گفتار درمانی اختلال بلع و روش رفع آن

گفتار درمانی بلع بخصوص در کودکان از جمله اختلالاتی است که در تعداد زیادی از کودکان مشاهده می شود. زمانی که کودکان در بلعیدن غذاها یا مایعات دچار مشکل می شوند اختلال بلع (دیسفاژی) رخ می دهد. این اتفاق می تواند در هر کدام از مراحل بلع ایجاد شود. این اختلال دلایل مختلفی دارد و می تواند بسیار خطرناک باشد. کودکان دارای این اختلال به گفتاردرمانی اختلال بلع در کودکان نیاز حواهند داشت. در ادامه بیشتر در زمینه گفتاردرمانی، علائم و روش های درمانی آن در کلینیک توانبخشی طراوت در تهرانسر می پردازیم. با ما همراه باشید.

اختلالات بلع (دیسفاژی) چیست؟

کودک با اختلال بلع ممکن است در بلعیدن غذاها یا مایعات که شامل بزاق دهان هم می شود، مشکل داشته باشد. همچنین کودک ممکن است موقع بلعیدن احساس درد کند. برای یک کودک با اختلال بلع، انتقال مقدار مناسبی از مواد غذایی به بدن به سختی صورت می گیرد که این اتفاق می تواند در رشد کودک و وزن گیری او، خلل ایجاد کند. در بدن انسان، حدود ۵۰ جفت ماهیچه و ۶ عصب مغزی در عمل بلع مشارکت می کنند. هر گونه تغییر dh اشتباه در هر کدام از مراحل فرایند بلع، باعث بروز اختلال بلع یا دیسفاژی می شود.

همان طور که اشاره کردیم اختلالات بلع و تغذیه در کودکان شایع است. تقریبا ۲۵% تا ۴۵% کودکان طبیعی در حال رشد، نمونه هایی از این اختلالات را نشان می دهند. لازم به ذکر است که اختلال بلع در بزرگسالان نیز پیش می آید که از مهم ترین دلایل آن بیماری های عصبی، سکته مغزی، ضربه مغزی، ام اس، پارکینسون و… است.

علائم داشتن اختلالات بلع

اختلال در بلع می تواند ناشی از اختلالات عضلانی، ساختاری یا عصبی در سیستم بلعیدن باشد. در هر حال برخی از نشانه ها و علائم اختلال بلع می توانند این موارد باشند:

• افتادن غذا از دهان به دستگاه تنفسی که منجر به عفونت ریه ها می شود.
• عطسه و یا سر خوردن مکرر در هنگام بلعیدن غذا
• دشواری و یا حتی تاخیر در نوشیدن یا بلعشوندن غذا
• احساس خفگی و یا حتی خفگی در طول بلعیدن
• احساس گیر کردن غذا در گلو یا حنجره
• درد، فشار و احساس ناراحتی در طول بلعیدن غذا و یا نوشیدن
• مشکلاتی در قرار دادن غذا در دهان و نگه داشتن آن

در این جا یادآوری می کنیم که گفتار درمانی بلع همچنین در افرادی با علائم و مشکلات سنگینی یا ضعف عضلات دهان و حلق، آسیب عصب های مربوط به بلعشونده، التهابات مربوط به مری و گلو یا حتی تورم و سوءتغذیه بسیار کمک کننده است. برای تشخیص درمان اختلال بلع از تست های فیبروسکوپی، رادیولوژی و همچنین آزمایش های عملکردی از جمله: منومتری، ازوفاژگرافی و الکترومایوگرافی استفاده می شود.

لازم به ذکر است که درمان بلع با توجه به علت اصلی اختلال و یا نوع آن ممکن است شامل مواردی مانند درمان داروئی، تمرینات عضلاتی-تنفسی و یا تغییراتی در رژیم غذایی می شود. در مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران (تهرانسر) شاهد استفاده از بهترین روش ها و تکنیک های گفتار درمانی بلع در کودکان و بزرگسالان هستیم.

نشانه های اختلالات بلع کودکان در گفتار درمانی بلع

اگر کودک شما مشکل تغذیه یا بلع داشته باشد علائم زیر را ممکن است نشان دهد:

• هنگام تغذیه کمرش را قوس می دهد یا سفت می کند.
• هنگام تغذیه گریه می کند یا سر و صدا می کند.
• هنگام تغذیه به خواب می رود.
• در تغذیه با شیر مادر مشکل دارد.
• هنگام خوردن و آشامیدن دچار مشکل تنفسی می شود.
• از خوردن و آشامیدن خودداری می کند.
• فقط بافت های خاصی مانند غذای نرم یا غذای ترد می خورد.
• غذا خوردن زمان زیادی می برد.
• در جویدن مشکل دارد که نیازمند مداخلات گفتار درمانی بلع است.
• سرفه یا حالت تهوع هنگام غذا خوردن دارد.
• ترشح بزاق یا مایع از دهان یا بینی او خارج می شود.
• در طول غذا دچار خفگی می شود.
• هنگام غذا خوردن یا بعد از آن، صدای خشن، گرفته یا نفس آلود دارد
• غذا را تف می کند یا به بیرون می اندازد.
• در حال رشد یا افزایش وزن نیست.

