارند، اگر چه معمولاً سیستم مخچه‌ای در ام اس درگیر می‌شود ولی فقط در ۹ درصد بیماران اختلالات تولیدی نامنظم که خصوصیت دیزآرتری آتاکسیک است دیده می‌شود. بیان نادرست صداهای گفتاری ناشی از اشکال در: جایگاه، زمان ‌بندی، جهت، فشار و سرعت یا یکپارچگی حرکت لب‌ها، زبان یا حلق است به طوری که منجر به جلب توجه شنونده و کاهش قابلیت فهم گفتار در گوینده می شود.

• دیسفونی (Dysphonia):

شامل تغییراتی در کیفیت صدا مانند خشن شدن صدا ، اختلال در کنترل بلندی صدا، خیشومی شدگی، سطح نامنظم زیر و بمی، نفس آلود شدن صدا و گرفتگی صدا می شود. در اینجا مشکل در کنترل بلندی صدا است. صدای خشن معمولاً در این بیماران دیده می شود که به علت اختلال در کنترل زیر و بمی و سطح زیر و بمی در این بیماران است.

• دیس فازی(Dysphasia):

نوعی اختلال زبانی است که در آن بیماران در درک آنچه گفته می شود (دیسفازی درکی) به یادآوری واژگان و بیان کلمات (دیسفازی بیانی) مشکل دارند. این می تواند به دلیل مسائل شناختی ایجاد شود که باعث تغییر حافظه و تفکر می شود.

گرچه لکنت از دیگر مشکلات گفتاری کمتر در بیماران ام اس شایع است، اما برخی از افراد مبتلا به ام اس لکنت زبان پیدا می‌کنند. گفتاردرمانی ام اس در بهبود علائم ذکر شده بسیار متفاوت عمل می کند.

گفتاردرمانی ام اس

گفتاردرمانی ام اس می‌تواند به این بیماران کمک کند تا با مشکلات گفتاری و زبانی که در نتیجه بیماری آن ها به وجود می‌آید، مقابله کنند. در ادامه به برخی از مهم ترین روش‌های گفتاردرمانی در ام اس اشاره می‌کنیم:

• تمرینات تلفظی

تمرینات تلفظی مانند تمرینات تقویتی عضلات گفتاری، تمرینات آواشناسی و تمرینات تلفظی که می‌تواند به کمک بهبود تلفظ و قابلیت ارتباط و ارتباط بین فرد و افراد دیگر، در درمان ام اس مؤثر باشد.

• تمرینات ناخنی

تمرینات ناخنی مانند تمرینات تقویتی عضلات ناخنی و تمرینات تنفسی، می‌تواند به کمک بهبود نفس گیری و تنفس، در درمان ام اس مؤثر باشد.

• تمرینات شناختی

تمرینات شناختی مانند تمرینات توجه و تمرینات حافظه، می‌تواند به کمک بهبود توانایی بیماران ام اس در حل مسائل، تمرکز و حافظه، در درمان ام اس مؤثر باشد.

فواید گفتاردرمانی در بیماران ام اس

گفتاردرمانی ام اس برای افراد مبتلا به عارضه مولتیپل اسکلروزیس مزایای بسیاری دارد که در این جا به چند نمونه اشاره می کنیم:

• بهبود ارتباطات

در گفتاردرمانی ام اس به بیماران کمک می شود تا توانایی برای برقراری ارتباط موثر بهبود یابد. بهبود وضعیت گفتار و همچنین بهبود مهارت های زبانی با استراتژی های جایگزین از دیگر مزایای گفتاردرمانی در ام اس است.

• افزایش استقلال 

شکی نیست که گفتاردرمانی می تواند توانایی های ارتباطی و بلع در بیماران ام اس را بهبود بخشده و از طرف دیگر به فرد اجازه می دهد تا در فعالیت های روزانه خود مستقل تر عمل کند.

• بهبود کیفیت زندگی 

مشکلات بلع و اختلالات ارتباطی به طور قابل توجهی بر کاهش کیفیت زندگی فرد موثر است. گفتاردرمانی ام اس در این اختلالات به بهبود کیفیت کلی زندگی این افراد کمک می کند.

• کاهش انزوا در جامعه 

فراموش نکنید که شرکت در فعالیت های اجتماعی و حفظ روابط برای بیماران ام اس چالش برانگیز است. گفتاردرمانی می تواند مهارت های ارتباطی را افزایش داده و موجب می شود این افراد با عزیران و جامعه خود در تعامل بیشتری باشند.

• تغذیه، هیداراتاسیون و کیفیت زندگی بهتر

مشخص است که اختلالات بلع، خوردن و آشامیدن را برای افراد مبتلا به ام اس بیشتر و دشوار می کند. لازم است که بدن این افراد در مقابل سوء تغذیه و کم آبی محافظت شود. گفتار درمانی یکی از راه های بسیار عالی برای بهبود توانایی های بلع در این بیماران است که وضعیت کلی تغذیه و هیدراتاسیون را بهبود می بخشد.

مرکز گفتاردرمانی بیماران ام اس در تهران

یک نکته مهم را یادآوری می کنیم که گفتاردرمانی می تواند طیف گسترده ای از مزایا را برای بیماران مبتلا به MS فراهم کند. درواقع در گفتاردرمانی ام اس از طریق یک برنامه جامع و رویکرد شخصی به بیمار کمک می شود تا استقلال و رسیدن به اهداف خود را حفظ کند.

