گفتار درمانی بیماری ALS در مراحل مختلف این بیماری نقش بسیار مهمی را ایفاء می کند. بیماران مبتلا به اسکلروز جانبی آمیوتروفیک علائم مختلفی ازجمله اختلال در تکلم، بلع، تکلم و سایر موارد را تجربه می کنند. درنتیجه گفتاردرمانی در بیماری ALS ضروری است. گرچه گفتاردرمانگر می داند که بهبود این بیماری قطعیت ندارد؛ اما گفتاردرمانگر با کمک به گفتار، جویدن و سایر نشانه های فرد می تواند به کاهش علائم و کندتر شدن روند صعودی بیماری، بهبود وضعیت سلامت، تغذیه و حتی کنترل وزن بیمار کمک کند.
درواقع، گفتار درمانی در ای ال اس می تواند به بهبود حس بهزیستی و کیفیت زندگی فرد بیانجامد. در این مطلب به بیماری ALS و علائم آن و اهمیت نقش گفتاردرمانی در مرکز بیماران ای ال اس در غرب تهران می پردازیم. با ما همراه باشید.
بیماری ALS چیست؟
بیماری ای ال اس، نوعی بیماری مربوط به سیستم عصبی بوده که با تخریب سلول های عصبی روی فرد و عملکرد او تاثیر می گذارد. گرچه علت ابتلای به این بیماری تاکنون به طور قطعی مشخص نشده، اما روشن است که عوامل ژنتیکی و محیط در تعامل با یکدیگر تا حدودی در بروز این بیماری نقش دارند.
این بیماری معمولاً با نشانه های مختلفی در عضلات کنترل کننده در هر نقطه از بدن شروع می شود. دست ها، بازوها، پاها، گفتار و بلع می توانند دچار اختلالات اساسی شوند. توجه داشته باشید که ضعف پیش رونده عضلانی و فلج در بیماری ALS در تمامی بیماران تجربه و گزارش شده است.
از آن جایی که شروع تدریجی ضعف های عضلانی، بدون درد هستند، در ردیف شایع ترین علامت اولیه در بین بیماران شناخته می شوند. به دلیل این که این بیماری با آسیب های نورون های حرکتی همراه است، در نهایت منجر به ناتوانی در تنفس و مرگ می شود. همچنین علائم این بیماری در افراد مختلف می تواند متفاوت باشد. مثلاً یک نفر ممکن است در بلند کردن اجسام یا حتی گرفتن مداد در دست مشکل داشته باشد، اما فرد دیگری ممکن است با مشکل اختلال در صحبت کردن و بلع مواجه باشد.
یادآور می شویم، شانس زنده ماندن در بیماری ALS پس از تشخیص بین ۳ تا ۵ سال است، اگرچه در مواردی بیماران تا سال ها پس از تشخیص هم به زندگی ادامه داده اند. نکته مهم این است که روش های توانبخشی مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتار درمانی بیماری ALS می تواند بر بهبود و کیفیت زندگی این بیماری تاثیر مستقیم بگذارد.
بیماران مبتلا به ای ال اس، با ضعف عضلانی، مشکل در عملکردهای زندگی روزانه و حتی گفتار ناواضح دست و پنجه نرم می کنند. در این بیماران به مرور توانایی ها و دامنه های حرکتی، گفتاری، بلع، جویدن و سایر موارد روز به روز تحلیل می رود. درنتیجه، با درمان های پزشکی، گفتار درمانی در بیماران ALS و توانبخشی های خاص می توان سیر پیشرفت این بیماری را تا حدودی کندتر نمود. در ادامه با نشانه های این بیماری بیشتر آشنا می شویم.
علائم و نشانه های بیماری ALS
در بالا اشاره کردیم که بیماران مبتلا به ALS با مشکلاتی در حرکت، گفتار، جویدن، بلع، ناتوانایی های حرکتی و بسیاری موارد دیگر درگیر هستند. در اینجا به سایر علائم این بیماری می پردازیم:
- درگیری عضلات تنفسی که این بیماران را نیازمند دستگاه کمکی تنفس می کند.
