علت دیر گردن گرفتن نوزاد و راه حل آن

علت دیر گردن گرفتن نوزاد با توجه به اهمیت گردن گرفتن در زندگی کودک به مداخله کاردرمانی تخصصی دارد. کاردرمانگر می‌داند کودکی که اکنون در گردن گرفتن مشکل دارد، در آینده با مشکلات جدی تری روبرو خواهد شد. چون استقلال چنین کودکی در زندگی روزمره به خطر می‌افتد و نمی تواند مانند سایر کودکان در محیط های مربوطه مشارکت داشته باشد.

کار درمانی در دیر گردن گرفتن یا گردن نگرفتن نوزادان به همه این موارد توجه می‌کند. به این ترتیب با توجه به کلیه موارد به مداخله و درمان می پردازد. این مداخلات در جهت بهبود وضعیت جسمانی کودک و افزایش استقلال کودک در زندگی روزمره توام است. در این مقاله همراه ما باشید تا در خصوص علت و راه حل های دیر گردن گرفتن نوزادان بیشتر بدانیم.

علت دیر گردن گرفتن نوزاد چیست؟

تاخیر در گردن گرفتن شامل عوامل متعددی می شود که هر کدام از آن ها به عنوان یک مانع در رشد این مهارت حرکتی محسوب می شوند. از مهم ترین علل تاخیر در گردن گرفتن می‌توان به عدم هماهنگی عضلات خم کننده و صاف کننده گردن اشاره کرد که عضلات صاف کننده گردن نمی توانند به عضلات خم کننده غلبه کنند یا بالعکس.

از عوامل دیگر ضعف عضلانی و شلی عضله است که می تواند به دلایل مختلف از جمله یک آسیب مغزی مانند بیماری فلج مغزی در کودک ایجاد شود. توجه داشته باشید که گردن گرفتن از مراحل ضروری رشد تکاملی کودک می‌باشد.

علت دیر گردن گرفتن نوزاد می تواند به سبب عفونت ها، مشکلات زمان زایمان، اوتیسم و یا علل تورتیکولی (اکتسابی، مادرزادی) باشد. چنانچه کودکی نتواند گردن خود را نگه دارد، نمی تواند تعادل خود را هم حفظ کند. این کودک نمی‌تواند مانند سایر کودکان اطلاعات و تجربیات را از محیط کسب کند.

پس تعریف دیر گردن گرفتن این است که کودک در بازه زمانی معین نمی تواند کنترل گردن خود را به دست بیاورد. در صورتی که کودک در بازه زمانی مشخص به مرکز توانبخشی و کاردرمانی ارجاع داده شود و علت دیر گردن گرفتن نوزاد مشخص شود، می‌تواند تا حد ممکن بهبود یابد.

سن گردن گرفتن نوزاد

گردن گرفتن شامل کنترل سر و گردن در حالت خوابیده به صورت دمر و سپس در حالت خوابیده به صورت طاقباز است. کودک در ٢ ماهگی توانایی کنترل سر و گردن در حالت دمر را کسب می کند یعنی می تواند در حالتی که به روی شکم خوابیده سر و گردن را بالا بیاورد. در ٣ماهگی کودک می تواند در حالی که طاقباز خوابیده سر و گردن را به سمت جلو خم کند و سپس کودک باید بتواند در حالت نشسته کنترل سر و گردن را کسب کند.

ترتیب زمانی گردن گرفتن نوزاد

معمولاً کودکان در بازه زمانی مشخص توانایی مشخصی را کسب می‌کنند این بازه زمانی عبارتند از:

• معمولاً کودکان بین سن دو ماهگی تا چهار ماهگی کنترل سر و گردن را به دست می‌آورند.
• معمولاً کودکان بعد از گردن گرفتن کودکان بین ۶ ماهگی تا هشت ماهگی توانایی غلت زدن را کسب می‌کنند.
• معمولاً کودکان در سن هشت ماهگی توانایی نشستن مستقل را کسب می‌کنند.
• کودکان بین هفت ماهگی تا هشت ماهگی به صورت میانگین توانایی سینه خیز کردن را کسب می‌کنند‌.
• معمولاً کودکان توانایی چهاردست و پا رفتن را بعد از سینه خیز رفتن در حدود ۹ ماهگی کسب می کنند.
• کودکان معمولاً در حدود ده ماهگی توانایی راه رفتن به طرفین را با کمک دیگران کسب می‌کنند.
• معمولاً کودکان در بازه زمانی ده ماهگی تا ۱۲ ماهگی توانایی ایستادن را کسب می‌کنند.
• معمولاً کودکان بین ۱۲ ماهگی تا ۱۸ ماهگی توانایی راه رفتن را کسب می‌کنند.

