درمان مشکلات خواندن و نوشتن در زندگی کودک و شکل گیری شخصیت و تاثیرات بسیار مثبتی میگذارد. اختلالات خواندن و نوشتن اغلب جزئی از عنصر زبان هستند. پس کودکی که در خواندن نوشتن مشکل دارد، نیاز به ارجاع به گفتار درمانی دارد. پس ضروری است که کودک مهارتهای زبانی قوی برای داشتن مهارت های مناسب در خواندن و نوشتن داشته باشد. ممکن است کودک به دلیل مشکلات خواندن و نوشتن، نسبت به مدرسه بیعلاقه شود. بنابراین گفتار درمانی با کمک به حل این مشکلات، باعث بهبود عملکرد کودک در زندگی و مدرسه میشود.
اختلال خواندن و نوشتن چیست؟
اختلال خواندن و نوشتن(Dyslexia) و(Dysgraphia) از اختلالات یادگیری هستند که فرد قادر به خواندن، نوشتن و درک متن نمی باشد. مشکلات خواندن و نوشتن در کودکی قابل شناسایی است و در صورت عدم درمان به موقع تا بزرگسالی نیز ادامه می یابد و فرد در زندگی خود با چالش های زیادی مواجه خواهد شد. این اختلالات در کودکی منجر به مشکلات تحصیلی، شغلی و اجتماعی می شوند. کودکان دچار این مشکل نمی توانند در مسیر پیشرفت قرار گیرند و در نتیجه اعتماد به نفس خود را از دست می دهند. در سنین بزرگسالی نیز قادر به یافتن شغل مناسب نیستند و نمی توانند وظایف روزمره خود را مدیریت نمایند و حتی در برقراری ارتباطات اجتماعی نیز ناتوان هستند. از جمله دلایل اختلالات خواندن و نوشتن عبارتند از:
تفاوت ساختاری و عملکرد مغز از علل اصلی است که قسمت هایی از مغز که مسئول پردازش زبان و مهارت های نوشتاری می باشد نمی توانند اطلاعات را پردازش کنند.
جهت رزرو نوبت خدمات با واحد نوبت دهی ارتباط بگیرید.
عوامل ژنتیکی از جمله سابقه خانوادگی در اختلالات یادگیری نیز دلیل دیگری است و اگر در خانواده کسی دچار این اختلال بوده باشد درصد ابتلا به آن زیاد خواهد بود.
عوامل محیطی مانند استرس در دوران کودکی، آموزش نامناسب خواندن و نوشتن و حتی عدم دسترسی به منابع آموزشی منجر به مشکلات خواندن و نوشتن می شوند.
تشخیص و شروع به موقع درمان تاثیرات بسزایی در کاهش این اختلالات دارد. مداخلات درمانی شامل گفتاردرمانی کودکان ، کاردرمانی کودکان و برنامه های آموزشی ویژه می باشند که مهارت های پایه را تقویت می کنند.
انواع اختلال در خواندن و نوشتن کودکان
اختلال خواندن (نارساخوانی – Dyslexia)
دیسلکسیا یا نارساخوانی نوعی از اختلال یادگیری است که کودک در خواندن، رمزگشایی و درک کلمات مشکل دارد که به دلیل عدم توانایی پردازش درست زبان در مغز می باشد و انواع مختلفی دارد:
دیسلکسیا آوایی یعنی کودک نمی تواند ترکیب صداهای زبانی را درک کند و توانایی تفکیک و ترکیب صداها را در کلمه ندارد. همچنین خواندن این کودکان کند و پر از اشتباه می باشد.
دیسلکسیا دیداری یعنی اینکه کودک از نظر بینایی دچار مشکل است و نمی تواند به صورت بصری کلمات را پردازش کند. از نشانه های این کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکل در تشخیص حروف مشابه از نظر ظاهری (مانند “ب” و “پ” یا “د” و “ذ”).
- معکوس کردن حروف یا کلمات هنگام خواندن
- مشکل در دنبال کردن خطوط متن با چشم.
- فراموش کردن سریع کلماتی که خوانده شده اند.