- ناتوانی در حفظ تعادل و زمین خوردن های پیاپی
- اختلالات تکلم
- گرفتگی عضلات
- خستگی و ضعف غیرعادی در دست ها و پاها
- فلج دست، پا و در اغلب موارد کل بدن
- لاغری غیرطبیعی و کوچک شدن بدن
نکته مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که این بیماری فقط به نورون های حرکتی حمله می کند؛ درنتیجه حواس لامسه ،بینایی، شنوایی، چشایی و بویایی در این بیماری تحت تاثیر قرار نمی گیرند. حتی این بیماری معمولاً دردناک نیست، اما برخی از عوارض بیماری مانند گرفتگی عضلات، انقباض مفاصل، سوزش چشم، تورم پاها، یبوست و دردهای عضلانی، بیمار را رنج می دهد.
گفتار درمانی بیماری ALS چگونه است؟
در گفتار درمانی بیماری ALS همواره به دنبال راهی هستیم تا ارتباطات و گفتگوی فرد را بهبود بخشیم. به این ترتیب از زمان تشخیص بیماری تا زمانی که فرد قادر نیست صحبت کند، گفتار درمانی هم ادامه دارد. اگر فرد نتواند ارتباط برقرار کند، طبیعتا ًنمی تواند نیازهای خود را بیان کند و این امر به سلامت فرد لطمه می زند.
در مراحل اولیه این بیماری، فرد هنوز قادر به مشارکت های اجتماعی بوده و برقراری ارتباط با دیگران بر زندگی فردی اش تاثیر فراوانی دارد. علاوه بر آن بر روحیه فرد هم تاثیرگذار است. گفتاردرمانی بیماران ALS برای کمک به این بیماران برای تعدیل فازهای مختلف بیماری برنامه ریزی شده و تلاش می کند. چون همان طور که می دانید بیماری ای ال اس، بیماری پیش رونده است که به مرور شدت پیدا می کند.
گفتاردرمانگر ابتدا فرد را به صورت کامل ارزیابی می کند تا بهتر بتواند وضعیت و موقعیت بیمار را درک کند. قطعاً هرچه شناخت گفتار درمانگر و ارزیابی های او جامع تر و دقیق تر باشد، مسلماً برنامه درمانی موثرتر و مفیدتر تنظیم خواهد شد.
برنامه گفتار درمانی توسط گفتار درمانگر متخصص به نسبت وضعیت فرد، محیط، علایق و خواسته های بیمار، درجه و شدت بیماری و حتی نیازهای شخصی فرد تنظیم می شود. بی شک، برنامه درمانی هر فرد مختص همان فرد خواهد بود. چراکه موقعیت جسمانی، علایق، محیط و خواسته های هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. پس از طی این مراحل است که برنامه و تمرینات گفتار درمانی شروع می شود.
تمرینات گفتار درمانی برای بهبود بیماری ALS
در این جا یادآوری می کنیم که گفتار درمانی علاوه بر بیماران ALS، در بیماری های نورولوژیک دیگر مانند: پارکینسون، ام اس، هانتینگتون، آلزایمر، گلین باره و بسیاری دیگر کاربرد دارد. گفتاردرمانی این بیماران به صورتی طراحی می شود که به این بیماران امکان ادامه ارتباطات را می دهد. خوشبختانه، این موضوع به معنای یافتن راه های جدید برای تولید کلمات و البته تقویت عضلات حنجره است. یعنی در گفتاردرمانی بهبود کارایی تارهای صوتی و بهبود گفتار نیز مدنظر است.
درحقیقت، گفتار درمانی تنها به بیان بهتر افراد کمک نمی کند، هرچند روش هایی برای تحقق این امر در نظر گرفته می شود. با این حال در گفتار درمانی بیماری های نورولوزیک و ازجمله ALS به بیماران کمک می شود تا استراتژی های مناسب برای هر مرحله از بیماری داشته باشند. به عبارت دیگر، هدف از گفتاردرمانی یافتن راه هایی برای بهبود گفتار و ارتباطات موثرتر در این بیماران است.