این توانایی ها بسیار واجب و ضروری هستند و زیربنای سایر مراحل رشد تکاملی می باشند. در صورتی که کودکی این مراحل را به صورت کامل و طبیعی طی کند بعد از آن به سایر مراحل پیشرفته‌تر مانند مراحل زیر می رسد:

• بالا رفتن از پله
• کسب الگوی دویدن
• ایستادن یک ثانیه تا ۳ ثانیه روی یک پا
• پریدن
• کسب الگوی ایستادن روی یک پا جلو یک پای دیگر
• سه چرخه راندن
• از نردبان بالا رفتن
• جهیدن
• لیلی رفتن
• ایستادن روی یک پا تا ۸ ثانیه

این نکته مهم است که علت دیر گردن گرفتن کودک تشخیص داده شود تا راهکارهای درمانی به بهترین شکل اجرایی شوند.

راهکارهای درمان گردن نگرفتن نوزاد

درمان در دیر گردن گرفتن نوزاد بسته به این که علت دیر گردن گرفتن و شل شدن گردن بچه و اندام او چه چیزی است، می تواند متفاوت باشد. مثلاً درمان شیرخواری که به دلایل ژنتیکی دچار این عارضه شده است با درمان نوزادی که به علت مشکلات زایمان دچار این عارضه شده است متفاوت است.

درمان ها اصولاً می توانند درمان های دارویی، کاردرمانی و فیزیوتراپی باشند که به حل این مسئله کمک می کنند.

درمان تورتیکولی برای نوزادان

یکی از بهترین راه های درمان برای تورتیکولی نوزادان این است که کودک را تشویق کنید تا سر خود را به دو طرف بچرخاند. این کار موجب شل شدن عضلات گردن و سفت کردن عضلاتی که دچار شلی شده اند کمک می کند. در عین حال مطمئن شوید که نوزاد با چرخاندن سر به طرفین به خود آسیبی نمی رساند.

تشخیص علت دیر گردن گرفتن نوزاد و تمرینات تورتیکولی  

قرار دادن کودک روی معده برای مدت کوتاهی پس از بیدار شدن یک تمرین بسیار مهم است. این کار به تقویت عضلات گردن و شانه کمک می کند و نوزاد را برای خزیدن آماده می کند. این تمرین برای کودکان مبتلا به تورتیکول و سر صاف بسیار مفید است و می تواند در درمان هر دو مشکل مفید واقع شود.

تمرینات کششی که برای تورتیکولیس توصیه می شود را بایستی از ۲ تا ۶ ماهگی شروع کنید. اگر طبق برنامه پیش بروید حتماً نتیجه خوبی می گیرید. اما اگر متوجه شدید که مشکل کودک شما با کشش بهبود پیدا نمی کند حتماً با فیزیوتراپیست مشورت کنید.

روش های مختلفی برای درمان نوزاد برای گردن گرفتن توصیه می شود از جمله اگر شیرخوار به صورت معمول سر خود را به سمت راست می چرخاند، هنگام بازی با او در سمت چپ بایستید.

فیزیوتراپی

علت دیر گردن گرفتن نوزاد می تواند در فیزیوتراپی تاثیر و نقش متفاوتی داشته باشد. پزشکان در برخی موارد حتی ممکن است برای معالجه فشرده تر در نوزادانی که به مشکلات عضلانی یا عصبی مبتلا هستند، یک فیزیوتراپیست متخصص را معرفی کنند. پزشک متخصص پس از شروع درمان، شیرخوار را هر ۲ تا ۴ هفته یکبار معاینه می کند و روند درمان را کنترل می کند.

در این معاینه ها پزشک به خوبی می تواند درجه ای را که شیرخوار می تواند سر خود را نگه دارد یا بچرخاند را اندازه گیری کند. پس از این به تقویت عضلات گردن کمک می کند تا نوزاد بتواند دامنه حرکت آن ها را افزایش دهد.

