آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان

آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان یکی از موضوعاتی است که جامعه امروزی نسبت به آن بایستی آگاهی بیشتری داشته باشد. آسیب های مغزی می تواند ناشی از تومورها، عفونت، اشعه، تشنج و ضربه مغزی باشد که به دنبال این موارد اختلالات گفتار و زبان پدیدار می شود. گفتار درمانی در اختلالات گفتار و زبان در تهرانسر از جمله موثر ترین رویکرد های درمانی در این زمینه می باشد.

اثرات آسیب های مغزی

آسیب‌های مغزی می‌توانند اثرات گسترده‌ای بر روی عملکرد فیزیکی، شناختی، روانشناختی و روانی فرد داشته باشند. این اثرات وابسته به نوع و شدت آسیب، محل ضربه، عوامل فردی و درمان متناسب می‌باشند. در زیر به برخی از اثرات شایع آسیب‌های مغزی اشاره می‌کنم:

 

1. 1. مشکلات شناختی: شامل مشکلات در پردازش اطلاعات، تفکر، برنامه‌ریزی، حل مسئله و تصمیم‌گیری است. این مشکلات می‌توانند در زمینه‌های تحصیلی، شغلی و روزمره تأثیر گذار باشند.
   2. اختلالات حرکتی: آسیب به مغز می‌تواند تأثیری بر روی کنترل حرکتی داشته باشد. فرد ممکن است با مشکلاتی مانند لرزش‌های بدن، ناتوانی در حرکت‌های دقیق و تعادل دست و پنجه نرم شود.
   3. اختلالات زبانی: شامل مشکلات در صحبت کردن و درک زبان است. فرد ممکن است مشکل در تولید و فهم کلمات، عبارات و جملات داشته باشد.
   4. مشکلات روانشناختی: آسیب مغزی می‌تواند عوارض روانشناختی مانند افسردگی، اضطراب، خشم و تغییرات دماغی و هیجانی را به همراه داشته باشد.
   5. مشکلات حسی: آسیب به مغز می‌تواند تأثیری بر روی حواس حسی داشته باشد. فرد ممکن است با مشکلاتی مانند کاهش بینایی و شنوایی، تغییرات در حس لامسه و حس بو روبرو شود.
   6. عوارض فیزیکی: آسیب مغزی ممکن است به عوارض فیزیکی مانند سردرد مزمن، تشدید درد، خستگی، مشکلات خواب و سرگیجه منجر شود.

آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان ؛ اختلالات  تشنجی:

برخی کودکان ممکن است دوره­ای از تکامل طبیعی را می­گذرانند، سپس اختلال تشنجی می­گیرند و ناگهان یا به تدریج مهارتهای زبان را از دست می­دهند. خود اختلال تشنجی اغلب از نظر منشأ ناشناخته است. که در اثر تشنج عملکرد شناختی، زبانی و حرکتی معمولاً آسیب می­بیند برای کنترل این حالت هم تدبیر جراحی و هم دارویی به کار رفته است. دارودرمانی برای درمان تشنج­ها استفاده شده است که معمولاً با داروی ضد تشنج کنترل می­شوند اما در بعضی موارد ممکن است تشنج با دارو درمانی کنترل نشود. از جمله اختلالات گفتار و زبان که به علت تشنج ممکن است پدیدار شود سندرم لاندوکلفنر(LKS) است که قبلا در مورد آن بحث کرده ایم.

آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان؛ تومورها، عفونت، اشعه درمانی:

مرگ و میر به دلیل سرطان لنفوسیتی حاد در کودکان، با ظهور پرتودرمانی مغز بسیارکاهش یافته است. اما این «معالجه» گاهی اوقات پیامد اسف­باری ایجاد می­کند؛ مشکلات یادگیری، از دست دادن مهارتهای تکاملی آموخته شده قبلی، یا حملات تشنجی .تومورهای مغزی هم می­توانند عملکرد شناختی و ارتباطی را تحت تأثیر قرار دهند. علاوه بر این آسیب مغزی که می­تواند بر رشد و تکامل زبان اثر بگذارد ممکن است ناشی از بیماریهای عفونی مانند مننژیت نیز باشد.

