کاردرمانی بیماران سکته‌ مغزی

کاردرمانی سکته مغزی (CVA) برای تسهیل و بهبود عملکرد اندام و افزایش توانایی فرد پس از سکته مغزی یک نیاز مهم است. سکته مغزی  به حالتی گفته می شود که جریان خون، به قسمتی از مغز به دلیل انسداد یا پارگی رگ خونی متوقف می شود. علائم مهمی در سکته مغزی وجود دارد که نیاز به آگاهی و مراقبت دارد. بسیاری از بیماران سکته مغزی برای بازگشت به روال سابق زندگی منظم خود تلاش می کنند؛ زیرا مهارت ها و حرکاتی که قبلاً  برایشان ساده بودند، اکنون چالش برانگیز شده اند. البته کاردرمانی سکته‌مغزی غرب تهران در تهرانسر در این زمینه می تواند کمک فراوانی به آنها نماید و آماده خدمت رسانی به بیماران عزیز است.

در این مقاله به علائم سکته مغزی و روش های کاردرمانی برای بیماران سکته مغزی می پردازیم. در ادامه هم به تمریناتی که به بهبود بیماران کمک می کند اشاره خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

سکته مغزی چیست و چرا به کاردرمانی نیاز دارد؟

سکته مغزی در ردیف اختلالات نورولوژیک است و معمولاً افراد بزرگسال را درگیر می کند. پس از سکته مغزی، متخصص کاردرمانی برای تسهیل و بهبود کنترل حرکتی و عملکرد اندام برای به حداکثر رساندن توانایی فرد در انجام وظایف خود مراقبتی شخصی و وظایف خانگی وارد عمل می شود.

همچنین در کاردرمانی موارد زیر هم  آموزش داده می شود:

• کمک به بیمار برای مدیریت تغییرات شناختی، ادراکی، رفتاری
• آماده کردن خانه و محیط کار برای بازگشت بیمار

متخصصین کاردرمانی برای اثرگذاری کمتر سکته مغزی بر انجام کارهای روزمره از جمله مراقبت های شخصی، کارهای خانگی و فعالیت های کاری و تفریحی، با بیمار همکاری می کنند. در ضمن متخصص کاردرمانی برنامه هدف محور تهیه می کند تا مهارت های لازم برای مشارکت در زندگی روزانه را توسعه دهند.

علائم سکته مغزی و نیازمند به کاردرمانی

سکته مغزی یک نقص نورولوژیکی است که به علت اختلال جریان خون در قسمتی از مغز به وجود می آید. علائم هشدار دهنده قبل از سکته مغزی قطعاً می تواند به شناسایی زودهنگام کمک کند. فراموش نکنید این این علائم می توانند روزها و حتی هفته ها قبل از وقوع سکته مغزی ظاهر شده باشند. علائم اولیه ای که در فرد بروز می کند شامل موارد ذیل است:

• احساس سردرد و گیجی و بر هم خوردن تعادل
• تاری دید
• پایین افتادن یک سمت صورت
• احساس ضعف در پا یا دست
• مشکل در تکلم
• درد قفسه سینه

حتماً به یاد داشته باشید بعد از مشاهده این علائم سریعاً باید با اورژانس تماس بگیرید.

علائم اولیه سکته مغزی به غلت سکته بستگی دارد. این علامت ها می توانند ناگهانی بوده و یا در عرض چند دقیقه اول ظاهر شوند. بعد از بروز سکته مغزی فرد دچار اختلالاتی می‌شود که عبارتند از :

• فلج حرکتی (معمولاً یک سمت بدن)
• اختلالات حسی
• اختلالات درکی
• اختلالات بینایی، تاری دید
• اختلالات گفتاری و زبانی
• سردرد بی سابقه شدید
• عدم تعادل و سرگیجه

لازم به ذکر است، نشانه های سکته مغزی در افراد متفاوت است، اما همواره (معمولاً) به صورت ناگهانی ایجاد شود. می دانید نقاط مختلف مغز اندام های مختلف بدن را کنترل کرده و در نتیجه علائم هم به ناحیه ای از مغز که تحت تاثیر قرار گرفته و میزان و شدت آسیب دیدگی بستگی دارد. شاید لازم باشد انواع سکته مغزی را هم بشناسید. پس همراه ما باشید.