کاردرمانی و علت دیر گردن گرفتن نوزاد 

گاهی لازم است به توصیه پزشک، برای رفع مشکل تاخیر در گردن گرفتن نوزاد به کاردرمانگر مراجعه کنید. کاردرمانگر می تواند رویکردهای درمانی را با  آگاهی از جسم، ذهن و روان بیمار ارزیابی کرده و با توجه به مشکلی که وجود دارد، طراحی و برنامه ریزی های دقیقی انجام داده و علائم بیماری را بهبود ببخشد.

گرچه علت دیر گردن گرفتن نوزاد می تواند بسیار گسترده باشد اما کاردرمانی برای تاخیر در گردن گرفتن بچه از فعالیت هایی تشکیل شده است که به شیرخوار کمک می کند تا مرکز ثقل بدنش را بشناسد. پس از آن بر اساس این شناخت، نوزاد می تواند دست هایش را به سمت دهان بیاورد، پاها را حرکت داده و یا پاهایش را به سمت دهان ببرد. به این ترتیب هم عضلات جلوی بدن و هم پشت پا با هم شروع به رشد و قوی شدن می کنند.

به این نکته توجه داشته باشید که کاردرمانگرها می توانند به شما آموزش دهند که چگونه تمرینات مختلف را در منزل با فرزندتان انجام دهید تا مشکل به تدریج رفع شود.

جراحی 

اگر فیزیوتراپی و تمرینات خانگی مشکل و علت دیر گردن گرفتن نوزاد را حل نکرد و این تاخیر در گردن گرفتن همچنان ادامه داشته باشد، ممکن است جراحی کمک کننده و پیشنهاد شود. البته این اتفاق در مورد نوزادانی که تحت درمان تورتیکولی مداوم هستند به ندرت رخ می دهد. اگر پزشک بخواهد عمل جراحی انجام دهد معمولاً تا قبل از شروع پیش دبستانی بایستی این کار انجام شود. در این جراحی عضله استرنکلئیدوماستوئید را بلندتر کرده و تورتیکول ها را اصلاح می کنند.

کاردرمانی بهترین راه حل درمان گردن گرفتن نوزاد

به واقع، پس از تشخیص علت دیر گردن گرفتن نوزاد، ارزیابی‌های کاردرمانی، بهترین راه حل برای درمان گردن گرفتن نوزادان هستند. یعنی کاردرمانی در ابتدا کودک را به طور کامل ارزیابی می‌کند. این ارزیابی مشخص می‌کند که آیا کودک دچار تاخیر در رشد تکاملی مانند گردن گرفتن است یا  تنها تفاوتی در طی کردن مراحل رشد تکاملی وجود دارد.

در صورتی که کودک دچار تاخیر رشد تکاملی شده باشد، کاردرمانگر سایر ارزیابی‌ها را انجام می‌دهد. این ارزیابی‌ها علاوه بر وضعیت جسمانی کودک شامل ارزیابی محیط، نیازها و خواسته های کودک یا والدین وی، علایق و سرگرمی های کودک است.

مثلاً ممکن است کودکی که دچار فلج مغزی است، یکی از نیازهای خانواده اش این باشد که کودک بتواند حرکات چشمش را کنترل کند. پس کاردرمانگر در درمان دیر گردن گرفتن کودکان نیازهای خانواده یا خود کودک را در نظر می‌گیرد. در نهایت کار درمانگر با توجه به وضعیت کودک در مراحل رشد تکاملی، وضعیت جسمانی کودک، نیازها، خواسته ها، محیط، علایق و سرگرمی های کودک برنامه درمانی را تنظیم می‌کند. برنامه درمانی هر کودک با توجه به متفاوت بودن عوامل ذکر شده متفاوت با کودک دیگر می باشد.

تمرینات کاردرمانی و علت دیر گردن گرفتن بچه

• کودک را ابتدا به صورت دمر روی توپ خوابانده و با جلو عقب کردن یا چپ و راست کردن توپ و تشویق کودک با یک محرک بینایی او را ترغیب کنیم که سرش را بلند کند. همچنین می توان این تمرین را در حالت طاقباز انجام داد تا کودک بتواند سر را به سمت جلو خم کند.
• در حالی که کودک به صورت دمر خوابیده و دو دست را کامل به سمت بالای سر خم کرده از بازوها گرفته و به بالا بیاورید. در این حالت گردن نیز کمی به سمت عقب خم می شود. با انجام چند بار تمرین می توان میزان حمایت را کاهش داده و سطح حمایتی رفته رفته پایین تر بیاید یعنی از مفصل آرنج و در آخر مچ دست ها گرفته شود. بعد از این تمرین می‌توان کودک را به صورت طاقباز خوابانده و تمرین را در این حالت انجام دهیم.
• کودک به صورت دمر روی سطح شیب دار خوابیده و با محرک بینایی او را تشویق می کنیم که سرش را بلند کند سپس می توانیم با تکان دادن محرک به سمت راست و چپ کمک کنیم که کودک در این حالت سر را به چپ و راست بچرخاند.