روش ها و تمرینات متعددی در گفتار درمانی وجود دارد که می تواند به افراد مبتلا به این بیماری و دیگر بیماری های نورولوژیک کمک کند. این روش ها شامل:
- انجام تمریناتی که به حرکت فک، زبان و لب این بیماران کمک می کند تا به تلفظ و بیان واضح در گفتار دست پیدا کنند.
- ماساژ عضلات زیر فک، عضلات گردن و پیرامون حنجره برای آزادسازی گرفتگی ها در این مناطق
- انجام تمرین هایی که موجب تقویت یا شل شدن عضلات کنترل کننده تارهای صوتی می شوند. این تمرین ها برای مشکلات گفتاری مثل زیری و بمی صدا، ایجاد صدای نفس آلود یا بلندی صدا انجام می شوند.
- در گفتار درمانی بیماری ALS برای کاهش سرعت گفتار، بیان دقیق در هنگام صحبت کردن و آسان کردن الگوی تنفسی در هنگام گفتار، تمریناتی دقیق صورت می گیرد.
- تمرین هایی برای بهبود عمل بلع و جویدن صحیح
- تمرین هایی برای تقویت هماهنگی و قدرت عضلات حلقی، گونه ها، دیافراگم، لب ها و زبان
همان طور که قبلاً اشاره کردیم، مشکلات گفتاری و بلع غذا و درنتیجه عوارض ناشی از آن در بین بیماران als بسیار شایع است که گفتاردرمانی می تواند به بهبود آن ها کمک کند. متخصص گفتاردرمانی از تکنیک هایی برای کنترل عوارض بیماری برای بهبود وضعیت بیمار استفاده می کند. در این میان انتخاب مرکز توانبخشی با تجهیزات و پرسنل مجرب اهمیت ویژه ای خواهد داشت.
مرکز گفتار درمانی بیماران ALS در غرب تهران
بیماران ALS با توجه به پیشروی بیماری، وضعیت تکلم و گفتار نیازمند خدمات مراکز توانبخشی هستند. به عبارت دیگر این گفتاردرمانگر است که با توجه به روند و سطح بیماری از تمرینات، استراتژی ها و تکنیک های مختلف برای بهبود تکلم و گفتار فرد اقدام می کند. پس نگهداشتن سطح مطلوبی از مشارکت عمومی و ارتباطات فرد برای گفتار درمانگر اهمیت ویژه ای دارد.
در مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران، در برنامه ریزی گفتار درمانی فرد مبتلا به اسکلروز جانبی آمیوتروفیک به این نکات که این بیماری موجب ضعف و تحلیل عضلات می شود و عضلات مرتبط با تکلم، جویدن و بلع را تحت تاثیر قرار می دهد، توجه می شود. پس گفتار درمانگر با شناسایی عضلات ضعیف و تقویت آن ها، می تواند جویدن و بلع در این بیماران را با برنامه های دقیق آسان کند.
در مرکز گفتاردرمانی غرب تهران (تهرانسر) بر حس بهزیستی، رضایتمندی، مشارکت های اجتماعی و در نهایت بهبود کیفیت زندگی فرد تاکید می شود. این امر زمانی تحقق می یابد که فرد بیمار بتواند وظایف و عملکردهای خود را تا حد ممکن به نحو احسن انجام دهد. در این مرکز وسایل ارتباطی ویژه با تکنولوژی های پیشرفته وجود دارد که بیماران با مشکلات گفتاری را برای ایجاد ارتباط موثر کمک می کند. برای دریافت مشاوره های تخصصی و دریافت نوبت از کلینیک گفتار درمانی طراوت در غرب تهران با شماره های مرکز تماس بگیرید.
سخن آخر
فراموش نکنید، ALS با تاثیر بر ماهیچه هایی که مسئولیت تنفس، بلع و سایر فعالیت های مهم و حیاتی بدن را به عهده دارند، سرانجام به مرگ منتهی می گردد. لازم به ذکر است دانشمندان هنوز هم برای یافتن علت و درمان این بیماری در حال انجام پژوهش های فراوان هستند. درنتیجه تا زمان نهایی یافتن علت و درمان این بیماری، روش های مختلف پزشکی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتار درمانی همچنان می تواند برای این بیماران موثر عمل کند.
بدون دیدگاه