انواع سکته مغزی کدامند؟

• نوع ١: ischemic : در این نوع سکته مغزی که با احتمال بیشتری نسبت به نوع دوم رخ می دهد، علت سکته مغزی نرسیدن خون و در نتیجه اکسیژن کافی به مغز به علت وجود یک لخته در عروق یا مویرگ های مغزی است. از ریسک فاکتور های ischmia می توان بیماری های قلبی، سیگار کشیدن، استفاده از مواد مخدر و الکل، سبک زندگی نامناسب مانند چاقی یا عدم فعالیت بدنی و دیابت و مشکلات متابولیسم گلوکز را نام برد.
• نوع ٢: hemorrage : این نوع از سکته مغزی با احتمال کمتری اتفاق می افتد. علت بروز سکته مغزی خونریزی مویرگ ها یا عروق مغزی و در نتیجه عدم خونرسانی مناسب به بافت مغز است. عوامل ایجاد کننده خونریزی عبارتند از : خونریزی ناشی از فشار خون بالا، نابه هنجاری عروق مغزی، یا خونریزی خود به خودی.

مزایای کاردرمانی بیماران سکته مغزی در کلینیک طراوت تهران

کاردرمانی برای سکته مغزی یک گام اساسی در مسیر بهبود بیمار بعد از سکته مغزی است. بیمارانی که توانایی انجام وظایف روزانه خود،  مانند توانایی حفظ تعادل، تمرکز، حفظ اطلاعات و حتی دستیابی به یک شیء را از دست داده اند. پس برای یادگیری مجدد این حرکات اساسی به خدمات کاردرمانی سکته‌ مغزی نیاز دارند. هدف درمانگر این است که به بیماران در بهبود توانایی های حسی و حرکتی آسیب دیده کمک کند. به لطف کاردرمانی بیماران سکته مغزی در کلینیک طروات در غرب تهران (تهرانسر)، بسیاری از بیماران سکته مغزی می توانند مجدداً به فعالیتهای مورد علاقه خود بازگردند.

 روند اولیه ارزیابی کاردرمانی سکته مغزی در کلینیک توانبخشی طراوت تهرانسر، شامل مصاحبه با بیمار و سرپرست برای ایجاد نقش هایی که قبلاً در زندگی داشته اند و همچنین وظایف و فعالیت هایی که در این نقش ها به اتمام رسیده است. ارزیابی مشاهده ای از وظایف خودمراقبتی شخصی از جمله:

• دوش گرفتن
• لباس پوشیدن
• توالت فرنگی
• نظافت
• غذا خوردن و کارهای خانگی

یا موارد دیگری از جمله:

• تهیه وعده غذایی
• خرید
• تمیز کردن لباس ها
• مدیریت امور مالی
• مصرف به موقع داروها است.

همچنین از دیگر مزایای کاردرمانی بیماران سکته مغزی در کلینیک طروات تهران، ارزیابی عملکرد اندام فوقانی و دست، ارزیابی دقیق حرکتی و حسی توسط کاردرمانگر است. فراموش نکنید مداخلات و برنامه ریزی کاردرمانی سکته مغزی در این مرکز، با هدف دستیابی به کنترل و عملکرد اندام فوقانی، تغییرات در قدرت حرکتی، توان عضلانی، علائم حسی، برنامه ریزی حرکتی -آپراکسی، هماهنگی حرکتی خوب و عملکرد درست صورت می گیرد.

چرا بیماران سکته مغزی باید کاردرمانی کنند؟

توصیه به کاردرمانی برای کسانی که با عرضه سکته مغزی روبرو شدند بسیار حائز اهمیت است. برای بیماران سکته مغزی چند هدف اصلی در کاردرمانی لحاظ شده است. در واقع اهداف اساسی کاردرمانی برای این افراد در مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران بر موارد زیر تکیه دارد:

بهبود کیفیت زندگی

مهمترین مزیت کار درمانی سکته مغزی غرب تهران در تهرانسر ، بهبود کیفیت زندگی است. کاردرمانی به بیماران کمک می کنند تا توانایی های حسی و حرکتی خود را در دوران نقاهت پس از سکته مغزی بهبود بخشند تا بیماران بتوانند مهارت های ارزشمندی از جمله نظافت و یا استفاده از وسیله های ارتباطی و آشپزی را دوباره فرابگیرند. با این مهارت ها، بیماران سکته مغزی می توانند بتدریج به زندگی عادی بازگردند.