چه زمانی نگران گردن نگرفتن نوزاد باشیم؟

اصطلاح گردن گرفتن برای مراحل تکمیلی رشد بسیار ضروری است. دیر گردن گرفتن بایستی در کنار دیگر مراحل رشد مورد توجه و ارزیابی قرار بگیرد. وقتی در سه ماهگی دستان نوزاد خود را می گیرید و او را بلند می کنید تا به صورت نشسته دربیاید، بایستی کودک بتواند گردنش را نگه دارد. اگر شیرخوار شما هنوز این توانایی را ندارد و در شروع شش ماهگی قادر نیست سرش را سفت نگه دارد و تمایلی به نشستن ندارد و به عقب می افتد، ضروری است که با یک متخصص مشورت کنید.

علت دیر گردن گرفتن نوزاد می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. توجه داشته باشید که نگه داشتن سر در شش ماهگی نشان دهنده عملکرد خوب سیستم حرکتی، عضلات و حتی سیستم های عصبی مرکزی است. تاخیر در گردن گرفتن بچه می تواند ناشی از شرایط مختلف مانند فلج مغزی، اختلالات عصبی و عضلانی یا حتی تاخیر در رشد باشد.

یک نکته مهم را اینجا یادآوری می کنیم که دلایل و علت دیر گردن گرفتن نوزاد و تشخیص بیماری در شیرخواران توسط والدین بسیار مشکل است. توصیه اکید می کنیم که نوزاد در هنگام تولد و پس از آن دست کم یک بار در سه تا پنج روزگی، دوهفتگی و سپس در یک ماهگی توسط متخصص نوزادان بررسی و معاینه شود. پس از آن هم اگر هرگونه نشانه و علائم نگران گننده ای در نوزاد یا شیرخوار دیدید بهتر است قبل از نگرانی به پزشک متخصص مراجعه کنید.

مرکز کاردرمانی گردن گرفتن بچه در غرب تهران

در مرکز کاردرمانی طراوت در غرب تهران (تهرانسر) کاردرمانگر با انجام تمرینات و ورزش های مربوطه به بهبود وضعیت گردن گرفتن کودک و بهبود وضعیت جسمانی کودک کمک فراوانی می‌کند. کاردرمانگر با ارائه استراتژی ها و تکنیک ها به بهبود وضعیت کودک در درمان دیر گردن گرفتن کودکان کمک می‌کند.

کودکی که دچار تاخیر طولانی در رشد تکاملی شده قطعاً در رشد ذهنی و شناختی نیز دچار مشکل می‌شود. کاردرمانگر با طراحی و انجام تمرینات در قالب سرگرمی به جبران این عقب‌ماندگی در کودکان کمک شایانی می‌کند. کاردرمانگر به خانواده کودک نیز تمریناتی را می‌دهد تا با اجرای آن در خانه سرعت بهبود کودک را افزایش دهند.

در نهایت کاردرمانی تاخیر حرکتی به کودک کمک می‌کند تا مراحل رشد تکاملی را به صورت طبیعی تا حد ممکن طی کند. کاردرمانی به کودک کمک می‌کند تا استقلالش را در زندگی افزایش دهد. در نهایت کیفیت زندگی کودک در درمان دیر گردن گرفتن نوزادان افزایش می‌یابد.

جمع بندی

در این مطلب به علت دیر گردن گرفتن نوزاد و علائم آن اشاره کردیم. همچنین در خصوص روش های درمانی و نیاز به کاردرمانی در این مورد توضیحاتی ارائه کردیم. در مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران (تهرانسر) شما می توانید کلیه خدمات را بسته به نیاز و صلاحدید پزشک متخصص دریافت کنید. اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق وب سایت و یا تماس با کارشناسان این حوزه می توانید به روز کنید.