همه بچه ها هر علامتی را در اینجا ذکر شده ندارند. فرزند شما ممکن است چند نشانه یا بسیاری از آنها را نشان دهد. این کودکان به مداخلات گفتاردرمانی اختلالات بلع کودکان در غرب تهران (تهرانسر) نیاز حیاتی دارند.  یادآوری می کنیم فرزند شما ممکن است در معرض خطر موارد زیر باشد:

• کم آبی بدن یا تغذیه نامناسب
• وارد شدن غذا یا مایع وارد راه هوایی (آسپیراسیون)
• ذات الریه یا سایر عفونت های ریه
• احساس خجالت از مشکلات غذایی خود (ممکن است به تنهایی غذا بخورد یا از غذا خوردن در اطراف دیگران امتناع کند)

ارزیابی و درمان اختلالات بلع در حیطه تخصص گفتار درمانی بلع است و گفتاردرمانگر به عنوان بخشی از یک تیم تغذیه کار می کند و سایر اعضای تیم ممکن است شامل: کاردرمانگر، فیزیوتراپ، پزشک یا پرستار، متخصص تغذیه، مددکار اجتماعی و مشاور شیردهی باشند.

بلع درمانی

در بلع درمانی، متخصص اختلال بلع از تکنیک ها و استراتژی های درمانی مستقیم و جبرانی استفاده می کند تا خطر ورود غذا به مسیر تنفس را کاهش داده و کیفیت زندگی بیمار حفظ شود. زمانی که از این تکنیک ها استفاده می شود روند درمان و بهبود بیمار سرعت می گیرد. این درمان ها می تواند شامل استراتژی های پوزیشن مناسب، تمریناتی برای بلع غذا و زمان بندی و شدت حرکات بلع و همچنین اصلاح غلظت غذا و مایعات باشد.

همچنین در بلع درمانی برای هماهنگی و قدرت ماهیچه های فک، گونه، لب ها، تارهای صوتی و کام نرم هم تمرین های مختلفی توسط کاردرمانگر طراحی و توصیه می شود. به این ترتیب در یک برنامه درمانی، متخصص صوت و بلع تلاش می کند تا نیازهای فرد به بهترین شکل ممکن بررسی و برآورده شود.

اختلال بلع (دیسفاژی) در نوزادان و کودکان

از تولد تا ۳ سالگی

اگرچه بطور کلی علائم اختلال بلع در هر کودک متفاوت است اما علامت اصلی آن ناتوانی کودک در بلعیدن درست غذاها یا مایعات است. دیگر نشانه های همراه می توانند شامل موارد زیر باشند:

• سرفه
• بازگشت سر به عقب
• خفگی یا گیر کردن غذا در گلو
• دشواری در تنفس هنگام خوردن
• گریه بیش از حد
• استفراغ
• از دست دادن یا کاهش وزن نشانه هایی از علائم اختلال بلع در کودکان هستند.

علائم کودکان بالای ۳سال در گفتار درمانی بلع

• سرفه
• دشواری در تنفس هنگام خوردن
• خفگی یا گیر کردن غذا در گلو
• آبریزش دهان
• غذا خوردن آرام
• احساسی شبیه به اینکه غذا در گلو مانده
• از دست دادن یا کاهش وزن
• تغییر در صدا

گفتار درمانی بلع برای سایر اختلالات بلع در کودکان

تنوع زیادی از بیماری ها و نقص های ژنتیکی وجود دارند که باعث ایجاد اختلالات بلع در کودکان می شود. تعدادی از شایع ترین دلایل دیسفاژی در کودکان که گفتار درمانی بلع به آن ها توجه دارد عبارتند از:

• بازگشت اسید به مری یا «ریفلاکس گاستروازوفاژیال»
• شکاف لب یا کام
• فلجی تارهای صوتی
• فلج مغزی
• کودکان نارس