استراتژی های یادگیری برای غلبه بر چالش ها

کاردرمانگران طی روند کاردرمانی سکته مغزی به بیماران یاد می دهند که چگونه با شیوه های جدید حرکت و دامنه حرکتی خود سازگار شوند. آنها برخی استراتژی های عملی مانند نحوه تقسیم یک فعالیت پیچیده به قسمت های کوچکتر را آموزش می دهند، سپس هر قسمت را تمرین می کنند تا بیمار بتواند کل فعالیت را انجام دهد. همچنین، چگونگی جایگزینی توانایی های جدید و غلبه بر چالش ها را نیز به بیماران می آموزند.

سازگارسازی فضاهای زندگی متناسب با نیازها

بخشی از رویکردهای کاردرمانی سکته مغزی غرب تهران، شامل کمک به بیماران و خانواده های آنها برای ایجاد تغییراتی در محیط خانه است تا فضای زندگی آنها ایمن تر و راحت تر باشد.

مقابله با چالش ها و بازگشت به فعالیت های معمول قبل از بروز سکته

کاردرمانگران همچنین، چالش های ناشی از سکته مغزی را برطرف می کنند. این چالش ها ممکن است شامل چالش های جسمی، شناختی و احساسی باشند. آنها به بیماران کمک می کنند تا فعالیت هایی را که نیاز دارند یا می خواهند انجام دهند، شناسایی کرده و سپس، راهکارهایی را ارائه دهند که به بیماران کمک کند تا به اکثر فعالیتهای مورد علاقه خود بازگردند.

عوارض رایج پس از سکته مغزی  

بدون مراقبت و درمان مناسب، سکته مغزی می تواند کشنده باشد یا باعث آسیب دائمی به عملکرد منظم بدن شود.بسته به مدت زمانی که جریان خون به مغز مختل شده و کدام قسمت از مغز بیشتر تحت تأثیر قرار گرفته است، عوارض طولانی مدت سکته مغزی ممکن است شامل ناتوانی های موقتی یا دائمی باشد. در اینجا برخی از رایج ترین عوارض پس از سکته مغزی آورده شده است:

• فلجی: سکته مغزی شدید ممکن است منجر به فلج یک طرف بدن یا از دست دادن حرکت عضلات شود. درمان مشکلات حرکتی به کمک مداخلات کاردرمانی نجام می گیرد.
• درد: سکته مغزی ممکن است باعث درد  بی حسی یا سایر احساسات غیر معمول مانند سوزن سوزن شدن در قسمت های خاصی از بدن شود.
• از دست دادن حافظه: بیماران ممکن است مقداری از دست دادن حافظه یا مشکل در تفکر، درک مفاهیم، استدلال و تصمیم گیری را تجربه کنند. گفتاردرمانی سکته مغزی در غرب تهران (تهرانسر) به آسیب هایی که به مراکز گفتاری وارد شده است کمک می کند.
• تغییرات احساسی: پس از سکته مغزی، کنترل احساسات دشوارتر می شود. ابتلا به افسردگی در بازماندگان سکته غیرعادی نیست.
• مشکل در صحبت کردن: سکته مغزی می تواند ماهیچه های دهان و گلو را تحت تاثیر قرار دهد و صحبت کردن واضح، بلع یا غذا خوردن را با مشکل مواجه می کند. این عوارض جانبی می تواند درک گفتار، خواندن یا نوشتن را دشوارتر هم کند.

روش های کاردرمانی بیماران سکته مغزی

در ادامه به روش ها و تمرین هایی که توسط کاردرمانگران برای بیماران سکته مغزی انجام می شود پرداخته ایم. تمرینات کاردرمانی سکته مغزی شامل مجموعه تمرین های متناسب با نتیجه ارزیابی است و با توجه به اینکه در کدام مرحله سکته قرار دارند انجام می شود. یادآوری می کنیم در مراحل اولیه سکته، افزایش سفتی عضلات برای بیمار ایجاد می شود. بعد این سفتی عضلات می شکنند و مراحل تقویت عضله و تمرین های متناسب انجام می شوند که عموماً شامل موارد زیر می شود:

تمرین‌های پسیو (غیرفعال بیمار) افزایش دامنه حرکتی

منظور از تمرین‌های پسیو افزایش دامنه حرکتی این است که بخشی از بدن نه به اراده خود، بلکه با اعمال نیروی خارجی حرکت داده می‌شود. برای مثال بیمار، مراقب بیمار  یا کاردرمانگر با بازوی سالم بازوی ضعیف یا فلج را می‌گیرد و حرکت می‌دهد. تمرین‌های پسیو (غیرفعال) دامنه حرکتی، برای حفظ انعطاف‌پذیری مفصل و پیشگیری از انقباض و خشکی مفاصل مفید هستند.