نتیایج دراز مدت این نوع از ضایعات بسته به زمان، مکان، اندازه و ناحیه آسیب دیده مغز، می­تواند ظریف و متغیر باشد. همچنین، ممکن است کودکان مبتلا به این آسیب ها عملکرد زبان را تا حد زیادی حفظ کنند، اما نقایصی دارند که تنها در تکالیف پیچیده مانند آنهایی که برای مدرسه لازم می­شوند. ظاهر می­گردند. این کودکان ممکن است مهارتهای بیانی نسبتاً سالم، اما درک ضعیفی داشته باشند این وضعیت می­تواند سبب شود بزرگسالان با این فکر فریب بخورند که درک آنها برابر با تولید است و هنگامی که کودک از پیروی از دستورات «سرپیچی می­کند»، نا امید می­شوند. محدوده شدت این اثرات تقریباً می­تواند از عدم وجود تا شدت کافی که به تشخیص عقب ماندگی ذهنی منجر می­شود گسترده باشد.

آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان؛ ضربه مغزی:

روند بهبودی زبان در ضربه مغزی بدین صورت است که کودکان، اول، در مرحله فراموشی پس از ضربه، تمایل دارند صحبت نکنند و  ممکن است تنها دستورات ساده را بفهمند اوایل، تولید زبان اغب منعکس کننده حالت گیجی است که کودک در آن قرار دارد و معمولاً شل یا ناروان هستند. ممکن است گفتار کند بوده و آهنگ آسیب دیده باشد، به طوری که گفتار یکنواخت به نظر برسد. در این مرحله از بهبودی، اختلالات بلع نیز شایع است. دو نوع الگوی زبانی را که ممکن است در طول این دوره پدیدار شوند:

۱- پراکنده بودن تولید زبان، که در آن کودک، خودانگیخته نیست و تنها با تک کلمه­ ها یا عبارات کوتاه به سوالات پاسخ می­دهد که اغلب فاقد نوای مناسب نیز می­باشد.

۲- زیاد بودن تولید گفتار، که در آن کودک بسیار زیاد صحبت می­کنند؛ گفته­های حاشیه ه­ای می­سازد؛ از موضوع محاوره و منحرف می­شود؛ و اظهارات بی ربط و نامناسب دارد. هنگامی که دوره فراموشی بعد از ضربه سپری شد، عملکردهای زبان شروع به پیشرفت می­کنند، اما گاهی اوقات نقص زبانی به صورت یک نقص مزمن باقی می­ماند هنگامی که آسیب ایجاد شده  در اثر آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان شدید باشد، نقایص بلع و کنترل حرکتی گفتار  نیز می­تواند از پیامدهای دراز مدت آسیب باشد .

دو نوع نقص زبانی زیر را که ممکن است باقی بمانند:

۱- مشکلات ویژه زبان با درگیری ناچیز شناخت: مشکلاتی که در این نوع نقص باقی می­مانند، مشکلات واژه­ یابی، نقایص درک شنیداری( درک صحبت های دیگران)، درک خواندن( درک نکردن مفهوم نوشته ای که می خوانند) و جایگزینی نامناسب صداها، کلمات یا عبارات هستند.

۲- زبان سازمان نایافته متعاقب یک آسیب شناختی اولیه ناشی از مشکلاتی در استفاده از زبان. این نوع معلولیت باقیمانده از این دو نوع، شایع­تر است. عملکردهای شناختی که اغلب در ضربه مغزی آسیب می­بینند شامل توجه و تمرکز، حافظه کوتاه مدت و یا بلند مدت، سرعت پردازش اطلاعات، سازمان دهی، واستدلال می­باشند. بسیاری از اینها به عملکردهای اجرائی، مربوط می­شوند که مغز به وسیله آنها خودش را برای انجام دادن فعالیتها تنظیم و سازماندهی می­کند. این فرآیندها، درک و استفاده از زبان را حمایت کرده و میسر می­نمایند. نتیجه از هم گسیختگی این فرآیندها، زبانی است که نامناسب، بی ربط، گسیخته، غیر منطقی، حاشیه ه­ای، عینی و گیج کننده به نظر می­رسد.