همچنین در دیسلکسیا سطحی کودک در تشخیص و تلفظ صحیح کلمات نامتعارف یا استثنا مشکل دارد و از جمله ویژگی های این کودکان می توان به خطاهای تلفظی، تمرکز بر قواعد آوایی و عدم توانایی در به خاطر سپردن شکل کلی کلمات اشاره کرد.
جهت رزرو نوبت خدمات با واحد نوبت دهی ارتباط بگیرید.
اختلال نوشتن (نارسانویسی – Dysgraphia)
دیس گرافیا یا نارسانویسی نیز اختلال دیگر در مشکلات خواندن و نوشتن است که کودک نمی تواند درست، خوانا و منظم بنویسد و خود به چند دسته تقسیم می شود:
در دیسگرافیا حرکتی کودک نمی تواند بین دست و چشم خود هماهنگی ایجاد کند و کودکان اغلب دست خطی نامرتب دارند و از نوشتن خودداری می کنند.
همچنین در دیسگرافیا زبانی کودک نمی تواند افکار و ایده های خود را به صورت واضح بنویسد و جملات او ناقص، نامفهوم یا بدون رعایت قواعد گرامری می باشند.
دیسگرافیا ترکیبی، ترکیبی از مشکلات حرکتی و زبانی می باشد و کودک هر دو مشکل را با هم دارد.
تمرینات دست ورزی، استفاده از ابزارهای کمکی و برنامه های تقویت مهارت نوشتاری برای این کودکان بسیار مناسب می باشد.
اختلال ترکیبی (خواندن-نوشتن)
برخی کودکان هم مشکلات خواندن و نوشتن را با هم دارند که ناشی از عدم پردازش درست زبان، حافظه کاری یا ضعف در ترکیب اطلاعات دیداری و شنیداری است. کودکان با این مشکل دچار مشکلات زیر هستند:
- نمیتوانند کلمات را درست بخوانند و برخی حروف کلمات را حذف یا زیاد می کنند.
- در جملات نوشتاری آن ها اشتباهات گرامری، هجی و ساختاری دیده می شود.
- در خواندن و نوشتن درس های مدرسه کند عمل می کنند.
اختلال درک مطلب
این اختلال یعنی اینکه کودک در فهمیدن متن مشکل دارد و نمی تواند متن خوانده شده را درک کند. این کودکان در تشخیص ایده های اصلی و جزئیات متن مشکل دارند و همچنین نمی توانند ارتباط منطقی بین بخش های مختلف متن برقرار کنند و در جواب دادن به سؤالاتی که به متن مرتبط هستند یا خلاصه نویسی مشکل دارند.
اختلال درک مطلب بیشتر به خاطر مشکل در مهارت های زبانی، تفکر تحلیلی یا حافظه کوتاه مدت اتفاق می افتد و با کمک روش هایی چون آموزش تکنیک های خواندن، تقویت واژگان و تمرین های تفکر انتقادی می توان این مشکل را برطرف نمود.
علائم عدم توانایی خواندن و نوشتن در کودکان
کودکانی که با مشکلات خواندن و نوشتن مواجه هستند با توجه به علائم زیر که در سنین مختلف بروز می کند قابل شناسایی می باشند:
- کودک حروف را اشتباه شناسایی می کند یا آن ها را با یکدیگر جا به جا می کند.
- نمی تواند کلمات جدید را به درستی تلفظ کند یا ترکیب صداهای آن ها را یاد بگیرد.
- این کودکان بسیار کند می خوانند و برای درک کلمات یا جملات زمان زیادی را صرف می کنند.
- در هنگام خواندن اشتباهات مکرری دارند و حروف دیگری را به کلمات اضافه یا اینکه از کلمه حذف می کنند.
- در صورت خواندن متن نیز قادر به درک درست آن نیست.
- نوشته های کودک غیرقابل خواندن، نامرتب و بی نظم باشند.
- کودک در هجی کلمات ساده نیز مکررا اشتباه دارد یا حروف را حذف یا اضافه می کند.
- کودک زمان زیادی برای نوشتن یک جمله نیاز دارد و از نوشتن اجتناب می کند.
- جملاتی که کودک می نویسد بدون ترتیب منطقی یا ناقص می باشند.
- فاصله مناسب بین کلمات را رعایت نمی کند و حروف را در خارج از خطوط دفتر می نویسد.
- در یادگیری الفبا مشکل دارد و زمان زیادی برای یادگیری آن نیاز دارد.