در مرکز گفتاردرمانی ام اس در تهران (کلینیک توانبخشی طراوت تهرانسر) بر کاهش اضطراب و بهبود عملکر شناخی بیمار تمرکز می شود. در این مرکز، برای برنامه های گفتاردرمانی محیطی حمایتی فراهم می شود تا بیماران توانایی های شناختی خود را حفظ کنند و با بهبود عملکرد خود بتوانند حس انزوا را کاهش داده و سلامت روانی خود را بهبود بخشند.

در این مرکز با توجه به نیازها و اهداف خاص هر فرد، گفتاردرمانی ام اس متناسب برای دریافت نتایج بهتر توصیه می شود. همچنین در این مرکز آسیب شناس گفتار-زبان به صورت فردی کار می کند تا یک برنامه جامع درمانی ایجاد کرده و به چالش های ارتباطی و بلع منحصر به هر فرد رسیدگی می شود.

یادآور می شویم که مراقبت های پیشگیرانه ای که در گفتاردرمانی توصیه می شوند می تواند از عوارض بعدی و مشکلات بلع جلوگیری کند. برای دریافت مشاوره و راهنمایی جهت گفتاردرمانی ام اس کافی است از طریق وب سایت و یا تماس با کارشناسان ما در کلینیک طراوت اقدام نمایید.

اختلال تکلم در ام اس

روش های زیادی وجود دارد که گفتاردرمانی ام اس می تواند به اختلال تکلم افراد مبتلا به ام اس کمک کند. این روش ها شامل:

• تمریناتی برای کمک به تقویت قدرت و هماهنگی عضلات حلق، زبان، گونه ها، دهان، دیافراگم، نرم کام و لب ها.
• تمریناتی شامل آموزش به بیماران در مورد کاهش سرعت گفتار، بیان دقیق تر هنگام صحبت کردن، گاهی اوقات اغراق در بیان و تنفس کنترل شده و اصلاح شده.
• تمریناتی که باعث تقویت یا شل شدن عضلاتی می شوند که در کنترل تارهای صوتی برای مشکلات گفتاری مانند بلندی، زیر و بمی صدا یا ایجاد صدای نفی آلود و گرفته می شوند.
• تمریناتی که به بهبود تنفس، تأکید بر کلمات خاص در یک جمله و گرفتن نفس های سریع بین افکار کمک می کند.
• تمریناتی که به حرکت فک، زبان و لب کمک می کند تا به بیان و تلفظ واضح کمک کند.
• تمریناتی جهت بهبود بلع و غذا خوردن.

همچنین طیف وسیعی از وسایل ارتباطی ویژه با تکنولوژی پیشرفته وجود دارد که می تواند به افراد مبتلا به ام اس که مشکل گفتاری دارند کمک کند تا ارتباط بهتری برقرار کنند. کارت های الفبا، ماشین هایی که خروجی گفتار را با تایپ کردن پیام یا دسترسی به نمادهای بصری روی صفحه از طریق لمس یا اسکن، تقویت کننده های صوتی و رایانه هایی که به چشمک زدن پاسخ می دهند، ارائه می دهند. این تجهیزات توسط گفتاردرمانی ام اس در به بیمارانی که به آن نیاز دارند معرفی می شود.

اختلال  بلع در ام اس

در حیطه گفتاردرمانی، اختلالات بلع در بیش از یک سوم از بیماران مبتلا به ام‌ اس مشاهده می شود. در مبتلایان ام اس ممکن است ۴ نوع اختلال در بلع شامل:

• آسپیراسیون
• اختلالات فاز دهانی
• تأخیرحلقی
• اخـتلالات فـاز حلقـی پدیدار شود.

دیسفاژی  دهانی با میزان ناتوانی بیمار و همین طور طول دوره بیماری در ارتباط است. همچنین احتمال ابتلای بیماران ام اس به تأخیر بلع حلقـی نیـز بـا افـزایش طول دوره بیماری به طور معنی داری افزایش می یابد. دو متغیر سن بیمار و سن شروع بیماری، با هیچ یک از انواع اختلالات بلع در ارتباط نیست.

ارزیابی و مدیریت عملکرد بلع در بیمارانی با ناتوانی شدیدتر و دوره طولانی تر بیماری، بسیار ضروری است به طورکلی، در بیماران ام ‌اس بدعملکردی مسـیرها از قشر مغز تا مراکز کنترل کننده بلـع (ســاقه مغــز و سیســتم اعصــاب محیطــی ) ممکن است مختل باشد. گفتاردرمانی ام اس در بهبود اختلال بلع بسیار اثربخش است.

جمع بندی

در این مقاله به صورت خلاصه به بیماری MS و انواع آن و مزایای گفتاردرمانی ام اس در بهترین مرکز توانبخشی اشاره کردیم. به صورت کلی، برنامه های جامع گفتار درمانی می تواند به سلامت روانی، کارایی بیشتر در جامعه و ارتباطات فرد بیمار و حفظ استقلال او کمک کند. پشتیبانی و حمایت همه جانبه با راهنمایی های مستمر کارشناسان گفتار درمانی در مرکز توانبخشی طراوت در تهرانسر، زندگی را برای این افراد لذت بخش تر و مفیدتر می کند.