خصوصیات زبان شناختی در اختلالات شناختی – ارتباطی بعد از ضربه مغزی:

• سالم ماندن دستور زبان.
• متناسب با سن بودن پایه درک و تولید کلمات و جملات.
• سالم ماندن دستور زبان داستان در روایت­های کوتاه.
• سالم ماندن مهارتهای انسجامی در سطح جمله از ویژگی های آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان
• توانایی ­های پراکنده­ای از قبل از بیماری باقی می­مانند.
• سالم ماندن توانایی­ های که قبلا زیاد تکرار می شد، مانند شمارش.
• مشکل داشتن با خلاصه­ های کلامی و نتیجه­ گیری.
• اختلال در مهارتهای زبانی تازه آموخته شده ناشی از نقص در حافظه کوتاه مدت.
• اشکال در بیان افکار پیچیده شناسایی ایده­ های اصلی، سازمان­دهی اطلاعات به شکل شفاهی یا کلامی.
• اشکالاتی در روانی گفتار(لکنت) ، نامیدن در مواجهه و واژه یابی.
• گفتمان اجتماعی غیر موثر، حاشیه ه­ای، یا نامناسب.
•  آسیب دیدن انسجام در سطح گفتمان، ناشی از گفته­های طولانی، منقطع، یا بی ربط درآن.
• نامناسب بودن رفتار اجتماعی و کاربرد شناختی.

نکات مهم در مورد آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان

خانواده ­ها و اطرافیان در مورد پذیرفتن کودک مبتلا به آسیب مغزی اکتسابی بسیار مشکل دارند. در بسیاری مواقع، آنها با شخصی متفاوت از کسی که قبل از وقوع آسیب عصبی با آنها زندگی می­کرد، سروکار دارند. هم کودک و هم بزرگسال ممکن است از چیزهایی که قبلاً آسان و حالا غیر ممکن به نظر می­رسند. احساس گیجی، نا امیدی و عصبانیت کنند. ممکن است به نظر برسد کودک ناسازگارتر، «تنبل» یا بی انگیزه، پریشان و بی توجه و دارای شخصیتی کاملاً متفاوت است.. اما لازم است این مشکل را قبول کنیم  و تا آنجا که می­توانیم برای بالابردن درجه مهارت عملکردی و استقلال آنها، تلاش کنیم. آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان یکی از مواردی است که خانواده ها باید آن را جدی بگیرند و برای بهبودی کودکشان به گفتاردرمانگر جهت دریافت خدمات گفتاردرمانی برای آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان مراجعه کنند.

نوروفیدبک در ضربه مغزی خفیف در گفتاردرمانی در اختلالات گفتار و زبان

با توجه به اینکه تا کنون هیچ نوع داروی مخصوصی برای درمان اختلالات ناشی از ضربه مغزی خفیف وجود ندارد و طبق گزارشات به دست آمده از مطالعات افراد تحت درمان با نوروفیدبک تا ۸۰ درصد بهبودی در علائم این بیماران حاصل شده است، مشخص شده است که درمان با نوروفیدبک درضربه مغزی خفیف، بسیار موثر و کارآمد هست. بازیابی­ هایی مغز در درمان با نوروفیدبک در ضربه مغزی خفیف دارای تاثیرات بلندمدت است. بهبودی به دست آمده از این رویکرد دائمی می باشد. در آسیب های مغزی همیشه بهبودی خودبخودی پس از آسیب وجود دارد اما درمان با نوروفیدبک روند بهبودی را سریع تر می کند. در این روش آموزش در برخی بخش های خاصی از قشر مغز که در ارتباط با کنترل برانگیختگی فیزیولوژیکی است، انجام می­شود. آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان

درباره آسیب های مغزی خفیف در تهرانسر نتایج به دست آمده نشان می دهد که تأثیر مثبت نوروفیدبک به بهبودی علائمی مانند: کاهش  انرژی، سردرد و دردهای مزمن، گیجی و سرگیجه، مشکل حافظه، مشکل در تمرکز، اضطراب، افسردگی تغییرات خلقی، اختلالات خواب و مشکلات ادراک بینایی منجر می شود. نتایج بالینی نشان می دهد که استفاده از نوروفیدبک حتی بعد از اینکه سایر روش های درمانی دیگر موثر نبود، باعث بهبودی چشمگیری در بیماران می شود.

منبع آسیب های مغزی و اختلالات گفتار و زبان

کتاب اختلالات زبان ریا پائول

برای اطلاعات بیشتر در زمینه نقش نوروفیدبک در درمان آسیب های مغزی خفیف، لینک زیر را مطالعه فرمایید.

نوروفیدبک در ضربه مغزی خفیف در تهرانسر