- به دلیل داشتن مشکلات خواندن و نوشتن از انجام تکالیف مدرسه که به این مهارت ها نیاز دارند، اجتناب می کند.
- اعتماد به نفس پایینی دارد و در انجام تکالیف مدرسه مشکلات زیادی دارد.
- دچار ضعف زبانی است و در جواب دادن شفاهی به درس و پیدا کردن کلمات مناسب مشکل دارد.
- به دلیل تلاش زیاد برای خواندن و نوشتن دچار ناامیدی و خستگی می شود.
- به دلیل مشکلات یادگیری، کودک از مدرسه یا محیط های آموزشی می ترسد.
روش های درمانی اختلال خواندن و نوشتن
درمان مشکلات خواندن و نوشتن ابتدا به تشخیص درست و به موقع آن بستگی دارد و سپس باید یک برنامه درمانی مناسب با نیازهای فردی کودک طراحی کرد. روش های درمانی اختلال خواندن و نوشتن عبارتند از:
آموزش های تخصصی
آموزش های تخصصی و استفاده از تکنیک های یادگیری یک روش درمانی مناسب است که کودک با توجه به حواس های پنجگانه خود مانند دیدن، شنیدن، لمس کردن و … یادگیری بهتری می تواند داشته باشد و برای یادگیری از تکنیک چند حسی استفاده شده است. روش اُرتون – گلینگهام یک روش تخصصی دیگر برای درمان اختلال دیسلکسیا است که به صورت مرحله به مرحله خواندن و نوشتن صحیح را آموزش می دهد. برای این مشکل کودک استفاده از فلش کارت ها و بازی های کلمه ای نیز توصیه می گردد و باید حتما تمرینات به صورت مداوم صورت گیرد.
گفتاردرمانی و روش های روان شناختی
گفتاردرمانی روش ویژه ای است که به بهبود مشکلات خواندن و نوشتن کمک می کند و مناسب برای کودکانی است که در درک زبان و تلفظ مشکل دارند. تمرینات گفتاردرمانی تمرکز کودک بر یادگیری را افزایش می دهند و همچنین تمرکز او را در پردازش زبانی نیز بیشتر خواهند نمود.
درمان های روان شناختی و مشاوره نیز روش دیگر درمانی است که برای کودکانی که دچار استرس، کاهش اعتماد به نفس و اضطراب شده اند مناسب می باشد. کودک با مشاوره روان شناختی و درمان شناختی رفتاری دید بهتری به توانایی های خود پیدا می کند و در مسیر موفقیت گام بر می دارد.
استفاده از فناوری و ابزارهای کمکی نیز برای رفع مشکلات خواندن و نوشتن توصیه می گردد. ابزارهایی مانند کتاب های صوتی، نرمافزارهای تبدیل متن به صدا و استفاده از کیبوردهای ویژه یک راهکار مناسب و مفید برای کودکان مبتلا به اختلال یادگیری می باشند و انگیزه ی کافی برای ادامه یادگیری به کودک می دهند.
همکاری معلمان و والدین
تنظیم محیط آموزشی متناسب با نیازهای فردی کودک نیز یک روش تاثیر گذار است که معلمان می توانند زمان بیشتری را برای انجام تکالیف به کودک اختصاص دهند و یا اینکه از تصاویر و نمودار برای یادگیری بهتر استفاده نمایند.
والدین نیز برای رفع مشکلات خواندن و نوشتن نقش مهمی دارند و می توانند در طول روز با خواندن کتاب با صدای بلند برای کودک، تشویق به نوشتن داستان یا یادداشت های کوتاه و استفاده از بازی های آموزشی در خانه مهارت خواندن و نوشتن را در کودک تقویت کنند. همچنین با انجام این کارها روابط بهتری بین والدین و کودک ایجاد می شود.
دارودرمانی
اختلال خواندن و نوشتن در برخی کودکان با بیماری های دیگری مانند بیش فعالی همراه است. برای این کودکان حتما از دارو درمانی استفاده می شود تا بتوانند کودک را کنترل نمایند. با داروهای تجویزی توسط متخصص می توان تمرکز کودک را افزایش داد تا بهتر بتواند خواندن و نوشتن را یاد بگیرد. داروهای مورد استفاده معمولاً به دو دسته تقسیم می شوند:
داروهای محرک مانند متیل فنیدات (ریتالین) و آمفتامین ها (آدرال) که به بهبود تمرکز و کاهش رفتارهای تکانشی کودک کمک می کنند.