بهترین روش درمانی برای اختلالات بلع در کودکان و بزرگسالان

درمان اختلالات بلع در کودکان می تواند طیفی از رفتاردرمانی تا دارودرمانی و جراحی را شامل شود. متخصص گفتار درمانی بلع (آسیب شناس گفتار و زبان) با کودک کار می کند و به همراه دیگر متخصصین، مشکل را تشخیص داده و برنامه درمانی مناسب کودک را برایش تدارک می بینند. گفتار درمانی بلع (دیسفاژی) یا متخصصین تیم تغذیه ممکن است موارد زیر را پیشنهاد دهد:

• تقویت عضلات مرتبط با بلع و جویدن
• درمان دارویی مانند داروهای ریفلاکس
• تغذیه درمانی
• امتحان غذاهای مختلف یا افزودن کالری به غذا
• راه هایی برای ترغیب کودک به غذاها یا بافت های جدید
• تغییر میزان گرم یا سرد بودن غذا یا ترد یا نرم بودن آن
• تغییر موقعیت کودک یا بزرگسال هنگام غذا خوردن
• روش های جدید برای کنترل رفتار کودک

مراجعه به متخصص دیگری مانند روانشناس یا دندانپزشک در کنار گفتار درمانی بلع در موارد شدید، ممکن است روش های دیگری را برای تغذیه توصیه کنند. این ها ممکن است شامل لوله ای از بینی، دهان یا شکم باشند.

گفتار درمانی بلع چگونه است؟ 

به آسیب شناسان گفتار و زبان(SLP)، به طور معمول گفتار درمانگر گفته می شود. آن ها در زمینه ارتباطات بین فردی، رشد و اختلالات آن تخصص دارند. در ابتدای یک جلسه درمانی باید ارزیابی صورت گیرد. این کار توسط گفتاردرمانگران، در زمینه مهارت های گفتاری، زبانی، شناختی-ارتباطی و دهانی-تغدیه ای-بلع انجام می شود.

سپس بر اساس نتایج به دست آمده، یک برنامه درمانی تدوین می شود. گفتاردرمانگر باید در تمامی زمینه های گفتاری-زبانی کودکان و بزرگسالان اطلاعات کاملی داشته باشد. اما تعدادی از آن ها نیز ممکن است به داشتن تمرکز و فعالیت تخصصی روی یک شاخه علاقه مند باشند. در مرکز توانبخشی طراوت در تهرانسر، واحد تخصصی گفتار درمانی بلع، پذیرای تمامی افرادی است که به دریافت مداخلات درمانی گفتار و زبان نیاز دارند. متخصصین مجرب این رشته، با ارزیابی و تدوین برنامه درمانی دقیق، کسب بهترین نتیجه را برای شما تضمین می کنند.

بهترین مرکز گفتار درمانی بلع در غرب تهران

همان طور که در پاراگراف های بالا اشاره کردیم، دیسفاژی یا همان اختلالات بلع در کودکان بایستی به سرعت پیگیری و در مراکز توانبخشی گفتاردرمانی تحت نظارت متخصص و گفتار درمانی بلع قرار بگیرد. همچنین بزرگسالانی که به دلایل مختلفی ازجمله بیماری های عصبی، سکته مغزی، سرطان سر و گردن و حتی افزایش سن دچار اختلال بلع شده اند بایستی تحت درمان فوری قرار بگیرند.

همان طور که می دانید گفتار درمانی بلع یک رویکرد غیر تهاجمی است که بر بهبود عملکرد عضلات درگیر در بلع متمرکز است و برای درمان دیسفاژی یک رویکرد عالی است. در مرکز توانبخشی و گفتار درمانی غرب تهران از بهترین تکنیک ها و روش های تمرین برای بهبود و درمان در گفتار درمانی بلع استفاده می شود. شما به راحتی می توانید برای مشاوره، رزرو نوبت، ویزیت در منزل و خدمات آنلاین، با این مرکز تماس بگیرید.

جمع بندی

گفتار درمانی بلع به شما کمک می کند که در درمان مشکلات بلع و عملکرد سیستم بلعیدن به بهبود قابل توجهی برسید. این روش های درمانی که شامل تمرین های عضلانی، تمرین های حسی، تمرین های تنفسی، تمرین های منظم تنظیم حرکت، تکنیک های تغذیه و آگاهی بدنی می شود به پیشرفت در درمان و تقویت عشلات بلع می انجامد.

در این مقاله به مطالبی اشاره کردیم که می تواند در صورت مشاوره با پزشک متخصص و با طراحی و استفاده از برنامه مناسب گفتار درمانی بلع به کودکان و بزرگسالان، مشکلات عاطفی و اجتماعی مبتلایان به این اختلال را کاهش داده و یا بهبود بخشد.