مراحل بعدی مداخلات کاردرمانی در افرادی که دچار سکته مغزی شده اند شامل موارد زیر است:

• تمرین‌های تقویتی یا مقاومتی
• تمرین‌های کششی
• تمرین‌های تحمل وزن
• متحرک‌سازی کتف
• تمرین تعادل
• تمرین های شناختی
• مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف و غیره

تمرین‌های فعال افزایش دامنه حرکتی

منظور از تمرین‌های فعال دامنه حرکتی ( AROM) این است که بیمار می‌تواند بخشی از بدن را بدون کمک حرکت بدهد. بسیاری از بیماران سکته مغزی که یک سمت از بدنشان ضعیف شده است، آنقدر قوی نیستند که بتوانند تمرین‌های مقاومتی را انجام بدهند، اما توانایی انجام تمرین‌های فعال افزایش دامنه حرکتی را دارند. به این ترتیب این حرکات انعطاف‌پذیری مفصل را افزایش می‌دهند، عضلات را تقویت می‌کنند و استقامت عضلانی را افزایش می‌دهند.

کاردرمانی سکته مغزی چقدر طول می کشد؟

در سکته مغزی، بسته به شدت سکته شاید لازم باشد که در زمانی را در بخش مراقبت های ویژه یا مراقبت های حاد بگذارنید. پس از آن است که شروع توانبخشی در سریع ترین زمان ممکن می تواند در بهبود آن اثری حیاتی داشته باشد. تیم توانبخشی شامل فیزیوتراپیست، متخصص مغز و اعصاب، کاردرمانگر و آسیب شناس گفتار و زبان و همچنین پرستار است. معمولاً مدت زمان بستری در بیمارستان برای سکته مغزی بین پنج تا هفت روز است. در این مدت تیم مراقبت از سکته مغزی به بررسی اثرات سکته مغزی پرداخته و برنامه توانبخشی را معین می کنند.
همان طور که در پاراگراف های قبلی اشاره کردیم اثرات بلند مدت سکته مغزی و شدت سکته و ناحیه تحت تاثیر مغز در بین افراد متفاوت است. به همین جهت کاردرمانی و فیزیوتراپی می تواند برای بیمار و انجام کارهای مختلف بسیار کمک کننده باشد. همچنین گفتاردرمانی برای بیماران سکته مغزی که مشکل بلع هم دارند مهم است.
یادآوری می کنیم که هدف از توانبخشی این است که عملکرد تا حد ممکن به سطح قبل از سکته مغزی نزدیک شود. یادآوری می کنیم در طول سه ماه اول پس از سکته، بیمار معمولاً پدیده ای به نام بهبودی خودبخودی را تجربه می کند. چون مغز راه های جدیدی را برای انجام وظایف پیدا می کند و مهارت یا توانایی هایی که در اثر سکته از دست رفته بود، ناگهان بازمی گردد.
کاردرمانی سکته مغزی و البته راهکارهایی که در توانبخشی ارائه می شود می تواند مدت زمان بهبودی بعد از سکته مغزی را به طرز محسوسی کاهش دهد. این راهکارها به کم کردن عوارض ایجاد شده برای بیمار، بهبود توانایی ها و کمک به بیمار برای رسیدن به حداکثر استقلال و توانایی اش کمک زیادی می کنند.