داروهای غیرمحرک مانند آتوموکستین (استراترا) یا داروهای خاص دیگری که برای کنترل علائم طولانی مدت تجویز می شوند. داروهای غیر محرک برای کودکانی تجویز می گردد که به داروهای محرک واکنش نشان می دهند و برای آنها عوارض دارد.
نقش گفتاردرمانی در درمان اختلال خواندن و نوشتن
همانطور که گفتیم یکی از روش های کاربردی و اصلی درمان مشکلات خواندن و نوشتن گفتاردرمانی است که با تمرکز بر بهبود مهارت های زبانی، پردازش شنیداری و توانایی های ارتباطی به کودک کمک می کند تا اختلالات به وجود آمده را برطرف نماید.
ابتدا در گفتاردرمانی به تقویت مهارت های زبانی پرداخته می شود و اکثر کودکان در تفکیک و ترکیب صدای کلمات (آواشناسی) مشکل دارند. گفتاردرمانگران با انجام تمرینات آوایی به کودکان کمک می کنند تا بتوانند کلمات و حروف را بشناسند و صدای درست را تلفظ کنند.
پردازش شنیداری نیز از ضعف های دیگر این کودکان است که گفتاردرمان با تمرینات شنیداری توانایی تفکیکی و تشخیصی کودک را تقویت می کند و به او می آموزد تا به درستی ترتیب صداها را رعایت کند. گفتاردرمان می تواند خواندن، نوشتن و درک مطلب را بهبود بخشد.
همچنین گفتاردرمانی نقش مهمی در بهبود حافظه کاری و پردازش اطلاعات دارد. این کودکانی توانایی پردازش و ذخیره اطلاعات به طور همزمان را ندارند و این گفتاردرمان است که با تکنیک ها و تمریناتی چون تکرار کلمات، جملات یا داستان ها به تقویت حافظه کوتاه مدت و بلند مدت او می پردازد.
گفتاردرمانی همانگونه که برای بیان و خواندن موثر است برای رفع مشکلات نوشتاری نیز موثر می باشد. متخصصین گفتاردرمان با تمرینات گفتاری به کودکان کمک می کنند تا افکار خود را به صورت منطقی و منظم بیان کنند و جملات مفهومی و مناسب بنویسند. علاوه بر این به کودک نحوه هجی کردن، تمرکز بر گرامر و ساختار جملات را توضیح می دهد تا نوشتار مناسبی داشته باشند.
کاهش اضطراب و استرس ناشی از مشکلات خواندن و نوشتن نیز توسط گفتاردرمان به مرور برطرف می گردد و با تشویق های مناسب اعتماد به نفس او را بالا برده و انگیزه بیشتری برای یادگیری به کودک می دهند.
مرکز گفتاردرمانی طراوت تهرانسر
مرکز تخصصی طراوت در تهرانسر از کلینیک های روانشناسی و توانبخشی است که با ارائه خدمات تخصصی و برنامه های جامع درمانی نقش مهمی در بهبود مشکلات خواندن و نوشتن دارد. مرکز توانبخشی طراوت یکی از مراکز تخصصی در زمینه گفتاردرمانی، کاردرمانی، نوروفیدبک و ارتوپد فنی است و با داشتن تجهیزات پیشرفته و کادری مجرب، خدمات متنوعی را به مراجعین ارائه می دهد و بهترین فرصت را برای پیشرفت کودکان فراهم می کند.
این مرکز با بیش از ۱۰ سال تجربه و تیمی از بهترین متخصصین، آماده ارائه خدمات توانبخشی به مراجعین محترم است. برای دریافت مشاوره رایگان و اطلاعات بیشتر می توانید با شماره های درج شده در این صفحه تماس حاصل فرمایید.
2 پاسخ
سلام
پسر من تو خواندن و نوشتن مشکل داره معلمش گفته ببرم گفتاردرمانی. مرکز شما این خدمات داره؟
سلام بله خدمات گفتاردرمانی و کاردرمانی رو داریم