تمرینات کاردرمانی سکته مغزی در منزل

متخصص کاردرمانی بزرگسالان طی کاردرمانی با افراد سکته‌ مغزی، به روش های زیر، خانه بیمار را برای ایمنی و بهترین کیفیت زندگی آماده می کند:

• ارزیابی ایمنی خانه بیمار و ارائه پیشنهاداتی به مراقبان
• پیشنهاد تهیه وسایلی که دسترسی بیمار را به امکانات خانه بیشتر کند.
• بررسی راه هایی برای تنظیم خانه بیمار جهت بهبودی در انجام فعالیت های روزمره زندگی
• نشان دادن و آموزش تکنیک های یک دستی برای انجام کارهایی مانند لباس پوشیدن، باز کردن بسته ها، تهیه غذا و استفاده از وسیله های ارتباطی به بیمار
• آموزش به خانواده یا مراقبین بیمار جهت کمک به بیمار برای کسب مجدد استقلال عملکردی و شرکت در فعالیت هایی که وی از آنها لذت می برد.

در مرکز توانبخشی طراوت تهرانسر می توانید از مشاوره های تخصصی کاردرمانگران اختصاصی سکته مغزی بهره مند شوید.

کاردرمانی بیماران سکته مغزی در غرب تهران

پیشتر گفتیم عملکرد افرادی که دچار سکته مغزی می شوند به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار می گیرد. این افراد شش مرحله از بهبودی را تجربه می کنند و تمرینات کاردرمانی بیماران سکته مغزی در مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران بر اساس مرحله ای که فرد در آن قرار دارد انجام می شود.

هدف کاردرمانی در مراحل اولیه ایجاد حرکت در اندام است، پس به این ترتیب از رفلکس های مختلف استفاده کرده و با گذاشتن اندام فوقانی و اندام تحتانی در موقعیت مناسب سعی در احیای حرکت در اندام دارند. در دو هفته اول که اندام ها شل هستند و هیچ حرکتی در آن ها دیده نمی شود بهتر است بعد از انجام تمرینات، دست به گونه ای قرار بگیرد که بازو کنار بدن، آرنج خم باشد و ساعد به گونه ای چرخیده باشد که پشت دست بالا قرار بگیرد. برای پا هم باید یک بالش زیر پای بیمار قرار گرفته با استفاده از یک بالش دیگر از پایین آمدن مچ جلوگیری کنیم.

به محض دیده شدن حرکت حتی به مقدار اندک هدف مداخله تغییر کرده و سعی می شود حرکات را با هم ترکیب کرده و از ایجاد دفورمیتی در مفاصل جلوگیری کنند. بعد از گذشت از مراحل حاد و در حالت هوشیاری نسبی بیمار، سعی بر آن است که کم کم بیمار را به حالت نشسته در آورده؛ به این صورت که اول به حالت نیمه نشسته و تا میزان تحمل بیمار انجام داده و رفته رفته زاویه نشستن بیشتر شده و به میزان پیشرفت بیمار، ساعت نشستن ها را بیشتر می کنند.

توجه داشته باشید کاردرمانگران با انجام مداخلات مناسب، می‌توانند به فرد کمک کند تا مشکلات موجود کاهش یافته و فرد در زندگی روزمره به استقلال نسبی برسد. البته بیان این نکته حائز اهمیت است که میزان بهبودی هر شخص با فرد دیگر متفاوت بوده و به نوع و مکان ضایعه عروقی، شدت ضایعات بالینی، مشکلات نورولوژی و اختلالات همراه و همکاری خود مراجع و خانواده او بستگی دارد

در نهایت با انجام تمریناتی جهت انجام حرکات ترکیبی و حرکات جداگانه در مفاصل سعی در بهبود عملکرد و افزایش مشارکت و استقلال فرد در انجام فعالیت های روزمره زندگی می شود.

جمع بندی

در این مقاله اشاره کردیم افرادی که دچار سکته مغزی شده اند، در مواردی ممکن است اختلالات شناختی، فلج، ضعف، اختلال حرکتی و بینایی را تجربه کنند. به این ترتیب شروع توانبخشی در سریع ترین زمان ممکن پس از این که علت سکته مغزی مشخص و درمان شد بسیار حیاتی و در ادامه روند زندگی بیمار بسیار تاثیرگذار است.

درمانگران متخصص بیماران سکته مغزی کلینیک توانبخشی طراوت در غرب تهران (تهرانسر) با برنامه ای مدون و پیگیر، برای بهبود این بیماران و بازگشت به فعالیت های طبیعی روزانه قدم برمی دارند. هرگونه سوال و یا ابهامی توسط کارشناسان و مشاوران متخصص در این مرکز پاسخ داده می شود.